رئیس جمهور آینده ترکیه کیست؟

به گزارش رسانه بهمن به نقل از تسنیم، چند روزی است که دلار آمریکا در ترکیه از تب و تاب افتاده و از 18 و نیم لیره به 11 لیره رسیده است.

اما فروکش کردن موج گرانی ارزی، تاثیر چندانی بر فضای سیاسی نگذاشته و مخالفین بر این موضوع پافشاری می کنند که اردوغان باید برود. آنها معتقدند که تداوم اقتدار حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب اردوغان، ترکیه را به سمت بحران و متلاشی شدن اقتصادی می‌برد.

بر اساس تقویم رسمی «نهاد عالی انتخابات» (YSK) در ژوئن سال 2023 میلادی، انتخابات سراسری و ریاست جمهوری برگزار می شود. یعنی هنوز 18 ماه از عمر دولت برآمده از ائتلاف جمهور (اردوغان - باغچلی) باقی مانده است. اما از دید سران ائتلاف مخالفین اردوغان، دولت فعلی به خاطر ناکارآمدی سیاسی و اقتصادی، مشروعیت خود را از دست داده و نباید بیش از این بر سر کار بماند. همه اینها در حالی است که جبهه گسترده ائتلاف مخالفین اردوغان، در مورد معرفی نامزد مشترک به اجماع نظر نهایی نرسیده است.

مُسکنی برای فرار از انتخابات پیش از موعد
به باور سران احزاب مخالف اردوغان و از دید اغلب تحلیل گران اقتصادی، ارزان شدن دلار، نه به خاطر سیاست مالی پیش رو و افزایش تولید، بلکه به دلیل ایجاد یک فضای روانی و تحمیل ده ها میلیارد لیره سود بانکی، برای جلوگیری از تبدیل لیره به دلار است.

به عبارتی دیگر، اردوغان کاری کرد که هم محافظه کاران و اسلامگرایان مخالف ربا و سود بانکی راضی شوند و هم بازار از تب و تب بیفتد. او دستور داد که از این به بعد، همه سپرده های سوددار لیره ای، علاوه بر دریافت نرخ سود مرسوم به پول ملی، یک سود علاوه هم دریافت کنند که بر اساس محاسبات میزان رشد نرخ دلار است. این سود علاوه، از جیب خزانه پرداخت می شود و فشار جدیدی بر اقتصادی ترکیه وارد می‌کند. 

کارشناسان، فروکش کردن فعلی ارزش دلار را یک راهکار موقتی و وصله ای می‌دانند که اساساً یک راهبرد پولی برخاسته از هوش و ابداع تیم اردوغان نیست و 50 سال پیش نیز چنین راهکاری برای نجات ترکیه از بحران اقتصادی، از سوی دولت وقت، به کار گرفته شده بود.

حالا سؤال اینجاست، آیا در چنین شرایطی، دولت باید همچنان از برگزاری انتخابات پیش از موعد، گریزان باشد یا باید به خواست مخالفان، تن در دهد؟

از شهرداری تا ریاست جمهوری
رجب طیب اردوغان مشهورترین سیاستمدار ترکیه است که توانسته از تخته پرشی به نام شهرداری استانبول، استفاده کند. استانبول، به عنوان یک استان بزرگ 14 میلیون نفری و پایتخت اقتصاد و رسانه های ترکیه، سهم حیاتی و به سزایی در تحولات سیاسی و تغییر موازنات حزبی ترکیه دارد.

حزبی که در استانبول، حرف اول را بزند، به طور طبیعی در سراسر ترکیه، قدرت و محبوبیت بالایی دارد. به همین خاطر است که مخالفین اردوغان، پس از فتح استانبول در انتخابات شهرداری ها، اعتماد به نفس بیشتری به دست آوردند و اغلب نظرسنجی ها نشان می دهد که اکرم امام اوغلو شهردار جوان این شهر، به راحتی در انتخابات ریاست جمهوری، اردوغان را کنار می زند و دست کم 10 درصد، بیش از این سیاستمدار کارکشته، رای دارد.

در عین حال منصور یواش شهردار آنکارا نیز آرای بالایی دارد و او نیز می تواند اردوغان را شکست دهد. ولی واقعیت این است که تعیین تکلیف نامزد انتخابات آتی ریاست جمهوری موضوعی نیست که شهردار بتواند به تنهایی و با استقلال فردی در این مورد تصمیم بگیرد.

این شخص کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق بود که در انتخابات اخیر، با حمایت و همراهی مرال آکشنر رهبر حزب خوب و جلب آرای کردهای هوادار پ.ک.ک در استانبول، آنکارا و آدانا، نامزدهای حزب خود را به قدرت رساند و سنگین ترین شکست تاریخ حزب عدالت و توسعه را رقم زد.

در نتیجه، در شرایط کنونی هم، لازم است کلیچدار اوغلو حرف اول و آخر را بزند. اما حالا، بر اساس برخی دلایل، رهبر حزب جمهوری خلق، تمایل ندارد یکی از دو شهردار استانبول یا آنکارا، به مصاف اردوغان بروند.

پروفسور مصطفی بالبای نماینده پارلمان ترکیه و تحلیل گر روزنامه جمهوریت، مصاحبه ای با کلیچدرا اوغلو انجام داده و از او پرسیده، چه نگاهی به نامزد شدن اکرم امام اوغلو یا منصور یواش دارد؟

پاسخ کلیچدار اوغلو، از بسیاری جهات جالب توجه و شایان تامل است. او گفته است:«استانبول و آنکارا برای ما بسیار مهم است. اگر یکی از این دو را از آنجا بیرون بیاوریم، اکثریت شورای شهر در دست آکپارتی است و این شهرها را خواهند گرفت. علاوه بر این، هوادارانمان نیز چنین چیزی را از ما نمی پذیرند و گله مند می شوند. من معتقدم که رئیس جمهور آتی، باید یک سیاستمدار باتجربه باشد. چرا که در یک شرایط بسیار سخت و حساس، این پست را در اختیار می‌گیرد.»

بسیاری از تحلیل گران معتقدند که کلیچدار اوغلو، سالیان سال به شکلی بردبارانه تلاش کرده، حزب جمهوری خلق را در دوران افشای رسوایی اخلاقی دنیز بایکال، همچون یک کشتی نیمه شکسته به ساحل امن رسانده و حالا خود را بیش از هر فرد دیگری، شایسته ریاست جمهوری می‌داند.

اگر چه حامیان معرفی کلیچدار اوغلو به عنوان نامزد مشترک همه مخالفین اردوغان بسیارند، اما علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی نیز بی میل نیست که به عنوان نامزد مشترک معرفی شود.

او اعلام کرده که برای ترمیم ساختار درهم شکسته ترکیه، آمادگی تمام دارد و علاوه بر اقتصاد، در حوزه حقوق، دموکراسی و سیاست خارجی نیز، اقدامات مهمی انجام خواهد داد.

باباجان برای پیروزی، به حمایت ائتلاف ملت نیاز دارد. با این حال، هم باباجان و هم داود اوغلو، فعلاً به شکلی هوشمندانه و دوراندیشانه از پیوستن به ائتلاف مخالفین خودداری کرده و منتطر تحولات سال 2022 هستند.

شکست اردوغان قطعی است؟
چنین به نظر می رسد که با وجود برخی موانع حقوقی و قانونی، هم دولت باغچلی و هم آکپارتی، تردیدی در مورد نامزدی اردوغان ندارند. اما یکی از مهم ترین چالش ها و سوالات مرتبط با انتخابات آتی ترکیه، این است که آیا واقعاً، آن گونه که مخالفین می گویند، در مصاف 2023 میلادی، شکست اردوغان قطعی است یا خیر؟

کلیچدار اوغلو و رفقای او در ائتلاف ملت، به شکلی قاطعانه از همین حالا، خود را پیروز انتخابات می‌دانند و بر اساس نتایج ده ها نظرسنجی چند ماه اخیر، اردوغان را یک سیاستمدار ورشکسته می‌دانند، اما هنوز هم تحلیل گران و کارشناسانی پیدا می شوند که در مورد خطرات و تبعات تصور غلط و شتاب زده، هشدار می دهند.

فهمی کورو از تحلیل گران مشهور ترکیه که خود و برادرش ناجی کوروی دیپلمات، سال ها ارتباط نزدیک با اردوغان داشته اند و حالا از حامیان عبدالله گل هستند، نظر دیگری دارد.

او در تازه ترین نوشته خود، به اردوگاه مخالفین اردوغان شهردار هشدار داده و چنین نوشته است: «فکر نکنید پیروزی شما قطعی است. تصور نکنید به خاطر بحران اقتصادی موجود، مردم به تمامی از اردوغان و آکپارتی رویگردان شده‌اند. باید به صورت شبانه‌روزی، به فعالیت، آگاهی، سازماندهی و ارتباط با مردم ادامه دهید تا دلگرمی و امید و استقبال ایجاد شود و بتوانند در افق فرداروز خود، شما را به جای آکپارتی بپذیرند. اگر نه، لم دادن و با اطمینان خاطر، خود را پیروز تلقی کردن، می تواند نتایج دهشتناکی به دنبال بیاورد و این فرصت طلایی را از دستان شما خارج کند.»