رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه فرهنگ و اندیشه مهراد شاهی: ماه بهمن برای دوستداران هنر و سینما رنگ و بویی متفاوت دارد. از دی ماه که اسامی پذیرفته‌شدگان جشنوارۀ فیلم فجر اعلام می‌شود، کم‌کم اخبار و حواشی فیلم‌ها بین علاقه‌مندان رد و بدل می‌شود. امسال در چهل‌وسومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، جشنوارۀ فیلم فجر، چهلمین سال عمر خود را جشن می‌گیرد.
با گذشت چهل سال از عمر این جشنواره، هنوز قوانین و اصول این جشنواره بر اساس سلیقۀ دولت‌های مختلف تغییر شکل می‌دهد. در جشنوارۀ چهلم، 22 فیلم سینمایی داستانی بلند در بخش سودای سیمرغ، در کنار 8 فیلم مستند و 10 فیلم کوتاه داستانی دیده می‌شود. سیاست‌های جشنوارۀ فیلم فجر هر سال تغییر می‌کند و امسال نیز فیلم‌های مستند و داستانی کوتاه برای عموم مخاطبان جشنواره اکران نخواهد شد.
استقبال گرم از بلیط‌فروشی
با اعلام بلیت‌‌‌فروشی جشنواره در موعد ششم بهمن ماه، بسیاری از سانس‌ها به سرعت، فروش رسید تا نشان دهد جشنوارۀ فیلم فجر با تمام کاستی‌هایش، باز هم می‌تواند بهانه‌ای باشد که دوستداران سینما در سرمای زمستانی بهمن ماه، به سینمای ایران دل‌گرم باشند.
جشنواره گمنام‌ها
امسال در میان اسامی پذیرفته‌شدگان، نام‌های آشنا کمتر به چشم می‌خورند؛ اما آنچه می‌تواند جشنواره را بر لبۀ تیغ موفقیت یا شکست قرار دهد، اسامی ناآشنا یا گمنام‌تر است. کسانی که اولین فیلم بلندشان را در جشنوارۀ چهلم ارائه می‌کنند. در سال‌های اخیر، اغلب حضور فیلم‌اولی‌ها، موجب شگفتی داوران و مخاطبان شده است. سعید روستایی، محمدحسین مهدویان، محمد کارت و ارسلان امیری از فیلم‌سازان جوانی بودند که عیار جشنواره را بالاتر از پیش بردند. باید دید اسامی فیلم‌سازان جوانی چون آرین ویزدفتری و امید شمس که کارگردانان خوش‌فکر سینمای کوتاه ایران هستند در کنار اسامی بزرگی چون مسعود کیمیایی و رضا میرکریمی، چه سرنوشتی را برای جشنوارۀ چهلم رقم خواهد زد.
قهر قیصر
در دورۀ کنونی جشنواره نام یک کارگردان و استاد پیش‌کسوت به چشم می‌آید. مسعود کیمیایی در هشتاد سالگی باز هم دست به تجربه‌ای جدید زده است. «خائن‌کشی» آخرین پروژۀ کیمیایی است. او باز هم به دنبال مضمون موردعلاقه و همیشگی‌اش یعنی رفافت، مرام و لوطی‌گری رفته است و این بار داستان خود را از دل تاریخ معاصر ایران و روزهای ملی شدن صنعت نفت روایت می‌کند. باید دید کیمیایی با خائن‌کشی در مسیر افول و تکرار سینمایش پیش می‌رود یا این بار می‌تواند خاطرۀ درخشان قیصر و گوزن‌ها را با اثری متفاوت، در دل طرفداران زنده کند.
نکته جالب در این فیلم بازی منتقد معروف سینمای ایران، جواد طوسی است. طوسی که کشته‌مردۀ استاد است، دِینش را با بازی در خائن‌کشی ثابت کرده است. از عجایب دیگر این فیلم بازی دو کارگران نام‌آشنا، سامان سالور و بهرام بهرامیان در فیلم است.
تنها چند روز مانده به شروع جشنواره، مسعود و پولاد کیمیایی تصمیم گرفتند با انصراف از بخش مسابقه، بر آتش حواشی بدمند، کاری که پدر و پسر سینمای ایران سال‌هاست به روش‌های مختلف به ثمر می‌رسانند.
... که عشق آسان نمود اول
از یک نفر خیالمان همیشه راحت است. سیدرضا میرکریمی کسی که می‌دانیم فیلم بدی در پرونده ندارد و همیشه حدی از رضایت را برای مخاطبانش فراهم آورده. او که در جشنواره سی و هفتم با پروژۀ «قصرشیرین» خاطرات سینمای آرام‌اش را در ذهن‌ها زنده کرد، این بار با «نگهبان شب» می‌خواهد شب‌های رقابت سینمای ایران را روشن سازد. در خلاصه فیلم آمده: که عشق آسان نمود اول... . میرکریمی در این پروژه بر تورج الوند سرمایه‌گذاری کرده. بازیگری که شاید اولین نقش اساسی‌اش را با میرکریمی آغاز می‌کند. نمی‌دانیم، اما ممکن است الوند یکی از چهره‌های مهم جشنوارۀ چهلم باشد.
مرد بازنده‌ی چهره‌ی پرحاشیه
محمدحسین مهدویان چهرۀ پرحاشیۀ جشنوارۀ سال‌های اخیر است. مهدویان این بار سراغ داستانی معمایی رفته. باید ببینم حواشی‌های عجیب‌وغریب مهدویان در پروژۀ امسالش چیست. جواد عزتی و رعناآزادی‌ور زوج معروف سریال «زخم‌کاری» این بار در اثر سینمایی «مرد بازنده» مقابل هم قرار می‌گیرند. باید دید، جواد عزتی که در سال‌های اخیر با وجود بازی‌های متفاوت و درخشان، دستش از سیمرغ دور مانده، این‌بار با «مرد بازنده»، برندۀ سیمرغ می‌شود یا خیر؟
اقتباسی از مستور
چهرۀ نام‌آشنای دیگر در جشنواره امسال بهروز شعیبی است. فیلم‌سازی که داستان‌هایش معمولاً پیرامون مصائب و دغدغه‌های اجتماعی می‌چرخد. او که در آخرین اثرش «روز بلوا»، سراغ فساد اقتصادی و پول‌شویی رفته بود، این بار به مسئلۀ مهاجرت و وطن پرداخته است. نکته قابل توجه دربارۀ فیلم‌نامۀ این اثر، حضور فرهاد توحیدی است که مبتنی بر داستانی از مصطفی مستور فیلمنامه را تدارک کرده است و همین انتظار را از این اثر بالاتر می‌برد.
در جشنوارۀ امسال مانند چند دورۀ قبل خبری از بخش «نگاهی نو» نیست. در این دوره هفت، فیلم‌اولی رقابت می‌کنند.
آرین وزیردفتری، فیلم‌ساز خوش‌آتیۀ سینمای کوتاه ایران که با فیلم کوتاه «مثل بچۀ آدم» به جشنوارۀ فیلم کن رفته بود. او در اولین پروژۀ بلند سینمایی‌اش «بی‌رویا»، طناز طباطبایی، صابر ابر و همسرش شادی کرم‌رودی را مقابل دوبین و حمایت سعید سعدی و هومن سیدی را به‌عنوان تهییه‌کنندگان پشت سر دارد. باید ببینیم وزیردفتریِ 33ساله، می‌تواند تجربه‌های کوتاهش را در سینمای بلند به کار بگیرد و تبدیل به چهرۀ درخشان جشنوارۀ امسال شود.
امید شمس، از دیگر چهره‌های مهم سال‌های اخیر سینمای کوتاه ایران است. او با فیلم کوتاه «شب تولد» شناخته شد و امسال با اثر بلند و عاشقانۀ «ملاقات خصوصی» کار خود را آغار می‌کند. او پریناز ایزدیار و هوتن شکیبا را برای روایت عاشقانه‌اش برگزیده. امیدواریم، ملاقات خصوصی مانند پایان «شب تولد» آغاز غافل‌گیرکننده‌ای برای امید شمس باشد.
بالاخره حاتمی‌کیای جوان پا در عرصۀ سینمای بلند گذاشت. یوسف حاتمی‌کیا با فیلم «شب طلایی»، فن فیلم‌سازی‌اش را با تهییه‌کنندگی پدر، «ابراهیم حاتمی‌کیا» می‌آزماید. یوسف که در سال‌های اخیر تجارب نسبتاً ناموفقی در عرصۀ سینمای کوتاه و مستند داشته است، این بار حسن معجونی را به‌عنوان بازیگر در اختیار دارد. باید دید فن بازیگری حسن معجونی و تجربۀ پدر، آقایوسف را به سیمرغ می‌رساند یا نه.
هادی حجازی‌فر، چهرۀ آشنای عرصۀ بازیگری است که با «ایستاده در غبار» و در نقش حاج احمد متوسلیان درخشید. او در سال‌های اخیر تجارب بازیگری زیادی را در سینما، تلوزیون و تئاتر در کارنامه‌اش ثبت کرده. حجازی‌فر در جشنوارۀ امسال عهده‌دار نقش شهید مهدی باکری است. «موقعیت مهدی» به کارگردانی حجازی‌فر روایتی داستانی از زندگی شهید مهدی باکری است و یکی از پروژه‌های جالب‌توجه جشنوارۀ امسال به نظر می‌آید.
سیدمرتضی فاطمی، مجری و کارگردان چند برنامۀ صدا و سیما، امسال با نام «بی‌مادر» پا به عرصۀ فیلم‌سازی گذاشته است. بی‌مادر یک اثر اجتماعی است که امیر آقایی، پژمان جمشیدی و میترا حجار را در فهرست بازیگران دارد و محمدرضا مصباح، تهییه‌کنندگی آن را بر عهده دارد. مصباح که سال گذشته با «یدو» سیمرغ بهترین فیلم را به دست آورد، امسال با تهییه‌کنندگی بی‌مادر، نوید یک اثر درخور توجه را می‌دهد.
کاظم دانشی یکی دیگر از فیلم‌اولی‌های امسال است که در کارنامه‌اش تجربۀ ساخت چند فیلم کوتاه و مستند را دارد. او در اولین فیلم بلندش «علف‌زار» سراغ یک داستان جنایی رفته است. پژمان جمشیدی، سارا بهرامی و ستاره پسیانی از بازیگران این فیلم هستند و نکتۀ قابل توجه نقش بهرام رادان، به‌عنوان تهییه‌کنندۀ فیلم است.
رامین سهراب، چهرۀ کمترشناخته‌شده‌ای است. او در اولین تجربۀ بلند سینمایی «لایه‌های دروغ» را با داستانی اکشن روایت می‌کند که باعث تمایز اثر او با دیگر آثار جشنوارۀ امسال است. لایه‌های دروغ با بازی خود کارگردان، محصول مشترک سینمای ایران و فنلاند است. باید دید این اثر اکشن، می‌تواند در بین آثار اجتماعی شاخص امسال، نامی دست و پا کند یا خیر.
