رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه امنیت ملی و سیاست خارجی - سمیرا کریمشاهی: روز جمعه گذشته در عمان با حضور پادشاهی بلژیک بندر الدقم این کشور رسما افتتاح شد. منطقه الدقم در سواحل شرقی عمان به عنوان یک پروژه عظیم اقتصادی یاد می‌شود که سران عمانی توجه زیادی به آن دارند. در چشم‌انداز 2040 عمان، الدقم به عنوان پشتوانه اصلی توسعه عمان حضور دارد. منطقه ویژه شامل 8 بخش اقتصادی و خدماتی از جمله یک بندر چند منظوره است. اسکله برای تعمیر کشتی، بندر ماهیگیری، مناطق توریستی، صنعتی و لجستیکی و یک شهر آموزشی و یک شهر مسکونی مدرن من جمله این بخش‌های اقتصادی و خدماتی است.
هدف‌گذاری سلطنت عمان تبدیل الدقم به مرکز لجستیک جهانی است که سه بعد تجارت، حمل‌ونقل و شهر سبز را با خود به همراه دارد. الدقم مزیت رقابتی برای تبدیل شدن به قطب حمل و نقل دریایی در حد فاصل خلیج فارس و سواحل آفریقایی و دریای عرب به اقیانوس هند را داراست. در طول سه سال گذشته که این بندر حتی در سطح آمادگی کامل نبوده، بیش از دو هزار کشتی در این منطقه پهلو گرفته است. بندر دقم در سپتامبر 2021 در پی انسداد کانال سوئز اعلام کرد که آماده است تا به منظور کاهش زیان شرکت‌های کشتیرانی که کشتی‌هایشان در دریای سرخ در جنوب کانال سوئز گرفتار شده‌اند، کمک کند؛ به نحوی که بتوانند به طور موقت کانتینر‌های خود را در این منطقه عمان تخلیه کنند. به طور مشخص عمان تمایل دارد توجهات بین‌المللی را به سمت ظرفیت‌هایی که فراهم کرده، جذب کند.
مورد دیگر در این راستا، ایجاد منطقه سبز در دقم به منظور حمایت از انرژی‌های پاک است. سیاستی که مورد توجه بیشتر کشورهای خلیج‌فارس به ویژه امارات و عربستان است. چشم‌اندازهای زیست پاک توسط امارات باعث شد این کشور موفق شود شهر مصدر را به مقر دائمی آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدید‌پذیر از سال 2009 تبدیل کند. عمان هم در نظر دارد الدقم را به نماد حمایتی از محیط زیست برساند. در پی ابتکارات سبز، عمان پروژه «Hiport Duqm» را دنبال می‌کند. این پروژه بندر دقم را به قطبی برای گردش و توزیع هیدروژن سبز تبدیل می‌کند تا در نقشه جهانی اقتصاد نوپا هیدروژنی قرار گیرد. اوایل سال میلادی جدید عمان اعلام کرد که قصد دارد بندر دقم را به یک مرکز جهانی تجارت و توزیع هیدروژن سبز تبدیل کند. بعد از آن شرکت فرانسوی "ENGIE" قصد خود را برای ایجاد پروژه هایی برای سرمایه‌گذاری در هیدروژن سبز در سلطان نشین عمان اعلام کرد.
سرمایه‌گذاران خارجی
از تلاش‌های موفق عمان برای منطقه الدقم جذب سرمایه‌گذار خارجی بوده است. این بندر معافیت‌های گمرکی و مالیاتی را برای سرمایه‌گذاران برای مدت 30 سال و فرصت های مالکیت برای غیرعمانی‌ها را فراهم می‌کند؛ همچنین اجازه واردات کلیه مواد و کالاهای مجاز را بدون نیاز به مجوز دولتی می‌دهد.
مهم‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی کشور چین است. چین علاوه بر قرارداد10میلیاردی برای صنایع نفتی دقم، برای احداث یک پارک صنعتی نیز اقدام کرده است. در کنار چین، بلژیک که پادشاهی آن مهمان ویژه مراسم افتتاحیه بندر بود، از سرمایه‌گذاران قدیمی در عمان به ویژه دقم محسوب می‌شود.
دقم دارای قراردادهای تجارت آزاد با ایالات متحده، سنگاپور، ایسلند، نروژ و سوئیس است. سال گذشته عمان و عربستان سعودی یک شورای هماهنگی برای بحث در مورد فرصت های سرمایه گذاری متقابل ایجاد کردند که تمرکز ویژه سعودی بر روی منطقه اقتصادی دقم به ویژه مشارکت دادن شرکت‌هایش در مناقصه‌های آن است. در می 2021 میان ترکیه و عمان توافقنامه اولیه برای پروژه سرمایه گذاری شبیه سازی مدل منطقه صنعتی گبزه (GOSB) ترکیه در منطقه دقم عمان امضا شد.
دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله قطر، امارات و کویت و در فرا منطقه کره جنوبی، ژاپن و انگلیس از جمله کشورهایی هستند که به عنوان سرمایه‌گذاران و شرکای طرح‌های بندر الدقم می‌توان از آن‌ها نام برد اما همسایه شمالی عمان گویا موقعیتی برای خود تعریف نکرده است.
غایب بزرگ بندر
عمان از معدود همسایه‌های جنوبی ماست که همواره سطحی از ثبات و آرامش در روابطش با ایران حکم‌فرمایی می‌کند. عمان سعی کرده با به کار‌گیری یک سیاست‌خارجی عقلانی با درک جایگاه ایران و معادلات منطقه‌ای از کنشگری‌های تنش‌زای دیگر شیخ‌نشین‌ها به دور باشد. سطنت‌نشین عمان تمایل دارد میان نقش ایران و تحولات حاشیه خلیج‌فارس نقش موازنه‌ساز و مسائل فرامنطقه‌ای ایران به عنوان میانجی‌گر به ایفای نقش بپردازد. واکنش ایران هم به گونه‌ای بوده که می‌توان استقبال از نوع نقش‌آفرینی عمان برداشت کرد که حتی باعث شده به روابط طرفین عمق ببخشد.
اما به نظر می‌رسد مسیر سیاسی هموار طرفین چندان به دیگر بخش‌ها ورود نداشته. هرچند به تازگی محسن ضرابی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عمان از رشد ۷۳ درصدی حجم مبادلات تجاری ایران و عمان خبر داده اما چشم‌انداز ایران از بندر الدقم عمان که قرار است از مراکز مهم اقتصادی منطقه باشد مبهم است؛ لااقل گویا تا کنون مورد غفلت ایرانیان بوده است.
تلاش‌ها برای سرمایه‌گذاری و مشارکت در منطقه ویژه اقتصادی الدقم نه با صرف هدف بهره‌برداری اقتصادی که نفوذ منطقه‌ای هم به دنبال دارد. موقعیت استراتژیک بندر در چهار راه خلیج‌فارس، اقیانوس هند، دریای عرب و سواحل شرقی آفریقا برای بازیگران منطقه‌ای وسوسه‌انگیز است. مشخصا بخشی از معادلات موازنه قوا منطقه‌ای در جنگ‌های دریایی و تنش‌ها در خلیج‌فارس و دریای سرخ شکل می‌گیرد. خالی کردن عرصه در منطقه‌ای که به قطب لجستیکی دریایی منطقه تبدیل خواهد شد و اجازه نفوذ بیشتر به کشورهایی همچون عربستان، می‌تواند ایران را در روزهای اوج الدقم با محدودیت مواجه سازد.
