به گزارش رسانه تحلیلی تصویری بهمن به نقل از فارس، وقتی بیمار مبتلا به فشار خون، آنقدر فشار خونش بالا می‌رود که هر لحظه امکان سکته قلبی یا مغزی او وجود دارد، چه باید کرد؟ این سؤال بسیاری از اطرافیان بیماران مبتلا به فشار خون است. این سؤال مهم بهانه‌ای می‌شود برای بررسی بیماری به نام «فشار خون» از دیدگاه طب سنتی.
هر روز به آمار مبتلایان به بیماری فشار خون اضافه می‌شود. فشار خون بیماری خاموشی است و به ندرت علایمی از خود نشان می‌دهد. پزشکان هشدار‌های بسیاری دادند و معتقدند وقوع بیشتر سکته‌های قلبی و مغزی زیر سر این بیماری است. اما طب سنتی نگاه خاصی به بیماری فشار خون دارد و برخلاف طب نوین نسخه واحدی را برای مبتلایانش تجویز نمی‌کند؛ درمانگران طب سنتی معتقدند در درمان این بیماری هم پای مزاج‌ها و غلبه اخلاط در میان است.
این روز‌ها خیلی از افراد با بیماری فشار خون درگیر هستند بدون آنکه بدانند این بیماری چه تعریفی دارد. دکتر «محمد ابراهیمی ابراهیمی»، پزشک عمومی و کارشناس طب سنتی در ابتدا قبل از اشاره به روش‌های درمانی، توضیحی در خصوص این بیماری می‌دهد و می‌گوید: «فشار خون بالا یا پرفشاری خون که گاهی به آن پرفشاری شریانی گفته می‌شود، یک بیماری مزمن است که در آن فشار خون در شریان‌ها بالا می‌رود. به دنبال این افزایش فشار، قلب باید برای حفظ گردش خون در رگ‌های خونی شدیدتر از حالت طبیعی فعالیت کند. این بیماری با افزایش سن، شیوع بیشتری پیدا می‌کند ومی توان گفت فشار خون به طور ناگهانی بالا نمی‌رود، بلکه به مرور زمان به دلیل اتفاقاتی که در بدن رخ می‌دهد در نهایت فرد مبتلا به فشار خون می‌شود.»
این گزارش صرفاً برای آشنایی مخاطبان با روش‌های درمانی طب سنتی در بیماری فشار خون است؛ بنابراین توصیه می‌شود در صورت ابتلا به بیماری فشار خون به هیچ عنوان از این مطالب به عنوان منبعی برای تشخیص مزاج و درمان بیماری استفاده نکرده و به پزشک طب سنتی مراجعه کنید. دکتر ابراهیمی می‌گوید: «مزاج برخی افراد از نوع ترکیبی است و تشخیص آن و راهکار‌های درمانی برای فشارخون توسط فرد امکانپذیر نیست.»
قبل از هر توضیحی بد نیست به این سؤال مهم پاسخ دهیم. برای کاهش اورژانسی فشار خون چه باید کرد؟ دکتر ابراهیمی می‌گوید: «ساق پای بیمار را مالش دهید و این محل را بادکش بگذارید. آن‌هایی که فشار خون دارند «قطره نازیل» باید همیشه در خانه‌شان باشد. این قطره یکی از روغن‌های طب سنتی است که کاربرد فراوانی دارد و در عطاری‌های مجاز و کلینیک‌های طب سنتی به فروش می‌رسد و به صورت زیر زبانی برای کاهش سریع فشار خون استفاده می‌شود.»
تفاوت نگاه طب سنتی و طب نوین به بیماری‌های مختلف و درمان آن‌ها در خصوص بیماری فشار خون حسابی خودش را نشان می‌دهد. در حالی که در طب نوین برای درمان فشار خون ممکن است دارو‌های یکسانی تجویز شود، اما طب سنتی در درمان این بیماری مثل مابقی مشکلات جسمی به مزاج فرد اهمیت بسیاری می‌دهد. دکتر ابراهیمی می‌گوید: «در درمان فشارخون ابتدا باید طبع و مزاج فرد با دقت تشخیص داده شده و سپس بهترین روش‌های تغذیه برای درمان آن اتخاذ شود. آنچه مسلم است دستور‌های تغذیه‌ای با توجه به طبع‌های مختلف افراد، متفاوت است، اگر چه بعضی از مواد طبیعی و غذا‌ها نیز ممکن است در افراد مختلف با یک روش قابل استفاده باشد.»
خطرناک‌ترین و رایج‌ترین دلیل بیماری فشار خون، فشار خون گرم است. دکتر ابراهیمی می‌گوید: «فشار خون بالا در بیشتر مواقع به دلیل زیادی خون در بدن است. زیادی خون در بدن موجب سرخ شدن چشمان و گلگون شدن صورت می‌شود، معمولاً این نوع فشارخون به راحتی کاهش پیدا نمی‌کند. گاهی علایمی مانند سرخی چهره، برجستگی عروق و نبض قوی که نشانه غلبه خون است، ظاهر می‌شود. این افراد عضلانی هستند و در برنامه غذایی‌شان میزان استفاده از گوشت بالاست و این روش غلط تغذیه‌ای بدون توجه به مزاج به افزایش فشارخون می‌انجامد. در این افراد ممکن است حتی خون ریزی از بینی و لثه هم دیده شود.» به نظر این کارشناس طب سنتی سکته‌های قلبی، مغزی و خونریزی به دلیل فشارخون بالا ناشی از افزایش خون در بدن و غلبه مزاج دم است.
کارشناسان طب سنتی برای درمان فشار خون ناشی از غلبه دم، تدابیری برای کم کردن خون مثل اهدای خون یا فصد را توصیه می‌کنند. دکتر ابراهیمی می‌گوید: «انجام فصد در این افراد خون را از سمت سر به قسمت‌های دیگر بدن مثل پا هدایت می‌کند، البته حجامت هم گزینه درمانی دیگر است که زمان‌های خاصی دارد و تشخیص آن بر عهده پزشک است.» این کارشناس طب سنتی ادامه می‌دهد: «این افراد باید مواد غذایی مصرف کنند که جوشش خون را در بدنشان فرو نشاند. زکریای رازی در کتاب «الحاوی» نسخه‌ای را برای این مورد تجویز می‌کند. اینکه تخم گشنیز نیم کوب را یک هفته، ده روز یا یک ماه خیس کرده و بعد شیره آن را بکشند و مصرف کنند. روزی یکی دوبار این کار را انجام دهند تا به بهبودی فشار خونشان کمک کند.» دکتر ابراهیمی ادامه می‌دهد: «شربت لیمو یا شربت زرشک جوشش و حرارت خون را کاهش می‌دهد، این افراد می‌توانند ماءالجبن و ماءالشعیر طبی هم مصرف کنند.» ابراهیمی با اشاره به اینکه در رفع فشار خون گرم تدابیر بسیاری وجود دارد می‌گوید: «حلیله زرد هم در درمان فشار خون ناشی از غلبه دم مؤثر است و فشارخون گرم و حرارت را کم می‌کند. افراد مبتلا به این نوع فشار خون باید مصرف غذا‌های گوشتی و خون ساز را محدود کرده و از خوراکی‌هایی با طبع سرد استفاده کنند تا هیجان و غلیان خونشان کمتر شود.»
در برخی از افرادی که دچار فشارخون هستند، علایم غلبه صفرا دیده می‌شود. پزشک طب سنتی به این علایم اشاره می‌کند و می‌گوید: «رنگ چهره این افراد کمی زرد است و احساس عطش و خشکی دهان و بینی می‌کنند. حالت تهوع و استفراغ نیز ممکن است دیده شود. به این افراد پرهیز از مصرف غذا‌های گرم و ادویه جات مانند فلفل و زنجبیل و غذا‌های چرب و شیرین توصیه می‌شود. همچنین مصرف خوراکی‌هایی که صفرا را کاهش می‌دهد مانند شربت سکنجبین و شربت ریواس هم مفید است.»
گاهی افزایش فشار خون همراه با افزایش سوداست، غلبه سودا باعث می‌شود بیمار دچار تصلب شرایین شود. ابراهیمی در مورد علایم بیماری در این افراد هم توضیح می‌دهد: «رنگ چهره این بیماران تیره می‌شود و فکر و خیال و وسواس آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. همچنین نبض این افراد دچار مشکل می‌شود و درمان این دسته از بیماران، انجام فصد و در کنار آن استفاده از دارو‌هایی است که سودا را کاهش می‌دهد و باعث آرامش می‌شود. به این افراد توصیه می‌شود از گیاهانی مانند گل گاوزبان، سنبل الطیب، اسطوخودوس و افتیمون استفاده کنند.»
درمانگران طب سنتی معتقدند به ندرت افراد دچار فشارخون بالا، دارای علایم غلبه بلغم هستند. دکتر ابراهیمی می‌گوید: «غلبه خلط بلغم در این افراد به صورت بلغم لزجی است که باعث افزایش غلظت خون آنان می‌شود. این افراد چاق هستند و رنگ پوستشان سفید و ترشح آب دهان در آن‌ها زیاد است، اما فعالیت به ویژه فعالیت مغزی در آنان کند صورت می‌گیرد. این افراد باید از مصرف ماست، دوغ و سالاد بپرهیزند و از خوراکی‌های گرم بیشتر استفاده کنند. مصرف آویشن و سیاهدانه به آن‌ها کمک می‌کند.»
برای درمان فشار خون سرد راهکار‌هایی وجود دارد که درمانگر طب سنتی آن‌ها را توضیح می‌دهد: «برای رفع فشارخون‌های سرد توصیه شده شبی ۵ گرم حلیله سیاه خورده شود، این ماده را می‌توانید پودر کنید، با عسل یا غذای دیگر مخلوط کرده و مصرف کنید، همچنین به لیمو گیاه بسیار معطر و خوشمزه‌ای است که در کنترل فشارخون‌های سرد مؤثر واقع می‌شود، استفاده از غذا‌های مختلف مثل سوپ‌هایی که با گشنیز طبخ می‌شود، همچنین رژیم سیب و کم غذا خوردن و ورزش کردن هم توصیه‌های بعدی است.»
درمانگر طب سنتی معتقد است که پزشکان باید هنگام اندازه گیری فشار خون بیمار، به آب و هوا توجه کنند، چرا که در سرما فشار خون نوسان پیدا می‌کند. او می‌گوید: «توجه به آب و هوا در زمان اندازه گیری به پزشک کمک می‌کند که تشخیص دهد کدام بیمار‌ها حساس هستند و درمان خود را بر آن اساس قرار دهند. کاهش ۱۰ درجه‌ای دمای هوا به افزایش فشار خون بین سه تا شش میلیمتر جیوه منجر می‌شود، دلیلش هم آنست که رگ‌های خونی نزدیک به سطح بدن، به منظور حفظ گرما در شرایط آب و هوایی سرد، منقبض و باریک شده که این امر موجب افزایش فشار خون می‌شود.»
یادتان باشد بیماری فشار خون بیماری است که ممکن است در بسیاری از افراد بدون هیچ علامتی به وجود بیاید و باید هر چند وقت یک بار باید فشاز خونمان را نزد پزشک و با شرایط استاندارد اندازه گیری کنیم. این جمله را درمانگر طب سنتی می‌گوید و در خصوص علائم آن توضیح می‌دهد: «سردرد در نواحی مختلف سر به ویژه در ناحیه پیشانی یا پشت سر، سردرد با حالت احساس تنگی و سنگینی معمولاً در صبح‌ها (سردرد سینوزیتی معمولاً حوالی ۱۱ – ۱۰ صبح است) سرگیجه، خون دماغ، گزگز و مور مور شدن انگشتان که شاید به علت بیماری گرفتگی عروق یا تصلب شرایین باشد. تاری دید (شاید به علت درگیری عروق چشم باشد.) تنگی نفس (به علت تحت فشار قرار گرفتن قلب برای تلمبه کردن در برابر بار زیاد)، شب ادراری در صورتی که فشار خون کلیه‌ها را هم درگیر کرده باشد. این علایم وقتی بروز می‌کند که فشار خون بالا اعضای بدن را تخت تأثیر خود قرار داده باشد.»
خوردن بعضی از مواد غذایی صرف نظر از نوع مزاج برای کاهش فشار خون در طب سنتی توصیه شده است.
متخصص طب سنتی به بعضی از این خوراکی‌ها و عرقیجات گیاهی اشاره می‌کند: «مصرف روزی ۳ استکان از مخلوط کاسنی به علاوه شاه تره برای درمان فشارخون همه افراد مفید است. گل بیدمشک هم مسکن خوبی برای کاهش فشار خون در همه مزاج‌ها به حساب می‌آید.»
یک نسخه پرکاربرد دیگر برای کاهش فشار خون به کار بردن رژیم سیر و آبلیمو است. ابراهیمی می‌گوید: «۳۰ حبه سیر پوست گرفته را با ۵ لیموترش تازه با پوست که چند برش روی پوست آن زده شده در مخلوط کن بریزید تا خمیر شود. خمیر را با یک لیتر آب روی شعله بسیار کم به جوش رسانده، شعله را خاموش کنید تا سرد شود، سپس آن را صاف کرده و در یخچال نگهداری کنند، صبح ناشتا ۵۰ سی سی یا یک استکان از آن را تا ۴۰ روز مصرف کنید. این نسخه را هر ۶ ماه یک بار تمدید کنید، چون کاهش دهنده فشار خون و باز کننده عروق است. یک روش دیگر هم با استفاده از سیر برای کاهش فشار خون وجود دارد. دو حبه سیر را له کرده ۳ قاشق سوپ خوری روغن زیتون به آن اضافه کنید، این مخلوط را برای پایین آوردن فشار خون به کف پا‌ها بمالید.»
دکتر ابراهیمی آلو، شربت آلبالو، شربت زرشک، مربای آلبالو را هم برای کاهش فشار خون مناسب می‌داند و می‌گوید: «دم‌کرده چای ترش و خوردن آن در عصر‌ها توصیه می‌شود، همچنین دم کرده گل گاوزبان و لیمو امانی، دم‌کرده میوه نسترن، دم‌کره فلوس و خیار چنبر فشار خون را پایین می‌آورد.» متخصص طب سنتی آش آبغوره را هم برای کاهش فشار خون و همچنین رفع غلظت خون مفید می‌داند و معتقد است که شیره فندق هم پایین آورنده فشار خون است. او توضیح می‌دهد: «برای تهیه شیره فندق، ۵۰ گرم مغز فندق خام، ۳ قاشق غذا خوری عسل، ۳ لیوان آب سرد را با هم در مخلوط کن بریزید. فندق‌ها را به همراه آب و عسل در مخلوط کن ریخته و هر روز مقداری از آن را بخورید.»
