به گزارش رسانه تحلیلی تصویری بهمن به نقل از ایرنا، در ادامه تردد دیپلماتیک تهران با کشورهای همجوار، ایران عصر سه شنبه ۲۴ خردادماه میزبان «سردار بردی محمداف» رئیس‌جمهوری ترکمنستان بود که در صدر یک هیات سیاسی – اقتصادی وارد تهران شد.
در جریان این سفر دو روزه، دیدارهای خصوصی و عمومی دوجانبه، امضای اسناد بین دولتی و نشست خبری از جمله برنامه‌های سفر به شمار می‌رفت. محمداف در این مدت با رهبر معظم انقلاب، «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری و «محمدباقر قالیباف» رییس مجلس شورای اسلامی دیدار و آنها در ارتباط با مسائل دوجانبه و نیز موضوعات مهم منطقه‌ای همچون سرنوشت افغانستان و تبعات حضور بیگانه در منطقه گفت وگو کردند.
این نخستین سفر محمداف به تهران در مقام ریاست جمهوری ترکمنستان است و پیش از این در ۱۹ دی ۱۴۰۰ به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور وقت این کشور به ایران آمده بود. وی که پیش از این معاون وزیر امور خارجه ترکمنستان بود، ۲۸ اسفند سال گذشته به عنوان رئیس جمهور این کشور برگزیده‌شد.
همچنین «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری کشورمان هفتم آذرماه پارسال همراه با هیات عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی برای شرکت در پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، به عشق آباد سفر کرد؛ سفری پربار که در جریان آن همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان به ویژه در حوزه سوآپ گازی، ترانزیت و حمل و نقل رقم خورد.
بنابراین در جریان آن دیدار، رئیس‌جمهوری ایران با سواپ (ترانزیت) دو میلیارد مترمکعب گاز سالانه ترکمنستان به آذربایجان از طریق خاک کشور خود توافق کرد. بر اساس این توافق، ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می‌فروشد. این گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت خواهد شد. ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان شمالی کشورش را نیز از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.
سفری پربار با امضای ۱۳ سند همکاری
در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهوری ترکمنستان به ایران در مجموع ۱۳ سند همکاری بین دو کشور امضاء شد اما در این میان ۹ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، حمل و نقل، سرمایه‌گذاری، تکنولوژی‌های نوین، محیط زیست، ورزشی، انرژی، قضایی، آموزشی و تحقیقاتی و گردشگری در حضور روسای جمهور دو کشور تصویب شد.
اگر بخواهیم جزئی‌تر به این اسنادی که به امضای وزرا، استانداران و مسئولان مربوطه در حضور رئیسی و محمداف رسید توجه کنیم، این توافقات عبارتند از:
«تفاهم تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان خراسان شمالی و استان آخال ترکمنستان»،
«یادداشت تفاهم همکاری تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان گلستان و استان بالکان ترکمنستان»
«یادداشت تفاهم همکاری تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان خراسان رضوی و استان مرو ترکمنستان»
«یادداشت تفاهم همکاری بین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و کمیته دولتی رادیو و تلویزیون ترکمنستان»
«برنامه مبادلات علمی فرهنگی، هنری و آموزشی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت ترکمنستان»
«یادداشت تفاهم تشکیل کارگروه مشترک سرمایه‌گذاری»
«تفاهم‌نامه جامع توسعه همکاری‌های حمل و نقلی و ترانزیتی» و «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه حفاظت محیط زیست»
سه دهه بر مدار حُسن همجواری و توسعه همکاری
از سال ۱۹۹۱ که در پی فروپاشی شوروی، ترکمنستان استقلال یافت تا به امروز تهران و عشق‌آباد همواره روابط حسنه‌ای را تجربه کرده‌اند. ایران از اولین کشورهایی بود که استقلال ترکمنستان را به رسمیت شناخت. از آن به بعد دو کشور به رغم برخی فراز و نشیب‌های کوتاه مدت روابط قابل قبولی در زمینه اقتصادی، حمل و نقل، زیربنایی و انرژی داشته‌اند.
ایران در بین کشورهای حوزه اوراسیا بعد از روسیه بیشتر حجم مبادلات تجاری را با ترکمنستان دارد. خط راه‌آهن تاجان- مشهد- سرخس، لوله گاز ۱۳۹ میلیون دلاری کورپیه-کردکوی در غرب ترکمنستان و سد دوستی ۱۶۷ میلیون دلاری در جنوب این کشور در یک همکاری اقتصادی ساخته شد. خط انتقال برق بلخان‌آباد- علی‌آباد و چندین پروژه دیگر مانند گسترش برنامه ارتباطی فیبر نوری، ساخت انبارهای بزرگ و سایر پروژه‌ها در مرو و پالایشگاه ترکمن‌باشی، ساخت ترمینال گاز مایع، ساخت اتوبان مثال‌هایی از گسترش روابط دوجانبه دو کشور است. در سال‌های گذشته ده‌ها پروژه صنعتی در ترکمنستان ساخته یا در حال ساخت با کمک ایران بوده‌است.
حال این پرسش به ذهن می‌رسد که حجم مبادلات بین ایران و ترکمنستان چقدر است و کالاهای صادراتی دو کشور شامل چه اقلامی است؟
در سال‌های اخیر در خصوص مهمترین اقلام صادر شده از مبدا ایران به ترکمنستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: لبنیات، محصولات باغی و کشاورزی، سبزی و صیفی‌جات، خشکبار، مواد غذایی، آب میوه، شیرینی و شکلات، مصالح ساختمانی، مواد معدنی، شوینده‌ها و محصولات بهداشتی و آرایشی، روغن‌های صنعتی، قیر، مواد شیمیایی، مشتقات نفتی، محصولات پتروشیمی، انواع اسانس، کف پوش ها، محصولات آهنی، محصولات صنعتی، لوازم خانگی، ظروف، وسایل آشپزخانه، پوشاک، کیف و کفش، کاغذ، پارچه، نخ، لوازم الکترونیکی، صنایع دستی، لوازم التحریر و لوازم بازی کودکان.
در مقابل، عمده‌ترین کالاهای وارداتی از ترکمنستان به ایران عبارت بودند از: پارچه، پنبه، پشم، نخ، حبوبات، کنجد، مواد معدنی، تسمه و اجزا و قطعات صنعتی.
به گفته «مسقط خدا قولویف» رئیس کل خدمات دولتی گمرک ترکمنستان، در ۵ ماهه اول سال جاری ایران جزو ۱۰ کشور اول طرف معامله با ترکمنستان بوده است؛ آماری که نشانگر آن است ترکمنستان اهمیت ویژه‌ای به توسعه همکاری های اقتصادی با ایران قائل است.
آمار ۵ ماهه مبادلات غیرنفتی و بدون محاسبه انرژی حاکی از ۱۵۰ میلیون دلار مبادلات تجاری دو کشور است که نسبت به سال گذشته ۸۳ درصد افزایش داشته‌است و این موضوع از افزایش همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین دو کشور حکایت دارد که این همکاری فزاینده نیازمند همکاری‌های گمرکی دوجانبه است.
در همین پیوند می‌توان به اظهارات «سید روح اله لطیفی» سخنگوی گمرک ایران استناد کرد که همزمان با سفر رییس جمهوری ترکمنستان به تهران، گفت: از ابتدای دولت سیزدهم بیش از یک میلیون و ۱۴ هزار تن کالا به ارزش ۳۰۰ میلیون دلار بین ایران و ترکمنستان تبادل شد که با رشد ۷۹.۴ درصدی همراه بوده است.
این افزایش حجم مبادلات بی‌ارتباط با رویکرد حاکم بر دولت سیزدهم نیست که همواره نگاه ویژه‌ای به همسایگان دارد و در نهایت به همکاری‌های فزاینده آنها در سطوح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای منجر می‌شود. از این رو رئیسی در دیدار با همتای ترکمنستانی، همکاری با کشورهای حوزه دریای خزر را از اولویت‌های سیاست خارجی ایران دانست و گفت: «تلاش خواهیم کرد گسترش همکاری‌های دوجانبه تهران و عشق‌آباد زمینه‌ای برای ارتقای سطح همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دو کشور باشد.»
