رسانه تصویری تحلیلی بهمن،گروه سیاست _ محمد دائی رضایی :اخیرا طرح «اصلاح نظام انتخابات تناسبی استانی-شهرستانی مجلس شورای اسلامی» توسط تعدادی از نمایندگان مجلس به هیئت رئیسه ابلاغ شد. در صورت تایید، طرح مذکور به کمیسیون امور داخلی و شوراها ارائه می شود.
این طرح 14 بند دارد. در مقدمه طرح، دلیل ارائه آن بررسی شده است. استدلال نمایندگان برای ارائه این طرح آن است که نظام انتخاباتی حداکثری، بارها توسط مجالس مختلف به صورت مصوبه به شورای نگهبان ارائه شده و این شورا تمامی این مصوبات را رد کرده است. بنابراین در همان مقدمه این نتیجه گیری حاصل شده است که نظام انتخاباتی حداکثری، نمی تواند جایگزین نظام انتخاباتی فعلی شود. البته در پایان این مقدمه به این نکته پرداخته شده است که نظام انتخاباتی تناسبی که در بسیاری از کشورهای جهان رایج است نیز به دلیل وجود حوزه های فرعی شهرستانی در ایران امکان اجرا ندارد. با این وجود از بین این 14 اصل، 6 اصل آن تاحدودی به بحث لیستی رائ دادن و توجه به این مسئله اختصاص دارد.
نظام انتخاباتی نسبی
امروزه بیش از 73 کشور در جهان به ویژه دموکراسی های نوظهور از سیستم انتخاباتی نسبی استفاده میکنند. فلسفه اصلی برای ایجاد سیستم نسبی آن است که هر حزب و گروه سیاسی به نسبت آرای حاصله در انتخابات از صندلی های مجلس سهمی را به دست آورد. سیستم انتخاباتی نسبی بیشتر مناسب جوامع موزائیکی و متکثر و نظامهای پارلمانیستی مانند عراق و لبنان است تا بتواندحقوق اقلیت های قومی و مذهبی در برابر اکثریت حمایت شود.
مزایای نظام نسبی و لیستی رائ دادن
لیستی رائ دادن در حالتی مفید واقع می شود که نظارت سفت و سختی بر بستن لیستها وجود داشته باشد. لیست ها به صورت رانتی و خلق الساعهای بسته نشده باشند که در بدو ورود به مجلس از هم فروبپاشند. در عین حال این الگو سنت تشکیلاتی کار کردن را در بین مردم مرسوم می کند. این سیستم می تواند مشوق خوبی در راستای تاسیس و فعالیت گروهها و احزاب سیاسی مختلف و تکثر گرایی در جامعه باشد. کاهش چشمگیر آراء سوخته و ایجاد باور جدی در بین افراد جامعه در خصوص اهمیت مشارکت سیاسی و انتخابات از مزایای دیگر این طرح است. باوجود این مزایا، ضربه ای که این قانون بر مردمسالاری و حق انتخاب مردم وارد می کند غیر قابل چشم پوشی است. علاوه بر این تقریبا تمامی مزایای لیستی رای دادن متناسب با جامعه هایی است که در آن احزاب به صورت جدی شکل گرفته اند.
طرحی غیر دموکراتیک
بند سوم این قانون تاحدودی بر ضد قواعد مردمسالارانه تنظیم شده است. در این بند چنین آمده است که : «در برگ رای‌هایی که صرفا نام لیست مورد نظر رای دهنده درج شده است، برای هر کدام از اعضای لیست یک رای منظور خواهد شد. در برگه‌هایی که همزمان نام یک لیست و نام برخی نامزدها درج شده است، آراء رای دهنده صرفا به حساب اعضای آن لیست منظور خواهد شد». در لیست های متفاوت ممکن است افراد لایق و نالایق به صورتی ترکیبی حضور داشته باشند. با این حال چرا باید رای فرد به عضو لایق، برای فرد نالایق نیز لحاظ شود؟. این بند صریحا در برابر اصل حق انتخاب فرد قرار میگیرد. زیرا در این سیستم، اگر فردی به طور همزمان به یک لیست و افراد مستقل بیرون از لیست رای داده باشد، رای ای را که به افراد مستقل داده است لحاظ نخواهد شد. به نظر میرسد کشور ایران با داشتن هویت ملی منسجم و نظام سیاسی ریاستی احتیاجی به نظام انتخاباتی نسبی نداشته باشد. تصویب این نوع نظام انتخاباتی در صورتی که به شکاف های قومی و مذهبی و حتی شهرستانی دامن بزند، میتواند به ضرر امنیت و منافع ملی کشور تمام شود.
