به گزارش رسانه تحلیلی تصویری بهمن به نقل از فارس، طبق روایات اسلامی، در روز دهم ذی‌الحجه خداوند برای آزمودن حضرت ابراهیم (ع)، به پیامبر خود فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با قوچی نازل شد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد.
سجاد تنها کارشناس مذهبی و پژوهشگر حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با فارس درباره عید قربان گفت: عید سعید قربان را به عربی «عید اضحی» می‌گویند، چرا که اضحی جمع ماده ضحی به معنی ارتفاع روز و امتداد نور آفتاب است و هنگامی که خورشید بالا می‌آید، آن موقع را ضحی گویند، چنانچه در قرآن کریم آمده است: «والشمس و ضحی‌ها» (قسم به خورشید و چاشتگاه آن) و، چون حجاج موقع بالا آمدن آفتاب قربانی می‌کنند و قربانی را اضحیه یا ضحیه گویند بدین سبب روز دهم ذی‌الحجه را که قبل از ظهر آن، عمل قربانی انجام می‌شود عید قربان می‌گویند.
پیوند قربان و غدیر با واژه ولایت
وی ادامه داد: قربان از قرب به معنای نزدیکی و تقرّب گرفته شده، اوّلین قربانی که در تاریخ بشر کنونی پذیرفته شد، مربوط به حضرت هابیل علیه السلام است. در میان اقوام پیشین هم رسم بر این بود که برای تقرّب به معبود یا معبودان خود قربانی کنند. این مسأله ادامه یافت تا هنگامه نبوت حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام. در این هنگام ایشان 3 مرتبه در رؤیای صادقه دیدند که خداوند ایشان را امر به ذبح فرزند می‌فرمایند. آنگاه که یقین برای ایشان حاصل شد که رؤیا صادقه است، خود را برای اجرای فرمان الهی آمده کردند ولی تیغ، گلوی فرزند ایشان حضرت اسماعیل علیه السلام را نبرید، و به امر الهی قوچی را به عنوان قربانی به جای فرزندشان، ذبح کردند. که این قضیّه مبنای عید قربان در اسلام هم قرار گرفت.
معنی کلمه قربانی
تنها با بیان اینکه در روایات ما کلمه «قربانی» در مواردی ذکر شده مثل «الصلوة قربان کل تقیّ» نماز مایه تقرّب هر شخص پرهیزکار به خداوند است، گفت: پس با توجه به روایت شریفه «قربان»، «آنچه مایه تقرّب الی الله» است، صرفاً در ذبح حیوان خاصّ خلاصه نمی‌شود بلکه مفهومی بسیار گسترده تر از آن دارد و بالاترین و عالی ترین مصداق قربان، جهاد با نفس و گشتن و از بین بردن رذائل نفسانی و اخلاقی است که در حدیث شریف «موتوا قبل ان تموتوا» یعنی بمیرید پیش از آنکه شما را بمیرانند، بدان اشاره شده دارد.
معنای «موتوا» در حدیث فوق این است که نفسانیّت خود را ذبح کنید و از منیّت‌ها و هواهای نفسانی کاملا جدا شوید تا به جوار قرب الهی دست یابید.
پیوند روز عید قربان با عید غدیر که عید ولایت مطلقه الهیّه است، این است که در روز عید قربان رذائل و هواهای نفسانی را در درون خود ذبح و قربانی کنید تا با طهارت و پاکی روح، وارد، عید ولایت مطلقه کلیّه الهیّه حضرت علی علیه‌السلام شوید زیرا مسأله ولایت حضرت امیر علیه السلام آن قدر پاک و طاهر است که، هرگز نمی‌تواند با آلودگی‌های باطنی، قدم در آن نهاد و خود را از موالیان واقعی حضرت امیر علیه السلام دانست.
غدیر به منزله باطن یک چیز ظاهر و به منزله روح، نسبت به انسان است
این کارشناس مذهبی با اشاره به شباهت عید غدیر و عید قربان گفت: خود عید غدیر با قطع نظر از عید قربان، به منزله آخرین جزء از علت تامّه نسبت به مبعث پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است. بلکه غدیر به منزله باطن یک چیز ظاهر و به منزله روح، نسبت به انسان است زیرا تمامی خیرات و سعادات مشروط به ولایت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و فرزندانش علیهم‌السلام است. در روایات کثیره از طریق شیعه و اهل سنت وارد شده که نورهای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امیرالمؤمنین علیه السلام یکی بود تا این که در صلب عبدالله و عبدالمطلب از هم جدا گشته و خداوند، ولایت آنان را بر همه مردم واجب کرده است و این ولایت در روز غدیر آشکار شد، به همین جهت در قرآن کریم آمده: امروز «روز غدیر» دینتان را برایتان کامل و نعمتم را بر شما تکمیل و دین اسلام را برای شما انتخاب کردم.»
مبعوث شدن ابراهیم (ع) به نبوت
وی ادامه داد: البته نکته اساسی در پیوند عید غدیر و قربان آن است که در قرآن می‌خوانیم: زمانی که خداوند حضرت ابراهیم علیه‌السلام را به امتحانات گوناگون آزمود و ایشان همه آنها را به اتمام رساند، خداوند به ایشان فرمود: تو را امام برای مردم قرار دادم و او گفت آیا از ذریه من هم کسی به امامت می‌رسد، خداوند فرمود، عهد من «امامت و ولایت» به ستمگران نمی‌رسد. از آیه شریفه فوق استفاده می‌شود که حضرت ابراهیم علیه‌السلام پس از تحمّل آزمایش‌های سخت که از جمله مهم‌ترین آنها قربانی فرزند بود به مقام امامت رسید و این امر نشان گر آن است که نقطه مشترک روز عید قربان و روز عید غدیر از لحاظ معرفتی و با نگاهی عمیق، امر ولایت و امامت است. اگر حضرت ابراهیم علیه السلام، فرزند خود را به قربانگاه آورد تا مایه تقرّبش به ذات اقدس الهی شود، حضرت امیر علیه‌السلام هم تمام هستی‌اش را قربانی راه خدا کرد.
قربان، فطر، جمعه و روز غدیر در قیامت با شتاب به خدا می‌رسند
تنها با بیان اینکه از دیگر اشتراکات عید غدیر و عید قربان، مسأله فضیلت این دو عید اکبر الهی است، گفت: از امام رضا علیه‌السلام روایت شده است که فرمودند: در روز قیامت، چهار روز با شتاب به خدا می‌رسد همان گونه که عروس به حجله خود می‌رسد پرسیدند.
این چهار روز کدام است؟ حضرت فرمودند: روز قربان، روز فطر، روز جمعه و روز غدیر که روزی است که ابراهیم خلیل علیه السلام در آن از آتش رهایی یافت و به جهت سپاس‌گزاری، آن روز را روزه گرفت و نیز روزی است که در آن روز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم حضرت امیر علیه السلام را به عنوان جانشین خود معرّفی و فضیلت‌های او را بیان کرد و خداوند بدین وسیله دین را کامل کرد و حضرت علی علیه السلام به خاطر شکرگزاری این روز را روزه گرفته است. این روز روز کمال، روز ناراحتی شیطان و روزی است که اعمال شیعه و دوستداران آل پیامبر پذیرفته شده و خداوند عمل مخالفین آنها را باطل و نابود می‌گرداند و این همان است که خداوند در آیه ۲۳ سوره فرقان می‌فرماید: «آن اعمال اعمال مخالفین اهل بیت علیهم السلام را باطل و نابود کردیم.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: وجه اشتراک دیگر غدیر و قربان را باید در خود نام غدیر جستجو کنیم، غدیر نام برکه‌ای است که این واقعه اعلام ولایت امیر‌المومنین علیه‌السلام در نزدیکی آن واقع شده است؛ از سوی دیگر حاجیان هم که به منی قربانی می‌فرستند شهر مکّه کنار چاه زمزم قرار دارند که آب پر برکتش به دعای حضرت ابراهیم علیه السلام نیاز آبی همه زائران و ساکنان مکّه را تأمین می کند. برکه و چاه هر دو محل تجمع آب هستند و آب، مظهر پاکی است و تفسیر عرفانی آب، همان ولایت و امامت است همان طور که آب ظاهر را تطهیر می‌کند، طهارت باطنی هم بدون ولایت ممکن نیست. لذا باز از هر دو عید قربان و عید غدیر، به پاکی ظاهری که مظهرش آب است و پاکی و طهارت باطنی که مظهرش ولایت است و معنای باطنی آب هم همان ولایت است دست می یابیم.
اعیادی که با حج گره خورده‌اند
وی افزود: از سوی دیگر عید قربان در هشتم ذی‌الحجّه است و عید غدیر در هیجدهم ذی‌الحجّه لذا هر دو عید قربان و غدیر با حج گره خورده‌اند و این وجه اشتراک دیگری از قربان و غدیر است و شاید سرّ این که بین این دو روز، هشت روز فاصله است این باشد که بعد از آن که انسان موفق شد به توفیق الهی باطن خود را از اغیار پاک نماید و هوا های نفس خود را قربانی کند، هشت روز تا ولایت فاصله دارد.
ارتباط عمیق بین قربان و غدیر در افزایش، سطح معارف انسان مؤثر است
تنها با اشاره به اینکه استفاده از ارتباط عمیق بین قربان و غدیر در افزایش، سطح معارف انسان مؤثر است، گفت: ما از مطالب گذشته به این مطلب رسیدیم که قربان و غدیر، نقطه تلاقی شان امامت و ولایت است آن هم ولایت مطلقه، یعنی ولایتی که بر همه مخلوقات از قبیل جمادات،گیاهان، حیوانات، انسان و فرشتگان عرضه شد و در رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم امیر المؤمنین علی علیه السلام و یازده جانشین آنها است. تمام درجات و مناجات پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم اولیاء و اوصیاء به همین ولایت برگشته و این ولایت از فنای بنده در حق و بقای بنده به وسیله حق سرچشمه می‌گیرد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در روایتی می‌فرمایند: اوّلین چیزی که خدا آفرید نور من بود در حالی که «آدم» هنوز در مرحله، آب و گل بود که به همان ولایت اشاره دارد یا روایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام که من ولی بودم در حالی که «آدم» هنوز در مرحله آب و گل به سر می برد همان معنای ولایت را دارد و از صاحب ولایت مطلقه با نام‌هایی مانند خلیفه اعظم، قطب اقطاب، انسان کامل، عقل اوّل و روح اعظم در عرفان یاد شده است و همین مسأله امامت و ولایت رکن رکین اعتقادات شیعه است که به واسطه آن، شیعه از غیر شیعه در میان مسلمین متمایز می‌شود و در روایات کثیره، قبولی سایر اعمال یک فرد وابسته به پذیرش ولایت از سوی آن فرد شده و این مسأله عمق مسأله ولایت را می‌رساند.
