الهام علی‌اف، رییس‌جمهور آذربایجان در اظهاراتی جدید گفته است که چه ارمنستان بخواهد و چه نخواهد، دالان زنگزور را در خاک این کشور تاسیس خواهد کرد. دولت جمهوری ارمنستان معتقد است که در توافق آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۰، موضوع دالان زنگزور مطرح نشده است و جمهوری آذربایجان با این ادعا قصد دارد بخشی از خاک ارمنستان را اشغال تا امکان ارتباط سرزمینی با جمهوری خودمختار نخجوان ایجاد کند. الهام علی‌اف در حالی از تاسیس دالان زنگزور در هر شرایطی سخن گفته است که معلوم نیست قرار است باکو از چه ابزار‌هایی برای وادار کردن ارمنستان به واگذاری این بخش از سرزمین خود به آذربایجان اقدام کند. سخنان جدید رییس‌جمهور آذربایجان چند هفته بعد از آن مطرح می‌شود که دالان لاچین، مسیر اتصال جمهوری ارمنستان به قره‌باغ توسط عده‌ای از «شهروندان خودجوش» جمهوری آذربایجان مسدود شد. در پی مسدود شدن دالان لاچین، شهروندان منطقه قره‌باغ دست به اعتراض‌های گسترده‌ای زدند و نخست‌وزیر ارمنستان خواستار رسیدگی به این موضوع در جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد شد. تهدید‌های جدید الهام علی‌اف، مبنی بر افتتاح کریدور زنگزور حتی در صورت مخالفت ارمنستان، نگرانی‌ها در مورد از سرگیری درگیری‌های نظامی در قفقاز جنوبی را افزایش داده است. به نظر می‌رسد اقدام جدید باکو برای انسداد گذرگاه لاچین، با هدف تشدید فشار بر ایروان برای تن دادن به خواسته‌های آذربایجان در خصوص دالان زنگزور باشد. تابستان سال جاری، بعد از ماه‌ها آرامش نسبی در منطقه، بار دیگر درگیری‌ها در مرز‌های دو کشور تشدید شد و ایروان، جمهوری آذربایجان را به اقدام نظامی علیه مواضع ارمنستان متهم کرد.
علی‌اف: کار‌های گسترده‌ای برای افتتاح کریدور زنگزور در حال انجام است
الهام علی‌اف، رییس‌جمهور آذربایجان در پیامی به مناسبت روز همبستگی آذربایجانی‌های جهان و سال نو میلادی خطاب به مردم کشورش گفت: «کار‌های گسترده‌ای برای افتتاح کریدور زنگزور با راه‌آهن و جاده‌های ماشین‌رو در حال انجام است. کریدور زنگزور چه ارمنستان بخواهد یا نه قطعا افتتاح خواهد شد. ما تعهد قاطع خود را نشان می‌دهیم و همه چیز طبق برنامه پیش می‌رود.» وی افزود: «خواسته ما منطقی و عادلانه است، ما باید با جمهوری خودمختار نخجوان که جزو لاینفک آذربایجان است خط ارتباطی داشته باشیم و خواهیم داشت.»
وی به خرید تجهیزات نظامی آذربایجان از کشور‌های مختلف اشاره کرده و افزود: «امسال ما قدرت نظامی خود را بیشتر تقویت کردیم. این منطقه خاص همیشه مورد توجه بسیاری قرار گرفته است و آذربایجان قدرت نظامی خود را در جنگ دوم قره‌باغ نشان داد. طی دو سال گذشته پس از جنگ، ما به لطف اجرای اصلاحات، ایجاد واحد‌های مسلح جدید و تامین تسلیحات و تجهیزات پیشرفته ارتش خود، پتانسیل نظامی خود را تقویت کرده‌ایم. چندین مانور نظامی انجام شده در سال جاری بار دیگر آمادگی رزمی بالای ارتش ما را ثابت کرد.» به گزارش تسنیم، رییس‌جمهور آذربایجان ادامه داد: «عملیات انتقام و درگیری‌های نظامی در مرز آذربایجان با ارمنستان در شهریور ماه امسال پیروزی درخشان دیگری را برای ما به ارمغان آورد. در نتیجه درگیری‌های مرزی، آذربایجان در بسیاری از مواضع راهبردی جای پای خود را به دست آورده است.» منظور علی‌اف از مواضع راهبردی، تسلط بر جاده‌های مواصلاتی ارمنستان و نیز نفوذ به عمق خاک این کشور به فاصله ۱۰ تا ۱۵ کیلومتری است که مورد اعتراض ایروان و سازمان ملل قرار گرفته است. رییس‌جمهور آذربایجان همچنین مدعی شد: «بنا‌های تاریخی ما در زمین‌های آزاد شده، از جمله مساجد، در حال بازسازی و بازسازی اساسی هستند. قبلا اشاره کرده بودم که ارامنه ۶۵ مسجد از ۶۷ مسجد را در جریان اشغال به‌طور کامل ویران کردند. مرمت، در واقع بازسازی این مساجد، هم‌اکنون آغاز شده است. مساجدی که نیاز به تعمیر دارند یا در حال تعمیر هستند. باید اشاره کنم که بنیاد حیدر علی‌اف نقش اصلی را در ساخت و بازسازی بنا‌های مذهبی ما ایفا می‌کند. تقریبا تمام مساجد با هزینه بنیاد حیدر علی‌اف بازسازی می‌شوند.»
ایروان: مسکو هیچ اقدامی برای بازگشایی گذرگاه لاچین نمی‌کند
گذرگاه لاچین، بعد از پایان جنگ پاییز ۲۰۲۰ و آزادی مناطق اشغالی جمهوری آذربایجان، تنها مسیر ارتباطی جمهوری ارمنستان با منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ در خاک جمهوری آذربایجان بود. بر اساس توافق ۹ نوامبر ۲۰۲۰ میان جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان که با میانجیگری رییس‌جمهور روسیه امضا شد، قرار بود نیرو‌های حافظ صلح روس از امنیت این گذرگاه را حفظ کنند و اجازه عبور و مرور کالا‌ها و کمک‌های بشردوستانه از ارمنستان به قره‌باغ را می‌داد. لاچین شهری است که در میان مرز‌های ارمنستان و استپاناکرات (خانکندی) مرکز قره‌باغ قرار گرفته است. شهریورماه امسال، نیرو‌های جمهوری آذربایجان لاچین را تحت تصرف کامل خود درآوردند و دولت باکو اعلام کرد که مسیر ارتباطی ارمنستان به قره‌باغ از طریق جاده شوشا- خانکندی برقرار می‌شود. از چند هفته پیش گروهی از افراد که به گفته دولت جمهوری آذربایجان «فعالان محیط زیست» هستند، مسیر جاده شوشا خانکندی را مسدود کرده‌اند. در حالی که مقام‌های ایروان می‌گویند که این افراد اجازه ارسال کالا و کمک‌های بشردوستانه به خانکندی نمی‌دهند، مقام‌های جمهوری آذربایجان مدعی هستند که عبور و مرور خودرو‌های غیرنظامی از این مسیر ادامه دارد. هفته گذشته، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان در دیداری با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه در شهر سن‌پترزبورگ، خواستار انجام وظیفه نیرو‌های صلح‌بان روسی مستقر در منطقه و گشایش مجدد گذرگاه لاچین شده بود. با این حال، رسانه‌های ارمنستان می‌نویسند که مسکو هیچ اقدامی در راستای بازگشایی این گذرگاه انجام نداده است. نیکول پاشینیان به تازگی در جلسه هیات دولت ارمنستان تاکید کرده است که «مسکو در حال تبدیل شدن به شاهد خاموش نسل‌کشی مردم قره‌باغ است.» با این حال ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای تاکید کرده است که نیرو‌های حافظ صلح روسی در حال برداشتن گام‌های مستمر برای حل وضع موجود هستند.
وزرای خارجه ارمنستان، آذربایجان و روسیه قرار بود دوم دی‌ماه سال جاری دیداری سه‌جانبه برای پیشبرد گفتگو‌های صلح قفقاز جنوبی برگزار کنند. اما ارمنستان به دلیل وضعیت گذرگاه لاچین این مذاکرات را به تاخیر انداخت.
شکست شورای امنیت در واکنش به انسداد گذرگاه لاچین
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان در پی مسدود شدن گذرگاه لاچین توسط جمهوری آذربایجان، خواستار برگزاری جلسه اضطراری توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد شده بود. پاشینیان در واکنش به بی‌عملی نیرو‌های حافظ صلح روسی هشدار داد که اگر روسیه به هر دلیل نتواند ثبات و امنیت در قره‌باغ کوهستانی را تضمین کند، باید در شورای امنیت سازمان ملل بحث مربوط به موضوع واگذاری مسوولیت نیرو‌های حافظ صلح روسیه در این منطقه را آغاز کند و در صورت لزوم با دستور شورای امنیت نیرو‌های حافظ صلح چندملیتی مضاعف به قره‌باغ اعزام شوند. ابتدای دی‌ماه، در پی درخواست نمایندگی دایم ارمنستان در سازمان ملل متحد و حمایت فرانسه، عضو دایم و رییس دوره‌ای شورای امنیت، جلسه‌ای با هدف بررسی اوضاع گذرگاه لاچین برگزار شد. در پی برگزاری این جلسه، نمایندگی فرانسه در شورای امنیت بیانیه‌ای در محکومیت انسداد گذرگاه لاچین آماده کرد، اما به نوشته رسانه‌ها این بیانیه با مخالفت نمایندگی روسیه در شورای امنیت امکان تصویب پیدا نکرد. رسانه‌های جمهوری آذربایجان، از شکست فرانسه و ارمنستان در تصویب بیانیه محکومیت باکو به دلیل انسداد گذرگاه لاچین با عنوان یک پیروزی یاد کرده‌اند. به رغم مخالفت روسیه با تصویب این بیانیه در شورای امنیت سازمان ملل متحد، نمایندگی روسیه در سازمان ملل، فرانسه را عامل عدم تصویب بیانیه فرانسه معرفی می‌کند. به گزارش تسنیم، دمیتری پولیانسکی، معاون اول نماینده دایم فدراسیون روسیه در سازمان ملل متحد در توضیحی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرده است، می‌نویسد: «ما از همان ابتدا مصمم بودیم که در چارچوب پاسخگویی از سوی شورای امنیت، کار سازنده‌ای در این راستا داشته باشیم و بنا به درخواست مقامات ایروان، این روند توسط نمایندگی فرانسه هماهنگ شد و آن‌ها اکثریت قریب به اتفاق پیشنهادات طرف روسی را نادیده گرفتند، در حالی که اصلاحات پیشنهادی سایر اعضای شورای امنیت را پذیرفتند. عدم صداقت و نادرستی روش کار پاریس در این زمینه کاملا آشکار است.»
اعتماد
