رسانه بهمن، گروه امنیت ملی و سیاست خارجی - سمیرا کریمشاهی: جنگ در اوکراین همچنان ادامه دارد و در این بحبوحه مانند هر جنگ دیگری، بازار یارکشی و اجماعسازی در دو جبهه داغ است. اینکه کدام بازیگر له یا علیه جبههی متقابل موضعگیری میکند سوالات پرتکرار تقابل روسیه و اوکراین است. اما برای رژیمی مانند اسرائیل شاید در نگاه اول پاسخ این سوال این باشد که صهیونیستها در هرجایی که بلوک غرب به رهبری آمریکا حضور دارد، بساط خود را پهن میکنند. اما رصد واکنش مقامات این رژیم در چند روز گذشته شاید چنین گمانی را تقویت کند که اسرائیل میخواهد به مانند گرجستان 2008 در اوکراین2022 از خدمت تمام و کمال در جبهه غرب امتناع ورزد.
صهیونیستها و دوستان اوکراینی
فارغ از بازی در پازل غربی، صرف گشوده شدن جبهه جنگ در کشور اوکراین و وجود اشتراکات و ظرفیتهای قومی و مذهبی میان رژیم اسرائیل و اوکراین باعث میشود این رژیم نگران وضعیت بحرانی کییف باشد. دولت اوکراین به ریاست زلنسکی که شخصیتی یهودی است روابط نزدیکی را با تلآویو داراست. رئیسجمهور اوکراین هم اعلام کرده از اینکه دولت اسرائیل بتواند میانجی میام مسکو و کییف شود استقبال میکند.
به گفتهی مقامات اسرائیلی از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین، از طریق پروازهای متعدد مولداوی و لهستان به سرزمینهای اشغالی حدود دوهزار پناهجوی اوکراینی وارد فلسطین اشغالی شدهاند. در نظرسنجیهای اخیر میان صهیونیستها نشان داده 76درصد آنها حامی اوکراین هستند. دولت اسرائیل هم در ابتدا یک موضعگیری صریح در حمایت از اوکراین و محکومیت حمله روسیه اتخاذ کرد که شاید قلقگیری برای سطح واکنش روسیه بود اما مسکو دست بر روی نقطهی حساسی گذاشت تا اسرائیل در ادامه روند با احتیاط بیشتری گام بردارد.
نشانه رفتن پاشنه آشیل اسرائیل
اسرائیل و روسیه منافع مشترک سیاسی، اقتصادی و امنیتی متعددی دارند که باعث شود دستان اسرائیل را در حمایت کامل از اوکراین ببندد و گزینه میانجیگری را بر قرار گرفتن در یک طرف تقابل ترجیح دهد. اما شاید بتوانیم بگوییم دو مسئله در برههی کنونی بیش از هرچیزی برای اسرائیل، عصبانی نکردن روسیه را حیاتی کرده است: جولان و برجام.
منطقه استراتژیک جولان اشغالی در سوریه بسیار برای صهیونیستها دارای اهمیت است؛ در بحران سوریه هیچ چیز به اندازه اینکه مناطق مجاور جولان تحت کنترل نیروهای محور مقاومت قرار گرفته، صهیونیستها را نگران نکرده است. حضور ایران در دروازهی مرزهای اشغالی بیش هر چیزی شکنندگی ژئوپلیتیک محصور شدهی اسرائیل را آشکار میکند. در این میان که آمریکا هم بیشتر سرگرم شرق سوریه و نیروهای کردی است، روسیه تنها روزنهی امید اسرائیل برای چراغ سبز به تحرکاتش در سوریه به منظور محدود کردن قلمرو کنشگری ایران است.
ماجرای اوکراین و بیانیهی اولیه اسرائیل مبنی بر محکومیت اقدام روسیه، برای کرملین به گونهای برداشت شده که اسرائیل پای خود را از گلیمش درازتر کرده است. روسها هم در پاسخ دست بر روی نقطهی حساس رژیم گذاشتند. دیمیتری پولیانسکی، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل طی نشستی با موضوع فلسطین اشغالی به نحو هشدار گونهای موضع روسیه مبنی بر عدم به رسمیت شناختن حاکمیت رژیم صهیونیستی بر بلندیهای جولان اشغالی و نگرانی روسیه بابت شهرکسازی در آن مناطق را یادآور شد و تاکید کرد که جولان به خاک سوریه تعلق دارد.
چنین واکنشی از سوی مقامات روس باعث شد صهیونیستها رابطهی خود با مسکو و از آن مهمتر منافعشان در غربآسیا را در خطر ببینند لذا ترمز موضعگیری بیپرده در خصوص اوکراین از سوی اسرائیل کشیده شد و نفتالی بنت و همکارانش وارد فاز تازهای شدند.
سراسیمه تا کرمیلن
در فاز جدید موضعگیری، اشغالگران فلسطین بیشتر بر روی کلید واژههای صلح و آتشبس تاکید میکنند تا بتوانند از نقاط اتصال دو طرف مناقشه باشند. در همین راستا نفتالی بنت، نخستوزیر رژیم صهیونیستی در یک سفر از پیش اعلام نشده شنبه راهی مسکو شد. این سفر به قدری ناگهانی بود که اعتراض بعضی از صهیونیستها به دلیل شکستن حرمت روز شبات(شنبه) و انجام سفر توسط نخستوزیر را به همراه داشت.
هرچند از این سفر جزئیاتی مشخص و حتی تصاویری منتشر نشده اما علاقمندی سران اسرائیل به ایفای نقش بر سر پرونده اوکراین، دست و پا کردن سرپوش جدید بر جنایات خود در فلسطین با ارائهی یک چهره صلحطلب در بحران اوکراین در کنار تماسهای مکرر میان بنت و زلنسکی پس از سفر روسیه، ثابت میکند پرونده این جنگ موضوع مهم رایزنی در کرملین بوده است. بنت میداند اسرائیل در قد و قامت تغییر صفحه جنگ در اوکراین نیست اما تکاپوی او بعد از سفر مسکو و تماس دوباره با پوتین، زلنسکی و بعضی از سران اروپایی میتواند به چنین گمانی قوت دهد که در قبال خوش خدمتی در پرونده اوکراین، پای پرونده هستهای را در کرملین به میان کشیده باشد.
با انتشار خبر سفر بنت به مسکو، نظری مطرح شده که ناگهانی بودن این سفر بیشتر مربوط است به نشر خبر درخواست تضمین روسیه از آمریکا بر سر مذاکرات برجام، که بنت را راهی روسیه کرده. همانطور که گفته شد برجام موضوع مهم دیگری است که بر موضعگیری اسرائیل در رابطه با جنگ اوکراین تاثیر گذاشته است. اسرائیلیها که توان جلوگیری از توافق طرفهای مذاکره وین با ایران را ندارند در تلاش تاثیرگذاری بر محتوای توافق هستند. چنین امری احتیاج به رایزنی با تمامی بازیگرانی که به طور مستقیم با پرونده هستهای ایران درگیرند، دارد. آنها علاوه بر لابیهایی که در دولت و کنگره آمریکا دارند به طور مستمر با سران 1+4 در ارتباط بودند. سفر روز شنبه بنت با مسکو نمیتواند بی ارتباط با پرونده ایران باشد.
روسیه درگیر مناقشهی جدیدی با بلوک غرب شده و ایران در آستانه توافق با غرب است؛ نظم ورای این دو رویداد ایجاب میکند که مسکو و تهران بیش از پیش نیازمند به همکاری متقابل خواهند بود. مسکو هر گونه وعده یا هشداری را به اسرائیل داده باشد حکما با در نظر گرفتن چنین نکتهای خواهد بود.
این نکتهی بدیهی همواره مقابل دیدگان تصمیمسازان ایرانی باشد که مسکو و یا هر کشور دیگری در راستای منافع خود حرکت میکند؛ روسیهای که هفتهی گذشته تصمیم میگیرد اسرائیل را با جولان تهدید کند در این هفته مثل سالهای گذاشته چراغ سبز حملات اسرائیل علیه مواضع مقاومت در سوریه بوده است. هنر اصلی برای ایران همسوسازی حداکثری منافع در جریان همکاریها است؛ راهبرد دیگر افزایش هزینه برای بازیگرانی که به دنبال دستاوردهای در تضاد و یا تهدید منافع ملی ما باشند.