رسانه تحلیلی تصویری بهمن، گروه امنیت ملی و سیاست خارجی - سعیده اسدی: روابط سیاسی ترکیه و رژیم صهیونیستی از سال 2002 و همزمان با قدرت‌یابی حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان دچار فراز و نشیبهایی شد. این روابط در سال 2008، همزمان با حمله اسرائیل به غزه و پس از آن هجوم کماندوهای اسرائیلی به کشتی ترکی مرمره در سال 2010، روابط فیما بین تل‌آویو و آنکارا را بیش از پیش با سردی مواجه ساخت؛ در نهایت در سال 2018، ترکیه در واکنش به انتقال پایتخت رژیم صهیونیستی به بیت‌المقدس، سفیر خود را از اسرائیل فرا خواند که این امر سبب شد تا روابط سیاسی این کشور با اسرائیل به پائین‌ترین سطح خود برسد.
یک بام و دو هوای اردوغان
علاوه بر وقوع چنین اتفاقاتی طی سالهای پس از روی کارآمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه، دولت این کشور در صدد بوده است تا با معرفی خود به عنوان حامی فلسطین، هویت جدید و مستقلی را در نسبت با این آرمان در بین کشورهای اسلامی و عربی در منطقه برای خود تعریف کند اما گذشت سالها و تغییر شرایط داخلی ، منطقهای و بین‌المللی سبب شد تا دولت اردوغان تغییراتی را در سیاست خارجی خود به ویژه در تعامل با همسایگان منطقه ای در پیش بگیرد. از جمله این تغییرات این بوده است که اردوغان از اواخر سال 2020، در سخنرانی‌های مختلف خود به ایجاد روابط با اسرائیل ابراز تمایل کرد؛ وی در دیدار خود با یهودیان ترکیه و اعضای ائتلاف خاخامها در کشورهای اسلامی در دسامبر 2021، اهمیت روابط با اسرائیل را برای امنیت و ثبات منطقه حیاتی دانسته و اعلام کرد که این روابط به زودی به حالت عادی خود باز خواهد گشت؛ همچنین مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز در آخرین نشست مطبوعاتی خود در سال 2021، با تاکید بر این نکته گفت:«مراوده دیپلماتیک با اسرائیل نیز آغاز شده است که البته با حفظ اصول ترکیه در قبال فلسطین است؛ رایزنی‌هایی با کابینه جدید اسرائیل آغاز شده و ما این عملیات را با یک رویکرد واقع‌بینانه انجام می‌دهیم». در همین راستا با چراغ سبز ترکیه برای از سرگیری روابط سیاسی با اسرائیل، مقدمات سفر رئیس جمهور اسرائیل به ترکیه فراهم شده و اسحاق هرتزوگ، 9 مارس به ترکیه سفر کرد. بدین ترتیب رهبران اسرائیل و ترکیه پس از 14 سال در آنکارا با یکدیگر دیدار کردند.
این دیدار در حالی صورت گرفت که مقامات اسرائیل با تروریستی نامیدن جنبش حماس فلسطین، بارها به حمایت ترکیه از این گروه معترض شدهاند و پیش از سفر هرتزوگ به ترکیه، دررسانههای خود بر این نکته تاکید کرده بودند که هر گونه بازگشت روابط با ترکیه مشروط به بسته شدن دفتر حماس در استانبول است اما علیرغم چنین واکنشهایی اردوغان به تلاش خود برای از سرگیری روابط سیاسی با اسرائیل و همچنین تصمیم برای تغییر در سیاست خارجی منطقهای خود اصرار داشته است؛
نان و آب بحران ترکیه برای اسرائیل
تصمیم به ایجاد تغییرات پس از آن اهمیت بیشتری یافت که دولت ترکیه با اتخاذ سیاست های اقتصادی و اقدام به افزایش نرخ بهره، با بحران اقتصادی روبرو شد که این کشور را تا آستانه فروپاشی اقتصادی پیش برده است. همین امر سبب شد تا ترکیه اهمیت روابط اقتصادی با اسرائیل را بیش از پیش احساس کند چرا که طی سالهای اخیر دو سوم تجارت متقابل از ترکیه، به اسرائیل بوده و سال گذشته، میزان صادرات این کشور به اسرائیل رشد 35درصدی داشت. این واقعیت در کنار دلایلی چون افزایش مخالفت‌های داخلی علیه اردوغان و احتمال به خطر افتادن مقبولیت وی، دومینوی عادی سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل، عدم کسب موفقیت در رقابت با کشورهای عربی، منزوی شدن تدریجی این کشور در بعد منطقهای و بین المللی و اخیراً بحران اوکراین در همسایگی دریایی ترکیه که واردات انرژی و صنعت توریسم این کشور را تحت تاثیر قرار داده است، سبب شده است تا گرم کردن روابط با اسرائیل در دوران سردی تعاملات خارجی، به آلترناتیوی برای تنوع‌بخشی به سیاست خارجی این کشور تبدیل شود.
بنابراین می‌توان گفت که در چنین شرایطی سفر اسحاق هرتزوگ به ترکیه، چنان‌که اردوغان نیز بدان اشاره کرد به نقطه عطفی جدید در روابط دو طرف تبدیل شود و با توجه به تمایل دولت ترکیه برای تغییر در سیاست خارجی، این سفر می‌تواند مقدمه‌‌ی تجدیدنظردولت اردوغان را در موضوع فلسطین و بحث حمایت این کشور از حماس فراهم سازد. در واقع اهمیت مسائلی چون بهبود وضعیت اقتصادی، خروج از انزوای منطقهای و بین‌المللی، امکان خرید انرژی از اسرائیل و مشارکت ترکیه در صادرات انرژی این رژیم به اروپا سبب شده تا این کشور ادعای خود در حمایت از آرمان فلسطین و تلاش برای رهبری جهان اسلام در این امر را قربانی دستیابی به منافع اقتصادی _سیاسی ناشی از روابط با اسراییل کند.
