درباره دیابت
رایج‌ترین نوع آن دیابت نوع ۲ است که معمولاً در بزرگسالان رخ می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که بدن در برابر انسولین مقاوم می‌شود یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند.
در سه دهه گذشته، شیوع دیابت نوع ۲ به طور چشمگیری در همه کشورها با هر سطح درآمدی افزایش یافته است.
دیابت نوع ۱، که قبلاً به عنوان دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شد، یک بیماری مزمن است که در آن پانکراس به‌طور طبیعی انسولین بسیار کمی تولید می‌کند یا اصلاً تولید نمی‌کند.
برای افراد مبتلا به دیابت، دسترسی به درمان مقرون‌به‌صرفه از جمله انسولین، برای بقا حیاتی است.
حدود ۸۳۰ میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند، که اکثریت آنها در کشورهای با درآمد پایین و متوسط زندگی می‌کنند. بیش از نیمی از افراد مبتلا به دیابت هیچ‌گونه درمانی دریافت نمی‌کنند. تعداد افراد مبتلا به دیابت طی دهه‌های گذشته به طور مداوم در حال افزایش بوده است.
علائم دیابت نوع ۱ شامل تکرر ادرار، تشنگی، گرسنگی مداوم، کاهش وزن، تغییرات بینایی و خستگی است. این علائم ممکن است به‌طور ناگهانی ظاهر شوند.
علائم دیابت نوع ۲ معمولاً مشابه علائم دیابت نوع ۱ هستند، اما اغلب شدت کمتری دارند. به همین دلیل، این بیماری ممکن است چندین سال پس از آغاز آن تشخیص داده شود، زمانی که عوارضی نیز بروز کرده‌اند. به همین خاطر، آگاهی از عوامل خطر بسیار حائز اهمیت است.
واقعیت‌ها و آمارهای مربوط به دیابت، نشان‌دهنده بار رو به افزایش جهانی این بیماری برای افراد، خانواده‌ها و کشورها است.
بر اساس تازه‌ترین گزارش فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) در سال ۲۰۲۵، یک از هر ۹ نفر از جمعیت بزرگسال (۲۰ تا ۷۹ سال) با دیابت زندگی می‌کنند، و بیش از چهار نفر از هر ۱۰ نفر از ابتلای خود به این بیماری بی‌خبر هستند.
پیش‌بینی‌های IDF نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، ۱ از هر ۸ بزرگسال، یعنی حدود ۸۵۳ میلیون نفر، با دیابت زندگی خواهند کرد، که این رقم افزایشی ۴۶ درصدی را نسبت به آمار فعلی نشان می‌دهد.
در ایران نیز طبق گزارشات وزارت بهداشت آمار شیوع دیابت در جمعیت بالغ کشور 14.2 درصد است که از میزان متوسط جهانی بالاتر است.
حداقل 6 میلیون بیمار دیابتی در ایران وجود دارند و بیش از 9 میلیون نفر در مرحله پیش دیابت قرار دارند و سالانه حداقل 500 هزار نفر به جمعیت دیابتی‌های کشور افزوده می‌شود.
بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به دیابت، به دیابت نوع ۲ دچار هستند؛ بیماری که عوامل اقتصادی - اجتماعی، جمعیتی، محیطی و ژنتیکی در بروز آن نقش دارند.
مهم‌ترین عوامل مؤثر در افزایش شیوع دیابت نوع ۲ عبارتند از:
- شهرنشینی
- افزایش جمعیت سالمند
- کاهش سطح فعالیت‌های بدنی
- افزایش اضافه‌وزن و چاقی
با این حال، می‌توان از طریق اقدامات پیشگیرانه برای دیابت نوع ۲ و همچنین تشخیص زودهنگام و مراقبت‌های مناسب برای انواع مختلف دیابت، تأثیر این بیماری را کاهش داد.
این اقدامات به افراد مبتلا کمک می‌کند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری کرده یا آنها را به تأخیر بیندازند.
در حال حاضر، دیابت نوع ۱ قابل پیشگیری نیست. اما راهکارهای مؤثری برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ و همچنین پیشگیری از عوارض و مرگ زودرس ناشی از انواع مختلف دیابت وجود دارد.
این راهکارها شامل سیاست‌ها و اقدامات عمومی و در محیط‌های خاص (مانند مدرسه، خانه و محل کار) هستند که به ارتقاء سلامت عمومی کمک می‌کنند، صرف‌نظر از اینکه فرد دیابت دارد یا نه؛ از جمله ورزش منظم، تغذیه سالم، پرهیز از مصرف دخانیات، و کنترل فشار خون و چربی‌های خون.
به گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) نقطه شروع برای داشتن زندگی سالم با دیابت، تشخیص زودهنگام است. هرچه فرد مدت بیشتری بدون تشخیص و درمان با دیابت زندگی کند، پیامدهای سلامتی وخیم‌تری خواهد داشت.
از این‌رو، دسترسی آسان به آزمایش‌های تشخیصی پایه مانند تست قند خون باید در مراکز بهداشتی اولیه فراهم باشد. بیماران همچنین نیاز به ارزیابی یا درمان دوره‌ای توسط متخصص برای بررسی عوارض احتمالی خواهند داشت.
مجموعه‌ای از مداخلات مقرون‌به‌صرفه می‌تواند پیامدهای بیماران را، صرف‌نظر از نوع دیابتی که دارند، بهبود بخشد. این مداخلات شامل کنترل قند خون از طریق ترکیبی از رژیم غذایی، فعالیت بدنی و در صورت نیاز، دارو، کنترل فشار خون و چربی‌ها برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی - عروقی و سایر عوارض و غربالگری منظم برای بررسی آسیب به چشم‌ها، کلیه‌ها و پاها به‌منظور درمان زودهنگام می‌باشد.
رفع کمبود انسولین بدن، اصلی‌ترین داروی بیماری دیابت است. با توجه به اینکه طیف گسترده‌ای از بیماران دیابتی در جهان حضور دارند، داروهای متعددی برای این بیماری ساخته شده است.
انواع داروهای دیابتی که در «فارماکوپه» ایران قرار دارند، تحت پوشش بیمه است. فقط یک انسولین تحت پوشش نیست و این دارو هم در مسیر پوشش بیمه‌ای قرار دارد.
