نقش کاتالیزوری چین و روسیه در مذاکرات ایران و آمریکا

نصرت‌الله تاجیک روز شنبه ۳۰ فروردین در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴، در پاسخ به این سوال که با توجه به تأکید سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه بر نقش عمان به عنوان میزبان اصلی مذاکرات و اهمیت حضور کشور‌هایی مانند چین و روسیه، به نظر شما چه عواملی می‌توانند در پیشرفت این مذاکرات تأثیرگذار باشند و چگونه می‌توان از این روابط برای تسهیل فرآیند گفت‌و‌گو‌ها بهره‌برداری کرد، اظهار داشت: بحث مکان مذاکره بیشتر به جنبه لجستیکی مذاکرات بین ایران و آمریکا مرتبط است. این موضوع پس از دور اول مذاکرات، زمانی که طرف آمریکایی پذیرفت مذاکرات در مسقط برگزار شود، مطرح شد. 

وی افزود: این تصمیم نشان‌دهنده حسن نیت بود، زیرا آمریکایی‌ها می‌توانستند مکان‌های دیگری مثل اروپا، آمریکا، آمریکای لاتین یا هر جای دیگری را پیشنهاد دهند اما در نهایت، با حسن نیت به پیشنهاد ایران برای مسقط پاسخ مثبت دادند.

تاجیک ادامه داد: پس از این مرحله، بحث بر سر این بود که به دلیل فاصله زیاد، مکانی میانه برای دو کشور پیدا شود که سفر هر دو طرف را تسهیل کند؛ هم ویتکاف که از آمریکا می‌آید کمتر درگیر پرواز شود و هم ایران بتواند در جایی بین آمریکا و خاورمیانه یا خلیج فارس قرار داشته باشد. 

این کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: بعد از مشورت‌ها، موضوع ایتالیا و رم مطرح شد. بنابراین، این تلاش برای پیدا کردن نقطه‌ای میانه به منظور کاهش فاصله بین آمریکا و خلیج فارس بود.

تاجیک افزود: ایران از ابتدا پیشنهاد میزبانی عمان را مطرح کرد که مورد قبول آمریکا نیز قرار گرفت. هرچند که مذاکرات در رم برگزار می‌شود، اما ایتالیا هیچ گونه دخالتی در این مذاکرات نخواهد داشت و محل مذاکرات می‌تواند در هتل یا هر محل دیگری باشد که عمانی‌ها فراهم کنند.

وی توضیح داد: بحث چین و روسیه یک عامل دیگر است و اگر پیام‌هایی از سوی ایران برای پوتین و رئیس‌جمهور چین نوشته و ارسال می‌شود، در این زمینه است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: این موضوع بیشتر از جهت در جریان گذاشتن اقدامات بین ایران و آمریکا و همچنین برای استفاده از کمک و ظرفیت آنها در مجامع بین‌المللی، به‌خصوص شورای امنیت، مطرح می‌شود زیرا این کشور‌ها عضو شورا و دارای حق وتو هستند.

تاجیک اظهار کرد: در حقیقت، اگر زمانی تفاهمی بین ایران و آمریکا شکل گیرد، این کشور‌ها می‌توانند به عنوان یک قدرت تعیین‌کننده و تضمین‌کننده تعهدات آمریکا در این تفاهم در آینده ایفای نقش کنند، هدفی که ایران دنبال می‌کند.

وی در خصوص نحوه تسهیل این روابط گفت: معتقدم  بیشتر به دلیل حضور آنها در شورای امنیت و اینکه این کشور‌ها در جریان برجام بودند، این همکاری‌ها صورت می‌گیرد. همچنین، ما با چین و روسیه در اجلاس سه‌جانبه‌ای که یکی در پکن و دیگری در مسکو تقریبا دو هفته پیش برگزار شد، تبادل نظر داشتیم، که این مساله به گردش درست اطلاعات کمک می‌کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: هدف از این رایزنی‌ها، به‌ویژه استفاده از ظرفیت بین‌المللی این کشور‌ها است؛ به طوری که اگر بار دیگر ترامپ مانند دوره اول از برجام خارج شود و بخواهد نقض عهد کند، این کشور‌ها بتوانند از ایران و حقوق آن در شورای امنیت دفاع کنند.

تاجیک در خصوص اینکه این روابط چگونه می‌تواند تسهیل‌گر فرایند گفت‌و‌گو‌ها باشد، گفت: معتقدم این کشور‌ها به‌طور مستقیم در این ماجرا دخالت نمی‌کنند، بلکه نقش کاتالیزوری دارند. به دلیل اینکه در شورای امنیت حاضر هستند، بیشتر از ظرفیت آنها استفاده خواهد شد تا اینکه بخواهند به‌طور مستقیم در مذاکرات درگیر شوند.

وی افزود: البته اگر به هر دلیلی شرایط به خوبی پیش نرود یا به حالت‌هایی خشن‌تر و تنش‌زا کشیده شود، احتمالاً می‌تواند به درگیری و رویارویی منجر شود، اما من برای این مساله احتمال زیادی قائل نیستم.

این کارشناس مسائل بین‌الملل توضیح داد: با این حال، به دلیل اختلافات و فاصله دیدگاه‌های دو طرف، ممکن است علیرغم اینکه دور اول مذاکرات به خوبی برگزار شد، در این دور که می‌خواهند وارد جزییات مذاکرات شوند، این اختلافات نمایان شود.

تاجیک خاطرنشان کرد: بنابراین معتقدم، این شرایط می‌تواند بیشتر کمک‌کننده باشد و از توان این کشور‌ها به‌طور غیرمستقیم و کاتالیزوری استفاده شود، اما ممکن است در شرایطی نیز موقعیت بین‌المللی این دو کشور در راستای اهداف ایران مورد استفاده قرار گیرد.