بهبود سطح رفاه و کاهش فقر در 3 سال دولت رئیسی
به گزارش شبکه خبری ایران 24؛ دکتر جواد صالحی اصفهانی، از اقتصاددانان برجسته ایرانی ساکن آمریکا که استاد دانشگاه ویرجیاناتک است، در مقاله‌ای به ارزیابی وضعیت استانداردهای زندگی، وضعیت درآمد و هزینه خانوارها و روند فقر در ایران در سالیان اخیر پرداخته است.
این مقاله که به زبان انگلیسی نوشته شده با عنوان New data reveal rising living standards in Iran (داده‌های جدید نشان می‌دهد استانداردهای زندگی در ایران رو به افزایش است) در آبان‌ماه امسال در سایت شخصی صالحی اصفهانی منتشر شده است.
صالحی اصفهانی در مقاله خود به گزارش‌های مرکز آمار درباره هزینه و درآمد خانوارها استناد کرده و از بهبود شاخص‌های درآمدی در 3 سال دولت رئیسی خبر داده است. همچنین محاسبات وی نشان داده که در 3 سال دولت سیزدهم سطح فقر در ایران کاهش یافته است.
این اقتصاددان ایرانی نوشته است: آخرین فایل داده‌های آمارگیری هزینه‌ها و درآمد خانوار (1402) به‌تازگی در وب‌سایت مرکز آمار ایران در دسترس قرار گرفت که نشان دهنده افزایش قابل توجه درآمد اسمی (به ترتیب 53.9 و 51.4 درصد برای خانوارهای شهری و روستایی) و هزینه‌ها (55.9 و 45.4 درصد) بود. با توجه به تورم حدود 40 درصدی سال، این اعداد نشان دهنده افزایش قابل توجه درآمدها و هزینه‌های واقعی است.
صالحی اصفهانی در ادامه نوشته که آمارهای فوق را که مربوط به هزینه و درآمد خانوارهای ایرانی بوده در سطح فردی محاسبه کرده تا رفاه در سطح فردی را به دست آورد که شاخص دقیق‌تری نسبت به رفاه در سطح خانوار است.
وی تاکید کرده که بر اساس آمارها و محاسباتش، بهبودها در استانداردهای زندگی مردم ایران از سال 2020 شروع شده که عمدتاً به لطف افزایش درآمدهای نفتی، رخ داده است.
صالحی اصفهانی سپس به گزارش بانک جهانی درباره عملکرد اقتصاد ایران Iran Economic Monitor, Spring 2024 استناد کرده و نوشته است: بانک جهانی وضعیت اقتصاد ایران را در سال 2024 «برای چهارمین سال متوالی در حال رشد» توصیف می‌کند. این دوره شامل 3 سال تصدی رئیس‌جمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی می‌شود.
استاد اقتصاد دانشگاه ویرجیاناتک، در ادامه بر مبنای شاخص هزینه‌های سرانه واقعی نوشته است: شاخص هزینه‌های سرانه واقعی مناطق شهری استان تهران و سایر مناطق شهری سریع‌ترین رشد را در 3 سال گذشته داشته‌اند و توانسته‌اند به اوج قبلی خود در سال 2007 بازگردانند، در حالی که مناطق روستایی راکد بوده‌اند. نمای طولانی‌تر، عملکرد اقتصادی اخیر را در چشم‌انداز تاریخی قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه تحریم‌ها دستاوردهای دهه 2000 را از بین برده‌اند.
نمودار: هزینه‌های سرانه واقعی در مناطق شهری، روستایی و تهران (شاخص دلاری برابری قدرت خرید)
در این نمودار، هزینه‌های ریالی سال 1402 متناسب با شاخص دلاری برابری قدرت خرید PPP محاسبه‌شده توسط بانک جهانی، تبدیل شده است. (هر دلار 88593 ریال.)
چرا عموم مردم ایران بهبود اقتصادی را باور ندارند؟
صالحی اصفهانی در ادامه مقاله‌اش توضیح داده که چرا با وجود بهبود وضعیت اقتصادی مردم ایران، باور عمومی این‌طور نیست؟
وی با بیان اینکه «من متوجه هستم که بسیاری افراد، ادعای بهبودی قوی در دوران ریاست جمهوری رئیسی را سخت می‌دانند» علت آن را غلبه فضای سیاه‌نمایی در جامعه می‌داند و به نگاه اکثر فعالان در شبکه‌های اجتماعی ایران اشاره کرده که عموماً معتقدند «وضع اقتصاد ایران روز به روز بدتر می‌شود». وی علت دیگر این تصور را رشد مستمر تورم می‌داند و افزوده است: «افزایش قیمت‌ها در ایران طبیعتاً تصور یک اقتصاد رو به وخامت را ایجاد می‌کند.»
رشد دستمزدها در 3 سال اخیر بالاتر از تورم بوده است
اقتصاددان برجسته ایرانی افزوده است: برای قضاوت در مورد استانداردهای زندگی نیاز به داده‌هایی در مورد دستمزدها و سایر انواع درآمد است که به نظر می‌رسد در 3 سال گذشته سریع‌تر از قیمت‌ها افزایش یافته است. اگر گزارش تورمی که افزایش قیمت مصرف‌کننده را ثبت می‌کند با قیمت نیروی کار - دستمزد - همراه می‌شد، دیدگاه واقع‌بینانه‌تری از تغییرات در استاندارد زندگی پدیدار می‌شد.
موانع تداوم بهبود
صالحی اصفهانی در ادامه به دو مانع مهم در تداوم وضعیت بهبود سطح رفاه در ایران اشاره کرده و نوشته است: دو عامل باید شور و شوق نسبت به افزایش استانداردهای زندگی را کاهش دهد. یکی اینکه افزایش‌های اخیر محصول افزایش فروش نفت به چین است که اگر آمریکا فشار بیشتری بر چین برای توقف واردات نفت ایران اعمال کند، ممکن است پایان یابد. دیگری نرخ پایین سرمایه‌گذاری است که به 12 درصد تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است که به‌سختی برای حفظ موجودی سرمایه موجود کافی است.
کاهش فقرا
استاد ایرانی دانشگاه ویرجیاناتک در ادامه مقاله‌اش از کاهش سطح فقر در ایران در دولت سیزدهم خبر داده و نوشته است: نرخ فقر در هر سه منطقه شهری، روستایی و مناطق شهری استان تهران نسبت به اوج خود در سال 2019 (پایان دولت روحانی) کاهش یافته‌اند.
نمودار: نرخ فقر در ایران (درصد)
نرخ فقر: نسبت افرادی که هزینه‌های سرانه آنها به طور متوسط کمتر از خط فقر است. خط فقر هم به طور میانگین 621877 ریال برای هر نفر در روز یا حدود 7 دلار PPP منظور شده که این رقم با استفاده از ضریب تبدیل PPP برای 88593 ریال در مقابل هر دلار به دست آمده است.