گرانی برنج در سفره خانوارها به دلیل یک تصمیم اشتباه/ چه کسی پاسخگو است؟
به گزارش شبکه خبری ایران۲۴، بازار برنج در ایران طی سه ماه گذشته با مشکلات زیادی روبه‌رو شده و قیمت‌ها به شدت افزایش یافته است. قیمت برنج‌های ایرانی مانند طارم و هاشمی به ۱۷۰ تا ۲۰۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم رسیده است، در حالی که پیشتر قیمت این نوع برنج‌ها حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان بود. در حال حاضر، قیمت برنج ایرانی در فروشگاه های آنلاین تا مرز ۳۰۰ هزار تومان نیز پیش رفته است. به عنوان مثال، برنج طارم اشرافی گیلان کشت دوم در کیسه ۱۰ کیلویی به قیمت دو میلیون و ۹۳۷ هزار تومان (۲۹۳ هزار و ۷۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم) به فروش می‌رسد.
تغییرات شدید قیمت در یک ماه اخیر
برنج شکسته فجر یکی از ارزان‌ترین نمونه‌های برنج ایرانی است که هم‌اکنون در کیسه ۲.۵ کیلویی با قیمت ۳۸۰ هزار تومان عرضه می‌شود. در اواخر دی‌ماه این کیسه حدود ۲۴۰ هزار تومان قیمت داشت و حالا در عرض یک ماه ۶۰ درصد گران شده است. طبق داده‌های مرکز آمار، قیمت برنج در دی‌ماه به کیلویی ۱۶۰ هزار تومان رسید و کمترین قیمت آن حدود ۱۰۰ هزار تومان بود. در مقایسه با یک سال گذشته، قیمت برنج ایرانی به طور متوسط کیلویی ۱۱۰ هزار تومان بود که نشان‌دهنده کاهش ۱۱ درصدی قیمت نسبت به زمستان ۱۴۰۱ است.
چالش‌های تولید و واردات برنج
غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، شانزدهم بهمن ماه امسال در صحن مجلس اعلام کرد که برنج تولیدی شالیکاران به ۲.۵ میلیون تن رسیده است، اما با توجه به مصرف ۳.۳ میلیون تنی داخلی و مهاجرین، ۸۰۰ هزار تن کسری تولید داریم که باید از طریق واردات جبران شود. اما واردات برنج تا ۱۰ ماهه امسال به ۷۲۱ هزار تن رسیده که کمترین میزان واردات در سال‌های اخیر بوده است.
برنج، واردات و نوسانات ارزی
سهراب سهرابی، مجری طرح برنج وزارت جهاد کشاورزی، در ۱۰ مهرماه سال جاری گفته بود که «۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن برنج تولید می‌کنیم و نیازی به واردات نیست»، اما کارشناسان بر این باورند که برای تنظیم بازار واردات برنج ضروری است. افزایش قیمت‌ها در بازار را کارشناسان به تغییرات ارزی و کمبود عرضه برنج وارداتی نسبت می‌دهند.
تأثیر تغییرات ارزی و سیاست‌های واردات بر قیمت‌ها
کارشناسان معتقدند که تغییر نرخ ارز و تبدیل ارز نیمایی به ارز توافقی، تأثیر مستقیمی بر قیمت برنج‌های وارداتی داشته است. این تغییرات باعث شده تا برخی واردکنندگان و توزیع‌کنندگان عرضه برنج را به صورت قطره‌چکانی انجام دهند که در نتیجه کاهش عرضه و افزایش قیمت را به همراه داشته است. علاوه بر این، واردکنندگان برنج به طور قانونی موظف به خرید برنج داخلی در ازای واردات شده‌اند که این امر موجب افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت برنج ایرانی شده است.
کاهش واردات و تأثیر آن بر بازار
آمار گمرک نشان می‌دهد که واردات برنج در ۱۰ ماهه سال جاری نسبت به سال گذشته کاهش یافته است، اما با ترخیص محموله‌های جدید، مشکل کمبود برنج تا حد زیادی برطرف شده است. واردات برنج از کشورهای هند، پاکستان، امارات و دیگر کشورها باعث شده که موجودی برنج در عمده‌فروشی‌ها کافی باشد.
چالش‌های واردکنندگان برنج
مجیدرضا منصورخاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران، در خصوص وضعیت واردات گفت که فاصله زمانی در تخصیص ارز و پرداخت‌ها موجب افزایش هزینه‌های سربار و مشکلات تجاری برای واردکنندگان شده است. این فاصله زمانی باعث افزایش هزینه‌ها و مشکلات در فرآیند واردات می‌شود.
اقدامات وزارت جهاد کشاورزی برای کنترل بازار
در راستای مقابله با این مشکلات، وزارت جهاد کشاورزی تصمیم به توزیع ۴۰۰۰ تن برنج تنظیم بازار به قیمت ۴۸ هزار تومان در تهران گرفته است. این اقدام به منظور کاهش قیمت‌ها و مقابله با احتکار و دلالی است. همچنین، واردات برنج از کشورهای مختلف مانند هند و پاکستان ادامه دارد و پیش‌بینی می‌شود که بازار برنج به تدریج به تعادل برسد.
لزوم مدیریت بهینه واردات برای مقابله با نوسانات قیمت برنج
با وجود تولید سالانه ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن برنج در ایران، بر اساس گزارش‌ها و نظرات کارشناسان، واردات برنج همچنان برای تنظیم بازار ضروری است. هرچند تولید داخلی در برخی مناطق ممکن است کافی به نظر برسد، اما مشکلاتی نظیر تغییرات ارزی، نوسانات در نرخ ارز، کمبود عرضه برنج وارداتی و سیاست‌های واردات برنج در سال‌های اخیر، باعث افزایش قیمت‌ها و نوسانات شدید در بازار برنج کشور شده است.
اقدامات وزارت جهاد کشاورزی مانند توزیع برنج تنظیم بازار به قیمت ۴۸ هزار تومان و ادامه واردات از کشورهای مختلف، نشان از تلاش برای کاهش قیمت‌ها و مقابله با بحران کمبود دارد. این اقدامات می‌تواند تا حدودی به کاهش قیمت‌ها و تسهیل دسترسی به برنج در بازار کمک کند. اما در عین حال، چالش‌هایی چون تأخیر در تخصیص ارز، هزینه‌های سربار بالا، و مشکلات در فرآیند واردات نیز هنوز ادامه دارد.
برای بهبود شرایط بازار، مدیریت بهینه واردات و اتخاذ تصمیمات دقیق و به‌موقع ضروری است. همچنین، باید تلاش‌های بیشتری برای هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف مرتبط با واردات و تنظیم بازار صورت گیرد تا از بروز بحران‌های مشابه در آینده جلوگیری شود. در این راستا، تقویت نظارت بر واردات و توزیع منظم‌تر برنج می‌تواند به ثبات بازار و کاهش فشار بر مصرف‌کنندگان کمک کند.
