بازار ارز نیمایی حیاط خلوت دولتی‌ها / تاثیر نوسانات ارزی بر کالاهای معیشتی
به گزارش خبرنگار سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴، در ماه‌های اخیر، نوسانات بازار ارز و طلا به طور قابل توجهی افزایش یافته است. عواملی همچون تغییرات اقتصادی جهانی، سیاست‌های پولی کشور‌ها بر روی قیمت‌ها تأثیر گذاشته و موجب نوسانات چشم‌گیری در این بازارها شده‌اند.
بهای ارز‌های خارجی به ویژه دلار، تحت تأثیر نرخ تورم و تغییرات سیاسی داخلی و خارجی به شدت نوسان کرده و این امر باعث ایجاد نگرانی‌هایی برای سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان شده است. از سوی دیگر، بازار طلا نیز به عنوان پناهگاه امن در برابر نوسانات اقتصادی به شدت مورد توجه قرار گرفته است.
«آلبرت بغزیان»، اقتصاددان در خصوص علل و عوامل مؤثر در نوسانات بازار ارز و طلا در هفته‌ها و ماه‌های اخیر به سوالات خبرنگار شبکه خبری ایران ۲۴، پاسخ داد.
او می‌گوید:« با آمدن مدیریت جدید بانک مرکزی، یعنی «محمدرضا فرزین»، ثباتی در بازار ارز ایجاد شد. همه می‌پذیرند که قبل از آن، هر روز یک نرخی وجود داشت. چرا؟ زیرا با عواملی که به واقع نرخ ارز را تغییر می‌دادند، دولت یا بانک مرکزی همراهی می‌کردند. در واقع، در شرایط آزاد، نرخ ارز بالا می‌رفت و بانک مرکزی نیز آن را تغییر می‌داد.»
بغزیان ادامه می‌دهد:«به عبارت دیگر، این بانک به بازیچه بازار آزاد تبدیل شده بود، بازاری که ریشه‌اش به خود بانک مرکزی برمی‌گشت. بنابراین، حالا که ثباتی به نرخ ارز حاصل شده، نرخ ارز به حدود ۶۰ تومان رسید.»
این اقتصاددان، توضیح می‌دهد:«پس از آن، زمزمه‌هایی درباره تک نرخی کردن ارز به گوش رسید. حالا ما کاری با استیضاح وزیر نداریم. اما بحث تک نرخی را مطرح کردند و گفتند که می‌خواهند فاصله‌ها را کم کنند، ولی نگفتند که این فاصله‌ای که می‌خواهند کم کنند به چه معنا است و چگونه خواهد بود. یعنی نرخ دولتی را بالا ببرند و نرخ آزاد را پایین بیاورند. نتیجه این شد که هر دو اتفاق رخ داد.»
وی بیان می‌کند:«الان، علیرغم اینکه می‌گویند ارز نیمایی را حذف می‌کنیم، چون می‌خواهند رانت را حذف کنند، نرخ بازار ارز توافقی به ۶۸ تومان و نرخ آزاد نیز به ۹۰ تومان برقرار شد. به همین ترتیب، بازار آزاد نیز پایین آمد، زیرا اکثر تقاضا به سمت بازار ارز توافقی رفت و صادرکننده‌ها، مانند پتروشیمی‌ها، نیز ارزش‌های خود را به آنجا منتقل کردند. با این وجود، این کاهش اتفاق نیفتاد و پیش‌بینی‌ها به نوعی اشتباه بود یا اینکه عوامل دیگری مانع از وقوع این اتفاق شدند.»
این اقتصاددان ادامه می‌دهد:«در نتیجه، نرخ ارز تا ۹۴ تومان افزایش یافت. اگرچه برخی اقدامات در راستای کاهش نرخ ارز انجام شد، اما صحبت از کاهش درآمد ارزی کشور و محدودیت در صادرات باعث شد که نرخ ارز کاهشی نشود. حالا اگر افزایش هم نداشته باشد، این فاصله بزرگ شده و منجر به اعتراضاتی از جانب مجلسی‌ها و استیضاح وزیر شد.»
بغزیان توضیح داد:« بازار ارز نیمایی برای آنها به نوعی یک حیاط خلوت محسوب می‌شد. به هر حال، این اتفاقات رخ داد و پس از استیضاح، نرخ به ۸۹ تومان رسید. اما سپس مقاومت نشان داد و به دلیل عواملی مثل تحریم، وضعیت سر و سامان نگرفت.»
وی گفت:«در خصوص توافق برجام و موضع‌مان نیز مشخص شد که خواسته‌های ما چیست. در نتیجه، نرخ دوباره به ۹۴ تومان برگشت و حتی به حدود ۹۱ تومان رسید. این به‌خاطر این است که بانک مرکزی مدیریتی کرده، اما کماکان بازار ارز نیمایی بالا بوده و نرخ توافقی گران‌تر می‌خرد. در حال حاضر، با اوضاعی که پیش‌بینی می‌شود، در خصوص صادرات نفت و محدودیت درآمد ارزی برای کالاهای اساسی، به نظر می‌رسد که نرخ ارز زیر ۹۰ تومان کاهش پیدا نخواهد کرد و احتمال افزایش آن نیز در ایام تعطیلات عید وجود دارد.»
این اقتصاددان عنوان کرد:« میماند طلا خوب، طلا بیشتر به خارج از کشور ارتباط دارد و به همین دلیل اونس جهانی آن بالا می‌رود. این موضوع به نرخ ارزی که در ایران برقرار شده است، ضرب می‌شود. مسئله گرمی ۶۸۰۰ به خاطر تحولات جهانی است که اخیراً به خاطر بحث تعرفه‌های وضع شده بر کانادا و سیاست‌های تجارت خارجی آمریکا به وجود آمده است. این مسائل باعث شده که در واقع ارزش دلار کاهش یابد و مردم به سرمایه‌گذاری در طلا، که بیشتر ذخایر آن افزایش یافته، روی بیاورند.»
او بیان کرد:«در واقع، افزایش قیمت طلا از دو جنبه نرخ ارز و قیمت جهانی ناشی می‌شود. در حال حاضر نرخ ارز کاهش پیدا کرده، در حالی که طلا بالا رفته است و این مسئله به این دلیل است که مردم طلا را ترجیح می‌دهند. وقتی به اونس جهانی نگاه می‌کنیم، قیمت طلا افزایش یافته و در غیر این صورت نیازی به این افزایش نبوده است.»
در ادامه مصاحبه بغزیان در خصوص اینکه در شرایطی که تقاضا برای ارز و طلا افزایش یافته، دولت و بانک مرکزی چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند؟، به خبرنگار ایران ۲۴ پاسخ داد: «بحث تقاضا را به یک شکل دیگر مطرح کنیم. اینکه تقاضا افزایش یافته، باید برای کنترل نوسانات اقدامات لازم انجام شود. افزایش تقاضا به این معنی نیست که مردم صف می‌بندند یا طلا را قبول دارند. ببینید، برنامه دولت برای کاهش قیمت‌ها واضح نیست.»
این اقتصاددان در خصوص برنامه دولت؛ گفت: «اولاً ما برنامه‌ای ندیده‌ایم و ثانیاً صحبت از کالابرگ الکترونیکی و افزایش بسته معیشتی است که نشان می‌دهد برنامه‌ای در کار نیست. چون برنامه‌ای وجود ندارد، مردم انتظار تورمی شکل می‌گیرد و این موضوع باعث می‌شود که قیمت‌ها دوباره افزایش یابند. احتمالاً بعد از ماه رمضان، قیمت‌ها دوباره به هم می‌ریزد.»
وی افزود: «در واقع، همین انتظارات تورمی باعث می‌شود که مردم برای حفظ ارزش پول‌شان، قدرت خرید خود را در نظر بگیرند و در نتیجه ترجیح می‌دهند پول خود را به صورت ریال نگه ندارند. اکنون، از یک طرف بانک مرکزی می‌گوید طلا بخرید و از طرف دیگر، آمریکایی‌ها می‌گویند دلار بخرید. اینها همگی نشان‌دهنده کاهش ارزش پول ملی، چه داخلی و چه خارجی، هستند.»
بغزیان توصیح داد:«به روشنی می‌توان گفت که مردم نگران شده‌اند. افزایش تقاضا به معنای آن نیست که به شدت خود عرضه کالا یا ارز، کمتر شود و این موضوع باعث می‌شود که در بازار، قیمت‌ها بالا برود. همیشه تقاضا را مقصر ندانید. مردم ممکن است برای حفظ پول‌شان از بورس خارج شوند و به سمت اولین ایستگاه که همان ارز است، بروند.»
در پایان مصاحبه این اقتصاددان درباره اینکه نوسانات بازار ارز تأثیرات قابل توجهی بر روی سایر بازارها، از جمله بورس و مسکن، دارد؛ به خبرنگار ایران ۲۴، پاسخ داد: «ارز به‌عنوان بهای خرید کالاهای وارداتی عمل می‌کند، بنابراین زمانی که نرخ ارز افزایش می‌یابد، این امر بر قیمت تمام‌شده تولیدات تأثیر می‌گذارد.»
وی افزود:«زمانی که قیمت ارز بالا می‌رود، قیمت تمام‌شده کالا‌ها نیز افزایش می‌یابد. این موضوع شامل هر نوع کالایی است؛ از لوازم یدکی و خودرو‌ها گرفته تا محصولات لبنی. تولیدکنندگان مختلف بلافاصله متوجه می‌شوند که قیمت تمام‌شده افزایش یافته و این موضوع منجر به افزایش قیمت نهایی محصولات می‌شود. در نتیجه، این تغییرات منجر به تورم می‌شود و تنها محدود به یک کالا نیست، بلکه تقریباً بر تمام کالا‌ها اثرگذار است.»
این اقتصاددان گفت:«از آنجا که ارز یک متغیر کلان است، افزایش یا کاهش آن می‌تواند بر روی قیمت‌های عمومی تأثیر بگذارد. به طور مثال، اگر قیمت شیر به دلایلی افزایش یابد، ممکن است لوازم یدکی و میوه‌ها همانند آن تحت تأثیر قرار نگیرند، اما هنگامی که قیمت سموم و کود‌های شیمیایی بالا می‌رود، این امر بر قیمت تمامی محصولات نهایی تأثیر خواهد گذاشت.»
