دولت ترامپ و طالبان

علیرغم اینکه گفته میشد طالبان به قدرت رسیده با طالبان دوره اول متفاوت است ولی در سیاست داخلی تغییرات چندان زیادی دیده نمیشودهر چند که ظاهرا از شدت عمل کمتری برخوردار است. سیاست محروم کردن دختران از تحصیل، سختگیری بر زنان برای خروج از خانه و کار، ازدواج‌های اجباری و فعالیت تعدادی گروه تروریستی در انکشور در افغانستان که باعث نگرانی کشور‌های همسایه شده است.

از داعش و القاعده تا احزاب اسلامی آسیای مرکزی و طالبان پاکستان. بطوریکه حضور و فعالیت PTT یعنی طالبان پاکستان در انکشور باعث تنش و حتی درگیری بین دو کشور شده است.

حتی بعضا خبر‌هایی منتشر شده که تروریست‌های منطقه بلوچستان پاکستان نیز کمک‌هایی را از طالبان دریافت میکنند. بهمین جهت تحرکات تروریستی چه در منطقه مرتفع پشتون نشین پاکستان و چه در منطقه بیابانی بلوچستان بطور چشمگیری افزایش یافته بطوریکه تعدادی متخصص چینی که در منطقه در حال فعالیت‌های عمرانی بوده‌اند مورد هدف قرار گرفته و کشته شده‌اند.

البته طالبان این خبر‌ها را تکذیب کرده است. اخیرا اس. چایشانکار وزیر خارجه هند پاکستان را مسئول عملیات تروریستی دانست و اظهار داشت زمانی که دولت‌های پاکستان بی محابا به تروریست‌های طالبانی کمک میکردند چنین روزی را باور نداشتند.

شاید عکس العمل وزیر خارجه هند در رابطه با اتهامی است که پاکستانی‌ها به هند در رابطه با کمک به طالبان میزنند ولی نکته مهم در این سخنان این است که وزیر هندی برای طالبان از لفظ تروریست استفاده کرده است. به رغم پیشرفت نسبی در روابط هند و طالبان که باعث نگرانی پاکستان شده ولی با توجه به حضور هندی‌ها در افغانستان ممکن است هندوستان نیز نگرانی‌های خود را داشته باشد.
طالبان و منطقه:
طالبان تلاش کرده که رابطه خود را با کشور‌های منطقه گسترش دهد. در آسیای مرکزی رابطه خوبی با ترکمنستان و ازبکستان برقرار کرده، هیئت‌های سیاسی و اقتصادی تبادل میشوند ولی تاجیکستان نگرانی‌های خود را از ایجاد رابطه با طالبان دارد. رابطه با دو همسایه دیگر چین و ایران مطلوب است، رابطه اقتصادی توسعه یافته ولی حساسیت‌ها بویژه حساسیت‌های مردمی در ایران نسبت به فعالیت‌های طالبان وجود دارد بویژه عدم کنترل مرز از سوی طالبان و شاید هم به نوعی تشویق به مهاجرت به ایران و نیز ممانعت طالبان در کنترل اب برای رسیدن به دشت هامون جامعه ایرانی را حساس نموده است. بویژه انکه وقتی خبر‌هایی شنیده میشود که اب اضافی را به شوره زار منتقل تا از طریق هیرمند به ایران نرسد.

چین نیز فعالیت‌های اقتصادی خود را در افغانستان اغاز کرده ولی نگرانی امنیتی خود را بویژه در رابطه با مسلمانان در استان سین کیانگ نیز دارد بویژه انکه تعدادی از ان‌ها به القاعده و داعش پیوستند و حالا که در سوریه تحریرالشام به قدرت رسیده بسیاری از ان‌ها مسئولیت بالای نظامی بهشون واگذار شده است. بسیاری از اینها قبلتر در افغانستان دوره دیده و سپس به سوریه گسیل شدند.

طالبان تلاش می کند در منطقه روابط خود را با کشور‌های ترکیه و کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس بویژه عربستان، امارات و بویژه قطر توسعه دهد. قطر نقش میانجی را در 

گفت‌و‌گو‌های طالبان و امریکا به عهده داشته و هم اکنون نیز این نقش ادامه دارد. روابط با قطر، امارات و عربستان مطلوب است

روابط با امریکا:
بعد از سقوط دولت جمهوری و پیروزی طالبان تمام نیرو‌های امریکایی و غربی بسرعت از افغانستان خارج شدند. دولت بایدن حتی پایگاه استراتژیک بگرام را با کلی تجهیزات نظامی در اختیار طالبان گذاشت. نوع خروج نیرو‌های امریکایی که همراه با تلفات بود و نیز از دست دادن بگرام به شدت مورد انتقاد مخالفین جمهوریخواه قرار گرفت. حتی ترامپ در کارزار انتخاباتی خود بار‌ها به این مسئله اشاره نمود که بایدن - هریس چند هزار میلیارد سلاح و مهمات و نیز پایگاه بگرام را رها کرده و از افغانستان فرار کردند. بعد از ریاست جمهوری نیز متذکر گردید که این سلاح‌ها باید از افغانستان خارج شود ولی بنظر میرسد که این ادعای ترامپ بیشتر جنبه تبلیغاتی و کسب امتیاز از طالبان را دارد. طالبان نیز از بدو پیروزی بتدریج خواهان برقرار روابط سیاسی با امریکا شده‌اند. در خواست مقامات سیاسی طالبان در ماه‌های اخیر افزایش یافته و بر اساس خبر‌های منتشره چندین دور مذاکره در دوحه پایتخت قطر برگزار شده است. ترامپ هم به کرات اعلام کرده که پایگاه بگرام در اختیار چینی‌ها قرار گرفته و بایدن را مسئول دانسته است. بنظر میرسد ادعای ترامپ برای امتیاز گیری از طالبان باشد والا امریکا نباید علاقه خاصی برای بازگشت به افغانستان داشته باشد. برای ترامپ پایگاه بگرام از اهمیت استراتژیک برخوردار است.
ایا معامله‌ای در مورد بگرام صورت میگیرد؟

پایگاه هوایی بگرام در شمال افغانستان ساختار ان توسط شوروی شکل گرفت. در کودتای ۱۹۷۹ م از هواپیما‌های همین فرودگاه برای سقوط محمد داوود استفاده شد و بعد از خروج شوروی از افغانستان و اشغال انکشور توسط ناتو این فرودگاه توسط ناتو بازسازی شدو نهایتا در ۲۰۲۰ تحویل افغانستان شد. البته امریکا علاوه بر بهره برداری نظامی از این فرودگاه از ان بعنوان زندان نیز استفاده مینمود.

بنظر می رسد ترامپ در نظر دارد که این فرودگاه را در اختیار بگیرد. اهمیت استراتژیک بگرام در شمال افغانستان در این است که امریکا نظارت اطلاعاتی و امنیتی خود را بر منطقه خواهد داشت. بر فعالیت‌های چین در شرق افغانستان و بویژه نزدیکی به استان سین کیانگ، ایران در غرب و اسیای مرکزی در شمال که از حوزه‌های نفوذ روسیه و چین بحساب میاید مسائل را رصد میکند.

بعد از مذاکراتی که طالبان در دوحه با طرف‌های امریکایی داشتند مدتی بعد اعلام شد یک هواپیمای C ۱۷ نظامی و استخباراتی امریکا بعد از ورود به خاک افغانستان از دید رادار خارج شد و در بگرام به زمین نشسته است. این خبر پاکستانی‌ها با توجه به نفوذی که هنوز در افغانستان دارند قابل تامل است. حتی متذکر شده‌اند که مایکل الیس معاون سازمان اطلاعات امریکا سیا نیز در این پرواز بوده است.

خبر‌هایی منتشر شد که این پرواز در تاجیکستان به زمین نشسته نه افغانستان. البته روابط افغانستان و پاکستان تیره است و باید در رابطه با اینگونه خبر‌ها تامل کرد.

با توجه به تاکیدات چند باره مقامات طالبان جهت برقراری رابطه با امریکا بعید است که ترامپ بدون گرفتن امتیاز بزرگی با طالبان ایجاد رابطه کند و پول‌های بلوکه شده چند میلیاردی افغانستان را ازاد کند. علاوه بر ان با توجه به فعالیت اقتصادی و سرمایه گذاری چین در افغانستان امریکا نگران است با گسترش فعالیت‌ها، چین بر این پایگاه تسلط یابد.

البته مقامات طالبان پرواز C۱۷ و حضور امریکایی‌ها در بگرام را تکذیب کرده و اعلام نمودند حتی یک وجب از خاک افغانستان را در اختیار دولت خارجی قرار نمیدهند.
ترامپ نیز تاکید دارد که بگرام دارای باندی قوی است که هر هواپیمایی میتواند روی باند ان بنشیند ضمن اینکه ۷۷۷ هزار تفنگ و ۷۰ هزار خودروی زرهی در بگرام بجای مانده است. البته ترامپ و بوش پسر در دوره ریاست جمهوری خود در سفر به افغانستان در این پایگاه با اشرف غنی ملاقات نمودند و از رفتن به کاخ ارگ خودداری نمودند.

باید صبر کرد تا ببینیم تحولی در روابط طالبان و امریکا صورت میگیرد یا خیر.