پیش بینی ۳ سناریو تاثیرگذار قیمت نفت بر اقتصاد ایران

به گزارش شبکه خبری ایران ۲۴، در ماه‌های اخیر، قیمت نفت خام تحت تأثیر عوامل مختلفی نوساناتی را تجربه کرده است. در اردیبهشت ۱۴۰۴ (آوریل ۲۰۲۵)، قیمت هر بشکه نفت برنت در محدوده ۸۵ تا ۹۵ دلار و نفت WTI در محدوده ۸۰ تا ۹۰ دلار در نوسان بوده است.

این افزایش قیمت ناشی از کاهش عرضه توسط اوپک پلاس (تصمیم اخیر اوپک پلاس برای تمدید کاهش تولید (تا پایان ۲۰۲۵)، تنش‌های ژئوپلیتیک (تشدید درگیری‌های خاورمیانه (مانند تنش ایران و اسرائیل) و جنگ روسیه و اوکراین، نگرانی‌ها درباره اختلال در عرضه)، رشد اقتصاد چین (بهبود نسبی تقاضای نفت از چین به عنوان بزرگترین واردکننده) و سیاست‌های پولی فدرال رزرو (اگر فدرال رزرو نرخ بهره را کاهش دهد، تقویت دلار کمتر شده و قیمت نفت ممکن است رشد کند) می‌تواند باشد.

 اقتصاد ایران به شدت وابسته به درآمد‌های نفتی است، بنابراین تغییرات قیمت نفت تأثیر مستقیمی بر بودجه دولت، ارزش ریال و تجارت خارجی دارد.

بودجه ۱۴۰۴ با فرض قیمت نفت ۷۰ تا ۸۰ دلار تنظیم شده است. با قیمت‌های فعلی (بالای ۸۵ دلار)، درآمد‌های نفتی ایران افزایش می‌یابد، اما تحریم‌های آمریکا و محدودیت‌های صادراتی، مانع از بهره برداری کامل آن توسط دولت می‌شود.

صادرات نفت ایران طبق گزارش‌ها به حدود ۱.۲ تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است (عمدتاً به چین، سوریه و ونزوئلا).

با فرض چنین سناریویی افزایش قیمت نفت معمولاً موجب تقویت ذخایر ارزی بانک مرکزی و کاهش فشار بر نرخ دلار میشود، اما به دلیل تحریم‌ها و محدودیت در فروش نفت، این اثرگذاری محدود است.

به همین خاطر است که در صورت افزایش درآمد‌های نفتی، دولت ممکن است واردات کالا‌های اساسی را افزایش دهد که تا حدی از رشد قیمت‌ها بکاهد و تورم را کنترل کنند.

علاوه بر این قیمت نفت همیشه بر بازار سرمایه و بورس ایران نیز تاثیر زیادی دارد به طوری که شرکت‌ها و صندوق‌های نفتی در بورس تهران (مانند شتران، غدیر، نفتو) معمولاً با افزایش قیمت جهانی نفت، رشد قیمتی را تجربه میکنند با این حال ریسک‌های سیاسی (مانند تنش با غرب) میتواند باعث نوسانات شدید در بورس شود.

اگر بخواهیم برای آینده بازار نفت و اقتصاد ایران سناریو‌هایی پیش بینی کنیم به سه سناریویی که در ذیل امده است دست پیدا می‌کنیم: 
- سناریوی افزایش قیمت نفت (بالای ۹۰ دلار): در صورت تشدید تنش‌های خاورمیانه یا کاهش بیشتر عرضه، قیمت نفت ممکن است به ۱۰۰ دلار نزدیک شود که درآمد ایران را افزایش میدهد، اما احتمال تشدید تحریم‌ها وجود دارد.

- سناریوی کاهش قیمت نفت (زیر ۸۰ دلار): اگر جنگ اوکراین پایان یابد یا رشد اقتصاد جهانی ضعیف شود، قیمت نفت کاهش مییابد که برای ایران خطرناک است، زیرا هزینه‌های بودجه بالاست و دولت بر فرض نفت ۸۵ دلاری بودجه خود را بسته است.

- تحریم‌ها و موانع فروش نفت: حتی با قیمت‌های بالا، ایران به دلیل تحریم‌ها نمیتواند نفت خود را آزادانه بفروشد و بخشی از درآمد‌ها بهصورت غیرمستقیم (یا با تخفیف) به دست میآید که تاثیر چندانی بر وضع اقتصاد ایران نخواهد داشت.