نگرش نسبت به مارها باید تغییر کند/بسیاری از گزش‌ها نتیجه بی‌احتیاطی است
به گزارش شبکه خبری ایران۲۴، اصغر مبارکی در گفت‌و‌گو با ایسنا، درباره ضرورت تغییر نگرش نسبت به مارها و نقش آموزش در کاهش تعارضات اظهار کرد: متأسفانه نخستین واکنش بسیاری از مردم با دیدن مار، کشتن آن است؛ در حالی که این رفتار نه‌تنها ضروری نیست بلکه خطرناک و آسیب‌زا برای تنوع زیستی است. واقعیت این است که بسیاری از گزش‌های مار بر اثر بی‌احتیاطی انسان رخ می‌دهد، نه به دلیل تهاجمی بودن مار.
وی ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی و گروه‌های پژوهشی مرتبط با تعارضات انسانی مار تأکید می‌کنند که مهم‌ترین راهکار، رعایت اصول ایمنی است. به عنوان مثال استفاده از کفش مناسب، حفظ نظافت اطراف خانه، دقت در محل خوابیدن و اجتناب از قرارگیری در مناطق آلوده یا دارای مار می‌تواند نقش مؤثری در کاهش این تعارضات داشته باشد.
کشف گونه‌ای جدید از خانواده کبری در سیستان و بلوچستان
این کارشناس تنوع زیستی گفت: در سال‌های اخیر در استان سیستان و بلوچستان، «سیاه‌مار» گونه جدید از خانواده کبری‌ها شناسایی شده که برای نخستین‌بار در ایران ثبت شده است. این گونه معمولاً در اطراف خانه‌های روستایی یا کپر‌ها قرار داد. در فصل تابستان، به‌دلیل گرمای زیاد، مارها به سمت خانه‌هایی که کولر دارند یا منبع آب خنک در اطراف‌شان قرار دارد، جذب می‌شوند.
مبارکی ادامه داد: وجود رطوبت، آب و سایر جانوران کوچک باعث می‌شود این مناطق برای مارها جذاب‌تر شوند و گاه به داخل خانه‌ها راه پیدا کنند. متأسفانه در مواجهه با این شرایط، اغلب مردم مارها را می‌کشند، در حالی که فقط با رعایت نکات ایمنی ساده می‌توان از بروز تعارض جلوگیری کرد.
گونه‌های در معرض خطر و خانواده‌های مهم مارها در ایران
وی درباره گونه‌های در معرض انقراض مار گفت: در حال حاضر دو گونه مارِ البرزی و زنجانی در ایران به‌طور رسمی در فهرست گونه‌های تهدیدشده قرار دارند. البته تعدادی دیگر نیز وجود دارند که به‌دلیل پراکنش محدود، کاهش جمعیت، یا تخریب زیستگاه، در آستانه ورود به این فهرست هستند، به‌ویژه برخی از گونه‌ها از خانواده کورمار‌ها و کلوبریده‌ها پتانسیل بالایی برای قرار گرفتن در این گروه دارند و ارزیابی جامع آنها ضروری است.
این عضو رسمی کنوانسیون بین‌المللی تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی وحشی در حال انقراض (سایتیس) ادامه داد: از میان خانواده‌های مارها در ایران، خانواده کلوبریده (Colubridae) بیشترین تنوع گونه و پراکنش را دارد.
نکات ایمنی برای طبیعت‌گردان و مردم محلی در مواجهه با مارها
این کارشناس تنوع زیستی با تأکید بر نقش آگاهی‌بخشی در میان عموم مردم به‌ویژه طبیعت‌گردان، افزود: مار به‌طور طبیعی به سمت انسان حمله نمی‌کند، مگر اینکه تعارضی ایجاد شود. به عنوانم مثال فاصله بیش از حد کم شود یا به‌طور ناگهانی احساس خطر کند. برای کاهش احتمال گزش، پوشش مناسب اهمیت زیادی دارد. پوشیدن کفش‌های چرمی، پوتین و شلوار‌های ضخیم مانند جین می‌تواند تا حد زیادی از نفوذ نیش مار جلوگیری کند. حتی اگر از کفش‌های کتانی استفاده شود، باز هم میزان خطر نسبت به پای برهنه یا پوشیدن دمپایی بسیار کمتر است. افراد نباید در مناطق مشکوک با پای برهنه یا پوشش نازک رفت‌وآمد کنند، به‌ویژه در شب‌ها یا در مناطقی که احتمال وجود مار بیشتر است.
تهدید زیستگاه‌های خاص مانند جزیره مارو و پیامد‌های گردشگری بی‌ضابطه
وی در ادامه درباره جزیره‌ای موسوم به جزیره شیدور (مارو) هشدار داد: جزیره مارو یکی از زیستگاه‌های منحصر‌به‌فرد مار جعفری است، به‌ویژه جمعیت خاصی از نوع سیاه‌رنگ آن که از نظر جمعیتی و ریخت‌شناسی منحصر به این منطقه است. متأسفانه این جزیره با وجود زیبایی طبیعی‌اش، به‌شدت از گردشگری بی‌ضابطه و تبلیغات نادرست آسیب دیده است. مردم بدون اطلاع از اهمیت زیستی این منطقه، اقدام به چادر زدن، آتش روشن کردن و حتی کشتار مارها می‌کنند.
مبارکی افزود: مارها عادت دارند شب‌ها از مخفیگاه خود خارج شوند و در نزدیکی منابع آبی حرکت کنند. حضور بی‌ملاحظه انسان‌ها در این مناطق، تعارضاتی ایجاد می‌کند که هم به انسان آسیب می‌زند و هم موجب کاهش شدید جمعیت این گونه‌ها می‌شود.
