دست و پای سینما بسته است/بازگشت به دوران فیلمفارسی یک موفقیت برای سینمای ایران است
طهماسب صلح‌جو روز چهارشنبه در گفت وگوی اختصاصی با ایران ۲۴، درباره اینکه گفته می‌شود سینما در حال بازگشت به دوران فیلم فارسی است، اظهار داشت: معتقدم اگر سینما بتواند به دوران فیلمفارسی برگردد این یک موفقیت است. فیلمفارسی در دوران خود یک جریان و سبک سینمایی بود که می‌توانست با تماشگران ارتباط برقرار کند و بده بستان فرهنگی داشته باشد. یک جریان سینمایی خود انگیخته و موفق بود که دولتی هم نبود؛ از جایی رانت نمی‌گرفت و سفارش نمی‌پذیرفت و تنها هدف آن ارتباط با تماشاگر بود. اگر سینمای پس از انقلاب ما که سراسر وابستگی به نهاد‌های دولتی و رانت و پول است بیاید به این مرحله برسد که مثل فیلمفارسی جریان طبیعی خود را طی کند، این یک موفقیت نیست؟
وی درباره فیلمفارسی افزود: فیلمفارسی جریانی بود که دورانش گذشت، اما تاثیر آن هنوزهم هست، پس نشان می‌دهد که موفق بوده مردم هنوز فیلم‌های کهنه و قدیمی را می‌بینند، پس اثر گذار بوده است.
صلح جو با بیان این پرسش که «چرا فیلمفارسی را بدنام می‌کنند؟» عنوان کرد: جریان سینمای پس از انقلاب ویژگی‌های خود را دارد. سینما پس از انقلاب، بسیار بیش از گذشته زیر نفوذ و سلطه قدرت و سیاست است. نهاد‌ها و جریان‌های سیاسی دائما به سینما می‌گویند که چه چیزی بساز و چه چیزی نساز. در نتیجه سینما آزاد و رهایی نیست. این سینمایی نیست که فیلمساز بتواند آن چیزی را که واقعا از زندگی و شرایط اجتماعی درک می‌کند، به راحتی به تصویر بکشد. به خاطر ممنوعیت‌ها در این سینما، ساختن فیلم خوب که بتواند ارتباطی با زندگی اجتماعی داشته باشد، بسیار دشوار است.
کار‌های کمدی را فیلمسازها به مردم تحمیل نمی‌کنند
این منتقد سینمایی در پاسخ به اینکه چرا در حال حاضر از فیلم‌های کمدی استقبال بیشتری می‌شود، گفت: کار‌های کمدی را فیلمسازها به مردم تحمیل نمی‌کنند. این مردم هستند که از این فیلم‌ها استقبال می‌کنند. اگر از فیلم‌های کمدی استقبال نمی‌شد، طبعا ساخته نمی‌شدند. فیلم سالم و درست فیلمی است که هدفش تماشاگر باشد. چه اشکالی دارد فیلمی که تماشاگر می‌پذیرد واز آن استقبال می‌کند، ساخته شود؟
وی خاطر نشان کرد: کسانی هستند که فکر می‌کنند فیلم‌هایی که مردم می‌پسندند مبتذل است. این اشخاص اگر آدم روشن و آگاهی هستند پس باید بروند دنبال علت این موضوع؛ ببیند چه شده که بعد از این همه سال توهین به فیلم‌های عامه پسند یا همان فیلمفارسی، باز هم مردم از این فیلم‌ها استقبال می‌کنند. آنهایی که دارند از فرهنگ پشتیبانی می‌کنند، در کارشان موفق نبودند، چون روش برخوردشان با این نوع سینما غلط است. این اشخاص بعد از این همه سال که گفتند فیلمفارسی بد است باید تاثیری روی مردم داشته باشد. پس چرا مردم هنوز فیلمفارسی می‌بینند؟ چرا هنوز محبوب‌ترین هنرپیشه‌ها بین عامه مردم همان قدیمی‌هایی هستند که توی فیلمفارسی بازی می‌کردند؟
صلح جو تاکید کرد: در دورانی زندگی می‌کنیم که از در و دیوار فیلم می‌جوشد. با گوشی موباید می‌توان انواع فیلم‌ها را دید؛ قحطی فیلم نیست. مخاطب اگر فکر کند فیلم مبتذل است خب نمی‌رود ببیند و از طریق دیگری فیلم دلخواهش را می‌بیند.
سه جریان متفاوت سینمایی پس از انقلاب
این منتقد افزود: در سینمای پس از انقلاب، سه جریان متفاوت داریم. برخی فیلمسازها از نهاد‌های دولتی پول می‌گیرند و فیلمی می‌سازند که مدیران دولتی آن را بپسندند. برای این دسته پسند و نظر مدیران مهم است و فروش آن هم مهم نیست. گروهی دیگر از فیلمسازها فیلم را برای فستیوال‌های خارجی می‌سازند؛ این افراد اگر فیلمشان در یک فستیوال کوچک هم پذیرفته شود، خوشحال می‌شوند. جریان دیگری هم وجود دارد که برای تماشاگر فیلم می سازد. این گروه معتقد است اگر تماشاگر فیلم را بپسندد، موفق شده‌اند.
صلح‌جو اظهار داشت: آن فیلم‌ساز‌هایی که ادعا می‌کنند دارند فیلم‌های فرهنگی می‌سازند، چند نفرشان فیلم‌هایی ساخته‌اند که مردم پسندند؟ آِیا دولت و حکومت باید برای ساختن فیلم فرهنگی برنامه ریزی کند؟ آنها پول می‌دهند می‌گویند فیلمی را که ما می‌خواهیم بساز. در نتیجه بهتر است سینما را به حال خودش بگذارند تا آزاد باشد و پسند مردم ملاک و معیار باشد. در همه کشور‌هایی که صنعت فیلمسازی دارند، به خواسته مردم فیلم ساخته می‌شود. در این کشور‌ها کسانی هم هستند که کار‌های متفاوت می‌سازند و سعی می‌کنند تاثیری بگذارند ولی هیچوقت به جریان اصلی سینما که عامه پسند است، توهین نمی‌کنند و نمی‌گویند که مبتذل است.
وی با بیان اینکه به جریان عادی سینما که به عامه مردم ارتباط دارد، باید احترام گذاشت، گفت: هرکس بهتر فیلم می‌سازد بگذارید بسازد و پای خیر و شرش هم بنشیند وقتی می‌گوییم مردم عادی منظور همه نوع قشری هست؛ نمی‌توانیم بگوییم مردم بی‌سوادی هستند که فیلم مبتذل را نمی‌شناسند. اتفاقا بسیار تحصیلکرده و آگاهند و از دیدن فیلم هم راضی هستند. امروزه دورانی نیست که مردم ناآگاه باشند؛ ما در دهکده جهانی اطلاعات زندگی می‌کنیم.
«مار مولک» یک فیلم اجتماعی محبوب بود
این منتقد در ادامه با بیان اینکه سینمای اجتماعی می‌تواند کمدی و عامه پسند هم باشد، گفت: فیلم «مارمولک» مگر فیلم اجتماعی نیست؟ «مارمولک» فیلمی است که توقیف شد و مردم هم از آن استقبال کردند. فیلمی اجتماعی است که دغدغه‌های مردم را می‌گوید. مگر مردمی که از فیلم «مارمولک» استقبال کردند مردم عامه نیستند؟
وی در خصوص دشواری‌های ساخت فیلم اجتماعی یادآور شد: در همان دوران فیلمفارسی فیلم‌های دیگری هم ساخته می‌شدند که ادعای اجتماعی بودن و سیاسی بودن داشتند و الان خیلی‌ها به همان فیلم‌ها انتقاد می‌کنند که چرا از این فیلم‌ها می‌ساختید که مردم از شاه بدشان بیاید! اکنون برخی آن فیلمسازها را محکوم می‌کنند. من با محکوم کردن آنها هم مخالفم، زیرا آن هم یک جریان سینمایی بوده است. فیلم‌هایی داریم که سال‌هاست توقیف است. برای اینکه مثلا بازیگر زن روسری‌اش از سرش افتاده است و از کلاه گیس استفاده کرده‌اند. وقتی دست و پای سینما را می‌بندیم دیگر نباید توقع داشته باشیم که پیشرفت کند. ما هنوز دست و پای سینما را باز نکرده‌ایم.
صلح‌جو گفت: سینما مهد آزادی بیان است. فقط با آزادی بیان است که می‌تواند راه خود را پیدا کند. وقتی جلوی آزادیش را بگیرند، آن وقت به بیراهه می‌رود.
