انتقاد «فراستی» باعث تبلیغ و فروش بیشتر «پیرپسر» شد/دوره پایین کشیدن فیلم ها از اکران گذشته است

حسین سلطان محمدی روز چهارشنبه در گفت‌ و‌گو با ایران۲۴ درباره شرایط این روز‌های سینما و اکران دو فیلم اجتماعی پر حاشیه عنوان کرد: حرف اصلی این است که در سال‌های اخیر ذائقه تماشاگر سینمای ایران به جهتی منحرف شده که عمدتا آن را تحت عنوان کمدی می‌شناسیم و طی این سال‎ها آثار کمتری از گونه‌های دیگر وارد عرصه اکران شده است.

وی افزود: در این سال‌ها هر اثری که خارج از قالب کمدی وارد عرصه اکران شده به نوعی شکست خورده است. اما در نمونه اخیر فضای محرم و صفر کمک کرد که کمدی‌ها موقتا از عرصه اکران دور شوند و در روز‌های جنگ هم نوسانات خاصی اتفاق افتاد. فیلم «پیرپسر» در چنین شرایطی اکران شد و بعد از آن هم «زن و بچه» سعید روستایی آمد. این ایام باعث شد از فیلم‌های خنثی و لوده که تحت عنوان کمدی اکران شدند عبور کنیم و اینها برای مدتی کنار گذاشته شدند؛ بنابراین به نظر من شرایط زمانی به دیده شدن فیلم‌های اجتماعی اخیر کمک کرده است. 

سلطان محمدی با بیان اینکه فروش فیلم‌های اجتماعی اکنون هم تناسبی با فروش ماه‌های قبل یا فصل قبل ندارد و آنقدر زیاد نبوده است، تصریح کرد: برای هیجان دادن به مخاطب اعداد و ارقام فروش را به رخ می‌کشند و رسانه‌ای می‌کنند. این مسائل فضا را به سمتی برده که ما به آثار اجتماعی توجه کنیم. در فیلم‌های اجتماعی که اکنون اکران می‌شود خیلی به موضوعات اجتماعی جامعه نگریسته نشده بلکه کمی متاثر از وقایع سال ۱۴۰۱ و بحث انقلاب زنان است.

وی ادامه د اد: می‌خواهند بگویند ما نقد اجتماعی کردیم و نگاه ما به ماجرا اینگونه است. در شرایطی که بعد از جنگ ۱۲ روزه بحث همدلی و اتحاد همه جناح‌ها و مذاهب مطرح شده، اکران چنین فیلم‌هایی که نگاهی تند و تیز و شاید غیرمنصفانه نسبت به جریانات اجتماع دارند، باعث شده بیشتر به آن پرداخته شود و ابعادش از حالت طبیعی فراتر برود. فیلم تبدیل شده به وسیله جنگ بین نگرش‌های مختلف و دوباره به قضایای قبل از جنگ ۱۲ روزه برگشتیم، دورانی که این نوع فیلم‌ها را حاوی نقد تند و تخریب کننده علیه ذهنیت حاکم بر جامعه می‌دانند. دوره‌ای که فیلم‌های اجتماعی به روال چند سال اخیر در جشنواره‌هایی مثل کن و برلین جایزه می‌گیرند و تحویل گرفته می‌شوند. در کنار این فیلم‌ها محملی هم درست می‌شود برای حمله به سیستم جامعه چه ارزشی، چه سیاسی، چه نظامی و چه اجتماعی. این مسائل کمک کرده بعد از «برادران لیلا» یک فیلم اجتماعی دیده شود و برای منتقدان و فعالان عرصه هنر و سینما مشغله ایجاد شود که از فیلم دفاع کنند و یا آن را رد کنند. 

وی افزود: حالا در این میان سخنگوی دولت هم فیلم را دیده و نظر بینابینی داده بعد عده‌ای هم پشت او موضع می‌گیرند. مجلس هم می‌آید پشت این هیاهو و فضاسازی را گسترش می‌دهد. بعد تعداد مخاطبان و فروش فیلم عنوان می‌شود و بعد فیلم سعید روستایی هم اکران می‌شود. شاید این تلاش‌ها برای فضاسازی و دامن زدن به آن، راهی برای مقابله با جریان سازی صاحبان سالن‌ها در پشتیبانی و سانس فراوان دادن به آثار کمدی باشد. اما این مسائل باعث شده که یک فیلم از ابعاد طبیعی خارج شود.

این منتقد سینمایی با بیان اینکه جریان‌سازی پشت فیلم «پیر پسر» از حالت عادی و معمول خارج شده، توضیح داد: این جریانات برای یک فیلم اجتماعی تا حدودی می‌تواند عادی باشد ولی در مورد فیلم «پیر پسر» قبل از اکران، رسانه‌ها شروع به هیجان دادن کردند و از زمان جشنواره تا زمان اکران درباره آن نوشتند و هیاهو ایجاد کردند. فکر می‌کنم این هیاهو‌های خارج از ظرفیت، محملی است برای یک سری تسویه حساب‌های فکری و جلو آوردن یک سری ذهنیت‌های عقب رانده شده. در مورد این جریان خیلی محترمانه می‌توان گفت که یک نبرد درون سینمایی علیه سیاست صاحبان سالن‌ها در مورد سانس دادن‌های بیش از حد به آثار کمدی است. در واقع با اینکار‌ها فضا را دست خود گرفتند و آمدند داخل بازی. 

وی افزود: افرادی مثل مسعود فراستی فیلم «پیر پسر» را می‌زنند بعد سعید روستایی را تبلیغ می‌کنند. هرکسی به نوعی وارد جریان سازی این قضیه می‌شود. ورود فراستی هم با لحن خاص خودش به نحوی تبلیغی برای فیلم می‌شود. اینها محرکی است برای اینکه افراد کنجکاو شوند که فراستی این بار نوک پیکان تیزش به سمت چه فیلمی است که بروند ببینند. در عین حال که به نظرات فراستی خرده می‌گیرند فکر می‌کنم توی دلشان قند آب شده که فراستی هم درباره فیلم چیزی گفته، بعد خودشان هم این آتش را تند‌تر می‌کنند تا درآمد فیلم بیشتر شود.

سلطان محمدی خاطر نشان کرد: قبل از آن هم درباره فیلم‌های اجتماعی بحث داشتیم، اما اکنونن این موضوع تبدیل به جنگ سیاسی شده و از بی سوژگی جناح های سیاسی را هم درگیر کرده است. از شرق و غرب عالم همه را وادار می‌کنند که فیلم را ببینند. جامعه شناس، سخنگوی دولت و منتقد درباره فیلم نظر می‌دهند و باعث می‌شوند که فیلم از اندازه طبیعی‌اش فراتر برود.

این منتقد و نویسنده سیمایی در پاسخ به این سوال که «با توجه به اینکه فضاسازی‌ها پیرامون فیلم‌های اجتماعی گاهی باعث پایین کشیدن فیلم از پرده سینما‌ها شده، آیا ممکن است برای «پیر پسر» هم چنین اتفاقی بیفتد؟» عنوان کرد: اکنون کسی از این حس و حال‌ها ندارد که بخواهد فیلمی را بعد از اکران از پرده پایین بکشد. اگر قرار باشد فیلمی توقیف شود قبل از اکران انجام می‌شود. اکنون فیلم فروش خود را کرده و دیده شده است. پایین کشیدن آن فایده‌ای ندارد. مگر اینکه ببینند سیر فروش فیلم دارد پایین می‌آید آن وقت ممکن است برای افزایش فروش دنبال عنصر محرک جدید باشند. سابقه داریم که بعضا خود صاحب فیلم الکی دعوا راه مینداخت تا فیلمش دیده شود.

سلطان محمدی ادامه داد: البته آنهایی که پیرو فاز درگیری سیاسی و پیرو جریانات چند سال قبل هستند بدشان نمی‌آید دوباره دعوا راه بیندازند. ولی جناح حاکم سیاسی با مجوز اکران دادن به این فیلم تمام هیاهوی ایام جشنواره فجر که قلم بدستان رسانه‌ای ایجاد کرده بودند را خنثی کرد. 

وی در توضیح ماجرای «پیر پسر» از منظر سینمایی گفت: از نگاه سینمایی، چون می‌خواهند از فرصت محرم و صفر و عقب نشینی آثار کمدی استفاده کنند، فعلا آتش هیاهوی «پیرپسر» را تندتر می‌کنند و بعدش هم فیلم سعید روستایی آمده که آن هم حاشیه‌ساز بوده است. بدین ترتیب از منظر سینمایی به کمک این مسائل می‌توانند با سلطه کمدی‌ها بر سینما مقابله کنند. 

منتقد سینما یادآور شد: گاهی برخی فاز مبارزنمایی می‌گیرند، اما در حقیقت اصلا کاری به این کار‌ها ندارند. معمولا در عالم سینما افراد فقط به اقتصاد و درآمد خودشان فکر می‌کنند و بحث مالی دارند. از منظر سیاسی برخی آنهایی که پشت «پیر پسر» می‌ایستند، ذهنیت مبارزنمایی و مخالفت با حکومت دارند و پشت فیلم‌های اجتماعی فیگور اپوزیسیون می‌گیرند. از منظر سینمایی هم این نبرد، نبرد سینمای اجتماعی و کمدی است. باید صبر کنیم و ببینیم نبردی که در فضای کلام و قلم ایجاد کردند با عبور ماه صفر به کجا می‌رسد.

وی درباره احتمال موفقیت سینمای اجتماعی در ماه‌های پیش رو عنوان کرد: بعد از ایام محرم و صفر مشخص می‌شود که عیار «پیر پسر» و «زن و بچه» چقدر است و در مقابل کمدی‌ها چگونه ظاهر می‌شود. آیا وقعا پتانسیلش را دارند با کمدی‌ها مقابله کنند یا دوباره همان شرایط قبل پیش می‌آید و کمدی‌ها یکه تازی می‌کنند.

سلطان محمدی گفت: مردم برای فیلم‌ها هزینه می‌کنند، اما آنچه دریافت می‌کنند متعادل نیست. با وجود ساخته شدن تعداد زیادی فیلم کمدی همیشه عنوان می‌شود جامعه ما غمگین است. سینمای ایران برای جامعه اخمو انقدر اثر بیخود ریخته و فیلم کمدی ساخته که حرمت‌ها را شکسته، بلا سر مخاطب آورده و پول هم گرفته است. حالا باید ببینیم عاقبت این نبرد که به نظرم هماهنگ شده هم هست چه می‌شود.