آیا دزدان امکانات عمومی به پایتخت بازگشته اند؟/جعبه دوربین اتوبان‌های تهران خالیست
به گزارش شبکه خبری ایران ۲۴، رانندگانی که این روز‌ها از اتوبان‌های همت و صدر تردد می‌کنند، با منظره عجیبی روبه‌رو می‌شوند: جعبه‌های فلزی سبز‌رنگ دوربین‌های ثبت تخلف که برخی از آنها به‌طور کامل باز شده و اثری از تجهیزات الکترونیکی درونشان نیست.
این صحنه در تقاطع‌های کلیدی مانند نیایش، مدرس و ... به‌چشم می‌خورد، جایی که تا دو سال پیش دوربین‌های ثابت، تخلفات سرعت را ثبت می‌کردند.
سیروس احمدی شهروندی که روزانه ۱۰ بار از این اتوبان‌ها عبور می‌کند، می‌گوید: «از دی‌ماه گذشته درِ چهار جعبه دوربین بین فرحزاد و سوهانک باز مانده. هفته پیش یکی را دیدم که سیم‌های آویزان از آن مثل روده‌های بیرون‌زده بود. اینها را یا دزدیده‌اند یا مسئولان رهایشان کرده‌اند.»
پیشینه تلخ: کاور‌های فلزی پل صدر
این مشاهدات، خاطره سرقت سیستماتیک ۱۷۸ قطعه کاور فلزی پل صدر در سال ۱۳۹۸ را زنده کرده است؛ پرونده‌ای که در آن گروهی متهم، با پوشش یونیفرم شهرداری، در روز روشن صفحات فلزی محافظ تاسیسات را جمع‌آوری و به عنوان ضایعات فروختند.
مهندس رضا نوروزی ناظر پروژه‌های راه‌سازی آن دوره یادآوری می‌کند: «دزدان حرفه‌ای می‌دانستند هر کاور ۸۰ کیلویی ۱.۷ میلیون تومان ارزش فلزی دارد. امروز هم دوربین‌های قدیمی به‌لطف تراشه‌های طلا و مسشان برای قاچاقچیان جذاب هستند.»
روایت مسئولان: «سرقت نیست، نوسازی است»
در مقابل، حمید برادران مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک شهرداری تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگاران تأکید کرده است: «تمام جعبه‌های بازشده مربوط به دوربین‌های فرسوده‌ای است که برای تعویض به کارگاه منتقل شده‌اند. از ۱۲۲ جعبه گزارش‌شده در همت و صدر، فقط سه مورد سرقت تأیید شده که آن‌هم مربوط به دوربین‌های منسوخ ۱۳۹۱ بوده است.»
وی به طرح جایگزینی ۶۰۰ دوربین جدید اشاره می‌کند که از مرداد ۱۴۰۴ آغاز شده و افزود: «دوربین‌های جدید نیازی به جعبه‌های حجیم قدیمی ندارند. نمونه‌های هوشمند کنونی به‌اندازه یک جعبه پیتزا هستند و روی دکل‌های یک‌پایه نصب می‌شوند.»
تناقض‌های میدانی
اما مشاهدات خبرنگار ایران۲۴ در اتوبان صدر و همت، تناقض‌هایی در این ادعا نشان می‌دهد.
در محدوده باغ کتاب تا ابتدای کردستان در اتوبان همت، سه جعبه دوربین با در‌های شکسته وجود دارد که نه تنها دوربین، بلکه پایه نگهدارنده داخلی آنها نیز کنده شده و رد آب‌خوردگی روی سیم‌های قطع‌شده، حکایت از فرسودگی غیرعادی دارد.
پس از چند لحظه توقف در منطقه‌ای خطرناک در حاشیه اتوبان، خبرنگار ایران۲۴ متوجه شد که چهار پیچ اصلی پایه دوربین ثبت تخلف با آچار لوله‌ای باز شده و تجهیزات مثل جراحی دقیق خارج شده‌اند همین امر نشان می‌دهد که دزدان معمولی این‌قدر حرفه‌ای کار نمی‌کنند.
کارشناسان امنیتی: الگوی سرقت سیستماتیک
ساسان رشتی پور عکاس و تحلیلگر امنیت سایبری با تحلیل عکس‌های میدانی معتقد است: «شاهد الگوی سرقت هدفمند هستیم. سارقان فقط دوربین‌های خاصی را هدف می‌گیرند که تراشه‌های «کامرونیکس مدل ۲۰۱۲» دارند. این تراشه‌ها در بازار سیاه تا ۱۵ میلیون تومان قیمت دارند و برای تعمیر دوربین‌های معیوب کارگاه‌های خصوصی استفاده می‌شوند.»
غیبت این دوربین‌ها پیامد‌های ملموسی داشته است. براساس آمار تصادفاتی که پلیس راهور از سامانه سپند در خرداد ۱۴۰۴ منتشر کرده است نشان می‌دهد که آمار تخلفات سرعت در اتوبان صدر را نگران‌کننده است.
بر مبنای همین گزارش در بازه دی ۱۴۰۳ تا تیر ۱۴۰۴، تصادفات ناشی از سرعت غیرمجاز در محدوده فاقد دوربین یا دارای دوربین‌های فرسوده یا سرقت شده ۴۰ درصد افزایش یافته است. حتی یک مورد تصادف با سرعت ۱۹۰ کیلومتر ثبت شده که آخرین بار در سال ۱۳۹۸ در این اتوبان روی داده است.
چشم‌انداز نوسازی
شهرداری تهران ادعا می‌کند تا پایان آبان ۱۴۰۴، همه دوربین‌های اتوبان‌های اصلی با نسل جدید جایگزین می‌شوند. نمونه آزمایشی این سیستم در اتوبان حکیم نصب شده که قادر است همزمان ۴ لاین را پایش، و میانگین سرعت خودرو‌ها در مسیر سه کیلومتری را محاسبه کند. اما عباس جعفری، عضو کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر، هشدار می‌دهد: «تا زمانی که بودجه نگهداری از محل جریمه‌ها تأمین نشود، این دوربین‌ها نیز تا ۵ سال آینده به سرنوشت نمونه‌های قبلی دچار خواهند شد.»
حلقه مفقوده شفافیت
درحالیکه شهروندان با چشمان خود زخم‌های بازِ جعبه‌های دوربین را می‌بینند و خاطره سرقت کاور‌های پل صدر را به‌یاد می‌آورند و هر روز با عبور از آن اتوبان با دیدن جای خالی کاور‌های فلزی این خاطره تجدید می‌شود، مسئولان بر روایت نوسازی پای می‌فشرند.
این تناقض تنها با انتشار اسناد شفاف درباره سرنوشت هر دوربین، زمان دقیق جمع‌آوری و کد پلاک تجهیزات جدید قابل حل است. تا آن زمان، سایه‌ای از تردید بر اعتماد عمومی به مدیریت شهری خواهد افتاد.
