چرا هندوانه نماد فلسطین شد؟

به گزارش خبرگزاری ایران24، پس از جنگ 6 روزه‌ سال ۱۹۶۷، اسرائیل کنترل کرانه باختری، نوار غزه و شرق بیت‌المقدس را به دست گرفت.

از همان زمان، استفاده از پرچم فلسطین و حتی نمایش رنگ‌های آن در سرزمین‌های اشغالی جرم محسوب می‌شد. این محدودیت تا حدی سختگیرانه بود که حتی نقاشی یا آثاری با ترکیب رنگ‌های سبز، سفید، قرمز و مشکی می‌توانست مشمول توقیف شود.

 این ممنوعیت نه‌تنها در عرصه عمومی بلکه در هنر و فرهنگ نیز اعمال می‌شد.

در سال ۱۹۸۰، یکی از گالری‌های رام‌الله به دلیل نمایش آثاری با رنگ‌های پرچم بسته شد.

هنرمند فلسطینی سلیمان منصور در گفت‌وگویی به یاد می‌آورد که مأمور اسرائیلی به او هشدار داده بود: استفاده از این رنگ‌ها در هر اثری ممنوع است.

منصور پرسیده بود: «اگر گلی با رنگ‌های سبز، سفید و قرمز بکشم چه؟» مأمور پاسخ داده بود: «آن‌ها را هم برمی‌داریم.» سپس همان مأمور اضافه کرده بود: «حتی اگر هندوانه بکشی، آن را هم برمی‌داریم.»

این جمله کوتاه بعدها در حافظه جمعی فلسطینیان ماندگار شد و هندوانه را به نمادی از مقاومت فرهنگی بدل کرد.

انتخاب هندوانه به‌عنوان نماد، ساده اما معنادار بود. پوست سبز، بخش سفید درونی، گوشت قرمز و دانه‌های سیاه آن، چهار رنگ پرچم فلسطین را در خود دارد.

این ترکیب رنگ طبیعی، جایگزینی هوشمندانه برای پرچمی شد که ممنوع بود. به این ترتیب، هندوانه از یک میوه‌ تابستانی به نمادی سیاسی و فرهنگی ارتقا یافت.

با امضای توافق اسلو در سال ۱۹۹۳، ممنوعیت رسمی پرچم برداشته شد، اما نماد هندوانه فراموش نشد.

برعکس، در سال‌های اخیر و همزمان با افزایش محدودیت‌ها برای برافراشتن پرچم فلسطین در اماکن عمومی اسرائیل و همچنین موارد متعدد سانسور در شبکه‌های اجتماعی، این نماد دوباره به صحنه بازگشته است.

فراتر از گالری‌ها، هندوانه به نماد اعتراض شهری نیز تبدیل شد. در تل‌آویو، فعالان مدنی برچسب‌هایی با تصویر هندوانه نصب کردند که زیر آن نوشته بود: «این پرچم فلسطین نیست.» این اقدام، نوعی طنز سیاسی و خلاقیت اعتراضی بود؛ نمادی که قانون را دور می‌زد، اما پیام خود را با وضوح منتقل می‌کرد.

چنین استفاده‌ای نشان می‌دهد هندوانه چگونه از یک نماد محلی به ابزاری جهانی برای بیان اعتراض و همبستگی بدل شده است.

در عصر دیجیتال، هندوانه بار دیگر معنا یافت. در شبکه‌هایی مثل فیس‌بوک، اینستاگرام و حتی تیک‌تاک، جایی که پرچم فلسطین یا هشتگ‌های مربوط به آن ممکن است سانسور یا محدود شوند، کاربران از اموجی برای رساندن پیام خود استفاده می‌کنند.

این روش به «الگوسپیک» (algospeak) معروف است؛ یعنی استفاده از کدها و نشانه‌های غیرمستقیم برای دور زدن الگوریتم‌های سانسور. حتی یک فیلتر ویژه در تیک‌تاک ساخته شد که تصویر هندوانه را بازآفرینی می‌کرد و بخشی از درآمد آن صرف کمک به مردم غزه شد. این ابتکار، هندوانه را به پلی میان مقاومت سنتی و همبستگی دیجیتال تبدیل کرد.

امروز، هندوانه تنها یک میوه‌ تابستانی نیست؛ بلکه روایتی چندلایه از تاریخ فلسطین است. نمادی است از محدودیت و خلاقیت، از ممنوعیت و مقاومت، از هنر و خیابان، از گالری‌های بین‌المللی تا شبکه‌های اجتماعی. هندوانه نشان می‌دهد چگونه یک نماد ساده می‌تواند به زبان مشترک همبستگی جهانی تبدیل شود؛ زبانی که نه مرز می‌شناسد و نه سانسور.