مکانیسم ماشه فرصتی برای شتاب تجاری با شرق است/روابط با کشورهای اسلامی ضامن توسعه کشور

امانالله شهنوازی در گفتوگوی اختصاصی با خبرنگار اقتصادی شبکه خبری ایران ۲۴، با تشریح اثرات مثبت «مکانیسم ماشه» بر روابط دوجانبه، بر این نکته تاکید کرد که هرگونه بهبود در مناسبات با کشورهای اسلامی، به طور مستقیم و ملموسی بر اقتصاد و بازارهای تجاری تاثیرگذار خواهد بود.
وی با تحلیل فضای کنونی، همگرایی منطقهای را سپر دفاعی قدرتمندی در برابر تحریمها دانست و اظهار داشت: «به هر صورت، روابط حسنه کشورها در همه زمینهها سبب کاهش تاثیرپذیری از تحریمها خواهد شد.»
از نگاه این مقام اقتصادی، در صورتی که کشورهای اسلامی به سمت همگرایی بیشتر حرکت کنند، این امر منجر به تشریک مساعی و همکاری همهجانبه در تمامی حوزهها شده و تاثیر عوامل بیرونی بر این پیوندها به حداقل خواهد رسید.
عضو اتاق مشترک ایران و پاکستان با اشاره به سابقه طولانی تحریمها، خوشبینی خود را نسبت به انعطافپذیری پاکستان در شرایط جدید ابراز کرد.
وی خاطرنشان ساخت: «اگر روابط حسنه ما با همسایگان مانند ادوار گذشته گسترش یابد، مطمئنا پاکستان نیز در این زمینه انعطاف به خرج خواهد داد. از گذشته این تحریمها بوده و اکنون آنچنان تغییری صورت نگرفته است؛ بنابراین میتوان به گسترش روابط تجاری و عدم تبعیت پاکستان از تحریمهای بینالمللی امیدوار بود.»
شهنوازی جمعبندی خود را در قالب یک اصل کلان راهبردی ارائه و تاکید کرد: به طور کلی، اگر روابط ما با کشورهای اسلامی در تمام شئونات گسترش یابد، مطمئنا هیچ عامل خارجی مانند تحریم نمیتواند تاثیری بر این روابط داشته باشد. این امر، نشاندهنده عمق باور به این استراتژی است که توسعه پیوندهای ناگسستنی با جهان اسلام، نه تنها یک فرصت اقتصادی، که یک ضرورت امنیت ملی و ضامنی برای تدام توسعه کشور قلمداد میشود.
بر اساس آخرین گزارشهای رسمی و اظهارات مقامات دو کشور، روابط تجاری ایران و پاکستان در سال ۱۴۰۴ در کانون توجه قرار گرفته و با وجود چالشهای پیش رو تلاشها برای تحقق هدفی بلندپروازانه در حال شکلگیری است. حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال ۱۴۰۳ به حدود ۳٫۱ میلیارد دلار رسید که نشاندهنده رشد ۱۳٫۶ درصدی نسبت به سال قبل از آن بود. در این معادله، تراز تجاری به نفع ایران است، به طوری که صادرات ایران به پاکستان حدود ۲٫۴ میلیارد دلار و واردات از پاکستان حدود ۷۰۰ میلیون دلار ثبت شد.
در بهار ۱۴۰۴، در جریان سفر رسمی رئیس جمهوری ایران به اسلامآباد، دو کشور توافق کردند تا حجم مبادلات خود را به ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهند. برای تحقق این هدف، تدوین یک "نقشه راه" در دستور کار قرار گرفته که قرار است ظرف سه ماه آینده نهایی شود. این توافق، اراده سیاسی طرفین برای جهش در مناسبات اقتصادی را نشان میدهد.
سبد کالاهای مبادلاتی دو کشور عمدتاً مبتنی بر مزیتهای نسبی هر یک است.
- صادرات ایران به پاکستان: فرآوردههای نفتی، شیرخشک، خرما، ماشینآلات، مواد شیمیایی و محصولات پتروشیمی عمده کالاهای صادراتی ایران را تشکیل میدهند.
- صادرات پاکستان به ایران: برنج دانههای روغنی، گوشت، محصولات دارویی و لوازم پزشکی از جمله مهمترین کالاهای وارداتی ایران از همسایه شرقی خود هستند.
بر اساس اعلام مسئولان، دو کشور توافق کردهاند تا میزان تجارت در بخش کشاورزی را نیز به صورت جداگانه تا سقف ۳ میلیارد دلار در یک بازه دوساله افزایش دهند. علاوه بر این، زمینههای گستردهای برای همکاریهای مشترک در بخشهای انرژی (به ویژه احیای پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستان)، صنعت، حملونقل و فناوری اطلاعات شناسایی شده است.
تحریمهای بینالمللی به عنوان یکی از موانع اصلی در مسیر توسعه روابط تجاری دو کشور شناسایی شده است. این تحریمها به طور مشخص، ایجاد اختلال در روابط بانکی و نقل و انتقالات مالی را در پی داشته است. با این حال، به نظر میرسد این مانع، جریان کلی همکاریها را متوقف نکرده، بلکه مسیرها و مکانیسمهای جدیدی را برای تجارت ایجاد کرده است.
از دیگر چالشهای پیشرو میتوان به کمبودهای زیرساختی در مرزها، مشکلات لجستیکی، بروکراسی اداری پیچیده و همچنین پدیده قاچاق کالا که بر آمار تجارت رسمی سایه افکنده است، اشاره کرد.
در مجموع، اگرچه روابط اقتصادی ایران و پاکستان تحت تأثیر عوامل بیرونی مانند تحریمها و نیز چالشهای داخلی قرار دارد، اما اراده سیاسی و پیوندهای تاریخی و فرهنگی دو کشور، بستری امیدوارکننده برای حرکت به سمت همکاریهای گستردهتر فراهم کرده است.
موفقیت در این مسیر مستلزم اجرایی شدن هر چه سریعتر توافقهای صورت گرفته و تعامل مستمر بخشهای خصوصی دو کشور خواهد بود.