«رسانه تحلیلی تصویری بهمن»، گروه اجتماع- محمودرضا زارع؛ یکی از الزاماتی که دولت سیزدهم به صورت جدی بپیگیری می‌کند تا بتواند بخش زیادی از بودجه سال آینده را تأمین کند دریافت مالیات از مشاغل، اصناف و دستمزد است. در لایحه بودجه 1401 که هم‌اکنون در صحن مجلس در دست بررسی است تصریح شده که مالیات برشرکت‌ها 134 هزار میلیارد تومان، مالیات بردستمزد کارمندان دولت و کارکنان بخش خصوصی 47 هزار میلیارد تومان، مالیات مشاغل و اصناف در حدود 33 هزار میلیارد تومان، مالیات بر درآمد و بر ثروت 31 هزار میلیارد تومان، مالیات بر واردات حدود 78 هزار میلیارد تومان)، مالیات ارزش افزوده و همچنین سایر مالیات کالا و خدمات از جمله مالیات سیگار، عوارض خروج، نقل و انتقال خودرو و ... حدود 167 هزار میلیارد تومان و در آخر مالیات ارزش افزوده برای بهداشت و درمان رقمی در حدود 37 هزار میلیارد تومان شود؛ بنابر این در بودجه سال آینده کشور دریافت مالیات از مهمترین روش‌های دولت برای تأمین منابع مورد نیاز خود تعریف شده است که تحقق آن می‌تواند به گذر دولت از بحران‌های اقتصادی در جهت تأمین منافع اقتصادی کشور کمک شایانی کند.
اینکه دولت در سال آینده به چه میزان، توانایی تحقق این رقم عظیم را دارد مبحثی دیگر است اما تلاش برای جلوگیری از فرار مالیاتی مشاغل و حِرَفی که سال‌ها با پوشش در لایه‌های مختلف از تمکین در برابر قانون مالیاتی کشور سر باز می‌زدند می‌تواند کمک شایانی به عینیت بخشیدن به پیش‌بینی درآمد مالیاتی دولت کند.
در این بین حجم عمده درآمد مالیاتی دولت را بر دوش افرادی است که یا در بخش مولد اقتصادی فعالیت داشته یا به عنوان حقوق‌بگیر و شاغل در دولت و بخش خصوصی حضور دارند. بنا بر این در این حوزه کمتر فرار مالیاتی صورت می‌گیرد و طبق گزارش‌هایی که دیوان محاسبات بعضاً اعلام کرده است غالب فرارهای مالیاتی از سوی پزشکان، وکلا و مشاوران خانواده و با استفاده از روش‌های مختلف انجام می‌شود؛ به عنوان مثال آنچه که پیش از این اعلام شده بود تنها در سال 98 پزشکان رقمي بين 30 تا 40 هزار ميليارد تومان فرار مالیاتی داشتند که البته این رقم و نحوه برآورد آن به طور طبیعی با اصل فرار مالیاتی این قشر تفاوت بیشتری دارد.
بر اساس بررسی‌های دیوان محاسبات از تفریغ بند (ز) قانون بودجه سال 99 مشخص شده بود که از بین حدود 86 هزار مشمول در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و دامپزشکی تنها 46 هزار پزشک در سامانه امور مالیاتی ثبت‌نام کرده و کد رهگیری دریافت کردند؛ نکته جالب این است که طبق اعلام دیوان محاسبات ثبت‌نام در سامانه مالیاتی به معنای پرداخت مالیات نبوده و افرادی بودند که حتی کد رهگیری دریافت کرده اما از پرداخت مالیات فراری هستند.
البته فرار مالیاتی پزشکان تنها معطوف به عدم ثبت‌نام در سامانه‌های مالیاتی نیست و همانگونه که دیوان محاسبات هم اعلام کرد، بسیاری از پزشکان و حتی مشاغل دیگری که کد رهگیری مالیاتی داشتند باز هم از پرداخت مالیات به انحاء مختلف سر باز می‌زدند. با این حال تلاش برای فرار از پرداخت مالیات به شکل‌های مختلفی از سوی پزشکان رخ می‌دهد. در عامیانه‌ترین شکل ممکن عدم نصب دستگاه کارتخوان در مطب‌ها به نوعی تلاش برای ظاهرسازی و پرداخت مالیات اندک است با این حال این روزها شیوه‌های دیگری هم مورد استفاده برخی پزشکان برای فرار از پرداخت اصل مالیات صورت می‌گیرد.
به عنوان مثال در بسیاری از مطب‌ها زمانی که پزشکان مجبور باشند از دستگاه کارتخوان استفاده کنند جدای از آنکه خرابی دستگاه را بهانه می‌کنند اما دیده شده که دستگاه کارتخوان متعلق به پزشک مربوطه نبوده و به شکل آزاد و یا به نام فرد دیگری در مطب قرار دارد. شیوه دیگر برای فرار از پرداخت مالیات هم اینگونه است که شماره حساب منشی مطب یا یکی از بستگان پزشک متخصص به بیماران داده می‌شود تا هزینه ویزیت به آن حساب واریز شود. در شکل دیگری که بعضاً در برخی مطب‌ها مشاهده شده دو نرخی بودن ویزیت است به این شکل که پزشکان قانون را دور می‌زنند مثلاً اگر هزینه ویزیت یک متخصص حدود 100 هزار تومان باشد در صورتی که از دستگاه کارتخوان استفاده شود بیمار ملزم است تا مبلغی بیشتر پرداخت کند و با این روش بیماران مجبور به پرداخت وجه نقد می‌شوند.
در این میان شیوع کرونا بهانه خوبی به دست پزشکان داده و بعضاً در برخی مطب‌ها استفاده از دستگاه کارتخوان ممنوع شده و حتی پول نقد هم دریافت نمی‌شود و تنها راه پرداخت ویزیت، ارائه فیش بانکی پرداخت ویزیت (کارت‌به‌کارت) به منشی مطب و یا استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی است. شکل دیگری که نشان از تلاش پزشکان برای فرار از پرداخت مالیات است را باید تلفیقی از تمام شیوه‌های ذکر شده عنوان کرد با این ترفند که بخشی از ویزیت را به ناچار و از سر اجبار از طریق دستگاه‌های کارتخوان از بیماران دریافت می‌کنند و بخش دیگر هزینه را به صورت نقدی می‌گیرند.
ذکر این نکته ضروری است که از زمان‌های دور احترام ویژه‌ای برای قشر زحمتکش پرستاران و پزشکان در جامعه وجود داشته و جایگاه آنان در طبفه‌بندی یک جامعه در مقام بالایی قرار دارد با این حال استقاده از شیوه‌های مختلف برای پرداخت مالیات که شاید مبلغ آن در ازای درآمدشان بسیار کمتر و قلیل باشد پرستیژ اجتماعی آنان را زیر سؤال ببرد؛ اتفاقی که در سال‌های اخیر رخ داده و نگاه بخشی از افراد جامعه به پزشکان تحت این موضوع دچار تغییر شده است.
همانگونه که ذکر شد بخش اعظمی از بودجه سال آینده دولت برپایه دریافت مالیات است و در نقطه مقابل هم بسیاری از مشاغل پردرآمد در طی سالیان متمادی عادت کرده‌اند که یا مالیات پزداخت نکنند یا از زیر بار پرداخت مبلغ اصلی مالیات فرار کنند. حال با توجه به این ضرورت که دولت در سال آینده باید بخشی از هزینه‌ها و درآمدهای خود را از طریق دریافت مالیات جبران کرده و دریافت کند باید دید چه شیوه‌ای را برای مقابله با فرار مالیاتی پزشکان و دیگر مشاغل پولساز به کار می‌گیرد.
