نابینایان خواهان فرصت‌های برابرند/قوانین مربوط به معلولان باید با نظرخواهی از این قشر تصویب شود
۲۳ مهر ماه (۱۵ اکتبر) روز جهانی نابینایان و روز ایمنی عصای سفید نامگذاری شده است. این روز فرصتی را فراهم می‌کند تا توجهات به سوی قشر نابینا و کم بینا در جامعه و نیاز‌ها و مطالباتشان معطوف شود.
این روز همچنین یادآور این است که نابینایان و در کل معلولان باید فرصت‌های برابر برای زندگی، آموزش و دستیابی به خواسته‌های خود داشته باشند که این کار با تلاش بی دریغ نهاد‌های دولتی وانجمن‌های مردم نهاد امکان پذیر خواهد بود که نه تنها امکانات رفاهی را برای این قشر از جامعه فراهم کنند بلکه فرهنگ سازی‌های لازم را نیز برای عموم مردم به عمل آورند، تا گامی ارزشمند در جهت عدالت اجتماعی برداشته شود.
در این خصوص شبکه خبری ایران ۲۴ گفت و گویی با «منصور شادکام» قائم مقام انجمن نابینایان ایران و دبیر کتابخانه دیجیتال گویا و «علی‌اکبر جمالی» مدیرعامل انجمن نابینایان ایران، داشته است که در پی می‌آید:
قائم مقام انجمن نابینایان در خصوص این انجمن و فعالیت‌های آن تصریح کرد: انجمن نابینایان ایران از سال ۱۳۷۳ با موضوع فعالیت فرهنگی، اجتماعی، حمایتی، رفاهی، توانبخشی، آموزشی، مشاوره و مددکاری تاسیس و مشغول ارائه خدمت به جامعه هدف است. از فعالیت‌های مهم انجمن در چند سال گذشته و رویکرد آن از سال ۱۳۹۰ به بعد بیشتر رویکردی فرهنگی بوده است و فعالیت‌های فرهنگی نسبت به فعالیت‌های دیگر پررنگ‌تر بوده است. از جمله کار‌های فرهنگی که این مجموعه انجام داده است تاسیس ۱۵ کتابخانه دیجیتال گویا ویژه نابینایان و کم بینایان در استان‌های کم برخوردار کشور است که اینکار را با همکاری یکی از شرکت‌های خارجی انجام و در اختیار جامعه هدف قرار داده است. هدف از تاسیس این کتابخانه‌ها اختلاف و تبعیض فاحشی بود که بین افراد بینا و نابینا به ویژه در حوزه کودک و نوجوان وجود داشت. در آن زمان تنها ۴۰ عنوان کتاب به صورت بریل برای کودکان و نوجوانان نابینا در ایران وجود داشت و کتاب‌های صوتی نیز بسیار محدود بود. ولی امروزه ۳۵۰ عنوان کتاب بریل و نزدیک به ۱۵ هزار عنوان کتاب صوتی در این کتابخانه‌ها موجود است که نابینایان عزیز کشور می‌توانند از آنها استفاده کنند. البته شروع اصلی این کتابخانه برای نابینایان خردسال و کودک بود ولی اکنون چه نوجوان، چه جوانان و چه دانشجویان و بزرگسالان می‌توانند از این کتابخانه بهره‌مند شوند و تا کنون نیز استقبال خوبی از آنها به عمل آمده است. این انجمن در حال حاضر دارای ۲۵ دفتر نمایندگی است و در حدود ۴ دفتر نمایندگی نیز در حال تاسیس‌اند.
وی ادامه داد: از جمله دیگر برنامه و فعالیت‌های فرهنگی انجمن برگزاری جشنواره ملی «کاما» (کتاب افراد معلول ایران) است که دو دوره آن برگزار شده و سومین دوره آن نیز در آذرماه برگزار خواهد شد. هدف از این جشنواره معرفی افراد معلول نویسنده به ویژه نابینایان به جامعه ایرانی است تا توانمندی نابینایان در این حوزه نیز برای عموم مردم معرفی شود و هم اینکه منبع درآمدی برای آنها فراهم شود و بتوانند آثارشان را از طریق ارگان‌های ذی ربط و فرهنگی به فروش برسانند.
شادکام درباره فعالیت‌های این انجمن در دوران کرونا گفت: همچنین جشنواره «گامی نو» کار خود را با شروع کرونا آغاز کرد. در واقع قرار بود چهارمین دوره جشنواره «کاما» برگزار شود ولی این جشنواره به دلیل شیوع کرونا برگزار نشد. با این وجود همکاران بی کار ننشستند و در زمان کرونا اقدام به تهیه فایل‌های صوتی و برنامه‌های آموزشی بسیار خوب از طریق شبکه‌های اجتماعی کردند و «گامی نو» در این زمینه برداشته شد که بستر مناسبی را برای نابینایان عزیز در دوران کرونا فراهم آورد تا آنها را بیش از پیش به انزوا نکشاند. افراد نیز آثار خود را به این جشنواره فرستادند و به نفرات اول تا سوم در هر سه گروه فرهنگی، اجتماعی و تفریحات و سرگرمی جوایز نفیسی اهدا شد.
وی ادامه داد: از دیگر برنامه‌های این انجمن می‌توان به برنامه «۶ نقطه» رادیو تهران اشاره کرد که به مدت هشت سال است که در حال فعالیت است و هدف از تاسیس این برنامه این بود که ما بتوانیم از طریق رادیو پاسخگوی مطالبات جامعه هدف باشیم و صدای نابینایان و خواسته هایشان را به گوش مسئولین برسانیم. از دیگر فعالیت‌های مهم انجمن ایجاد چاپخانه بریل در خود انجمن بود که این چاپخانه اکنون تاسیس شده و ماهنامه «نسل مانا» که در حدود چهار سال است که در حال انتشار است و تنها ماهنامه تخصصی ویژه نابینایان در کشور است با خط بریل چاپ می‌شود و نسخه‌های الکترونیکی و صوتی آنها نیز موجود است و در اختیار جامعه هدف قرار می‌گیرد.
شادکام درباره فعالیت‌های این انجمن برای روز جهانی نابینایان گفت: به مناسبت ۲۳ مهر ماه، روز جهانی نابینایان، هر ساله برنامه‌های ویژه‌ای برای این قشر تدارک دیده می‌شود. از ۱۹ تا ۲۳ مهرماه، هفته نابینایان نامگذاری شده است و شعار امسال نیز «دسترسی نابینایان به فناوری‌های نوین، زمینه‌ساز فرصت‌های برابر است». در این روز، مطالبه‌گری از نهاد‌ها و سازمان‌ها با استناد به قانون حمایت از افراد دارای معلولیت در مرکز توجه قرار می‌گیرد. هدف آن است که پاسخگویی سازمان‌ها به وظایف و تکالیف قانونی‌شان بررسی شود و میزان موفقیت آنها در اجرای قانون و اقدامات انجام‌شده برای ارتقای فرصت‌های برابر برای نابینایان مورد ارزیابی قرار گیرد.
وی درباره برنامه‌های تفریحی و دیگر فعالیت‌های این انجمن برای نابینایان گفت: همچنین انجمن نابینایان ایران برنامه‌های سیاحتی و زیارتی را هر ساله برای افراد نابینا ارائه می‌دهد که برخی از این برنامه‌ها به ویژه سفر‌های زیارتی رایگان می‌باشند؛ که به منظور ارتقای روحیه و کیفیت زندگی آنها و ایجاد روابط بهتر با یکدیگر سفر‌ها و اردو‌هایی تشکیل می‌دهیم. این انجمن سبد کالا را نیز در برنامه‌ها و فعالیت‌های خود گنجانده است. حتی در خصوص تهیه جهیزیه و کمک‌های موردی، کمک‌های دارویی، مستمری به افراد با شرایط خاص، برنامه‌های آموزشی مانند آموزش خط بریل، کامپیوتر، جهت یابی، مهارت‌های زندگی، مشاوره و روانشناسی، توزیع تجهیزات توانبخشی مانند عصا، ساعت گویا، کاغذ بریل و تجهیزات دیگر که مورد نیاز جامعه هدف است تهیه کرده و در اختیار آنها قرار می‌دهیم.
قائم مقام انجمن نابینایان ایران تصریح کرد: فارغ از این فعالیت‌ها اصل و فلسفه تشکیل این انجمن و سایر انجمن‌های مردم نهاد مطالبه گری است. به هر حال ما در طول سال جلسات مختلفی با ارگان‌ها سازمان‌ها وزارتخانه‌های مختلف برگزار می‌کنیم. مطالباتی که جامعه هدف از ما دارند در زمینه مسائل مختلف به سازمان‌های مربوطه انتقال می‌دهیم و پیگیر مسائل و مشکلات جامعه هدف هستیم.
وی در مورد محدودیت‌ها و دغدغه‌های این قشر تصریح کرد: یکی از مسائل و معضلات مهم جامعه نابینایان که در قانون نیز پیش بینی شده است حمایت از افراد دارای معلولیت و بحث مبلمان شهری و مناسب سازی است که متاسفانه آنطور که باید و شاید به آن توجه جدی نشده است. در این زمینه شهرداری موظف است تا امکانات لازم را در این خصوص فراهم کند. اما غیر از شهرداری ما به یک همت جمعی و عزم ملی نیاز داریم. موضوع دیگر بحث فرهنگ سازی است که ما جامعه را از طریق رسانه‌ها آگاه کنیم و آموزش‌های لازم را ارائه دهیم که اگر به عنوان مثال یک پیاده رو مناسب سازی می‌شود مردم فرهنگ و آگاهی این را داشته باشند که وسیله نقلیه خود را آنجا پارک نکنند و این آگاهی را داشته باشند که این مناسب سازی برای افراد دارای معلولیت ایجاد شده است. یا مغازه داران کارتن‌های مختلف خود را در پیاده رو‌هایی که مناسب سازی شده نگذارند تا سد معبری برای افراد دارای معلولیت ایجاد نشود و موارد بسیار دیگری که باید به آنها توجه جدی شود. بازرسی کل کشور باید در این زمینه ورود کند و پاسخگو باشد که چرا قانون به درستی اجرا نشده و پیگیر این قضیه باشند که چرا کار به کندی پیش می‌رود.
شادکام ادامه داد: البته به نسبت دوران قبل پیشرفت‌هایی صورت گرفته است، اما این پیشرفت‌ها به کندی حاصل می‌شوند و بیشتر در خیابان‌ها و پیاده رو‌های اصلی اتفاق می‌افتد و در خیبان‌ها و پیاده رو‌ها فرعی و چهارراه‌ها کمتر شاهد مناسب سازی هستیم. برای مترو‌ها و ایستگاه‌های اتوبوس مناسب سازی کاملی انجام نشده است. یا اتوبوس‌هایی که برای حمل و نقل افراد معلول تهیه شده به طور کامل مناسب سازی نشده است؛ به عنوان مثال سیستم گویا ندارد و یا دارای مشکلاتی است که واقعا برای افراد نابینا مشکل است. همچنین ایاب و ذهاب داخل شهری برایشان دشوار است. در کشور ما آنقدر مناسب سازی برای افراد معلول کم است که اروپائیان در دیدار از ایران فکر می‌کنند در ایران معلولی وجود ندارد. چراکه افراد نابینا یا دارای معلولیت‌های مختلف به دلیل کمبود مناسب سازی‌ها و امکانات رفاهی در سطح شهر به آسانی قادر به رفت و آمد در جامعه نیستند و از خانه‌های خود بیرون نمی‌آیند که خود موجب انزوا آنها می‌شود. البته در دروان شهرداری آقای دکتر قالیباف سامانه حمل و نقل جانبازان و معلولین را تاسیس کردند که کار بسیار ارزشمندی بود ولی متاسفانه با ۶۰ دستگاه ون شروع شد و ادامه پیدا نکرد، بسیاری از این ون‌ها مستهلک و از رده خارج شد و خودرو‌هایی که بعدا جایگزین شد مینی بوس‌هایی بودند که متاسفانه کیفیت لازم را نداشت.
وی افزود: خواهش من این است که وزارت کشور، شهرداری و اتوبوس رانی در این قضیه ورود کنند و خودرو‌های مناسب و با کیفیت و با تعداد بیشتر برای ایاب و ذهاب تولید کنند که پاسخگوی تعداد زیادی از معلولین عزیز کشور مخصوصا در شهر تهران باشد.
شادکام در رابطه با شرایط کنکور دانش آموزان نابینا تصریح کرد: در رابطه با کنکور نیز باید شرایطی مناسب برای عزیزان نابینا فراهم بشود یا باید سوالات به شکل بریل باشد و یا منشی که در اختیار نابینایان قرار می‌گیرد باید به خط بریل آشنایی کامل داشته باشند و سوالات را به درستی و با دقت کامل به دانش آموز ارائه کند. در این زمینه باید فرصت برابری برای رقابت برای نابینایان عزیز کشور فراهم شود و شرایطی فراهم کنیم که فرصت برای همه یکسان باشد.
قائم مقام انجمن نابینایان ایران در پاسخ به این سوال که آیا انجمن نابینایان ایران با بهزیستی یا سایر نهاد‌های دولتی همکاری دارد یا نه تصریح کرد: سازمان های مردم نهاد می‌توانند بازوی خیلی خوبی برای ارگان‌های دولتی به ویژه سازمان بهزیستی که متولی اصلی امور معلولین است، باشند. به این شکل که سازمان بهزیستی باید از پتانسیل و ظرفیتی که سازمان‌های مردم نهاد مخصوصا انجمن نابینایان ایران دارد استفاده کند. البته آقای دکتر حسینی که ریاست بهزیستی را به عهده دارند تقریبا رویکرد خوبی دارند و اعتقاد به همکاری بهزیستی با سازمان‌های مردم نهاد دارند و ما درخواست کردیم که کمیته‌ای از معلولین در سازمان بهزیستی تشکیل شود و این کمیته آن مصوباتی که در خصوص معلولین به عنوان مثال نابینایان قرار است به تصویب برسد و به صورت قانون در بیاید و آیین نامه و دستور عمل آن تنظیم و ابلاغ بشود حتما کمیته نابینایان در این باره نظر بدهد و بدون نظر این دوستان، این مصوبات صورت نگیرد. چراکه افراد سالم هرچند هم با جامعه معلولین در ارتباط باشند درک صحیحی از افراد معلول و نیازهایشان ندارد. به همین دلیل باید از نقطه نظرات این قشر در خصوص تصویب قوانین که درباره خودشان است نظرخواهی کنند.
وی ادامه داد: انجمن نابینایان اکنون هم با بهزیستی و هم با کتابخانه ملی همکاری‌ها و تعاملاتی را صورت داده است، اما متاسفانه سازمان فنی حرفه‌ای همکاری لازم را با این انجمن به عمل نیاورده است و مشکل اصلی جامعه هدف ما نیز همین است. سازمان فنی حرفه‌ای تلاش زیادی برای حرفه آموزی و استاندار‌هایی که باید برای مشاغل نابینایان در نظر گرفته شود و برای نابینایان شناخته و تعریف شود نکرده است. در حالی که می‌تواند با همکاری انجمن‌های مردم نهاد بهتر و موفق‌تر عمل کند که با همکاری یکدیگر بتوانیم موانع را رفع کنیم و بحث اشتغال و حرفه آموزی جامعه هدف را برطرف کنیم.
شادکام افزود: این روز بزرگ و روز ایمنی عصای سفید را به تمام نابینایان و خانواده‌های محترم آنها تبریک عرض می‌کنم. شاید تبریک گفتن این روز عجیب به نطر آید ولی روز ایمنی عصای سفید روزی است که افراد نابینا باید دیده شوند و تلنگری است به مسئولین که نابینایان نیز شهروندان جامعه هستند و نباید به عنوان شهروند درجه دوم و سوم دیده شوند؛ و از نابینایان عزیز نیز خواهشمندم که صبر و حوصله به خرج دهند و آگاهی و اطلاعات خود را نسبت به قوانین بالا ببرند و فرهنگ مطالبه گری را بدانند و در کنار ما باشند که با همکاری و وحدت و یکدلی با یکدیگر بتوانیم مطالبه گری‌های لازم را به عمل بیاوریم و مشکلات عدیده‌ای که عزیزان در حوزه‌های مختلف دارند بتوانیم برطرف کنیم.
مدیرعامل انجمن نابینایان ایران نیز مهمترین دغدغه نابینایان را اشتغال دانست و بر اهمیت آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای تاکید کرد و گفت: مهمترین دغدغه نابینایان مسئله اشتغال و کارگماری است و پیش زمینه اصلی آن آموزش مهارت‌های فنی حرفه‌ای است؛ که یکی از بزرگترین معضلات نابینایان است که متاسفانه هیچ برنامه‌ای در اینباره توسط ارگان‌ها و سازمان‌های زی ربط وجود ندارد و اگر کار نباشد مسلما مشکلات دیگری از جمله ناتوانی در تامین معیشت زندگی، تشکیل خانواده، به انزوا کشیده شدن و ... بوجود خواهد آمد.
«علی‌اکبر جمالی» در مورد تحصیل کودکان نابینا گفت: مسئله آموزش کودکان نابینا بر عهده سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور است که این کودکان، هم مشکل آشنایی و عدم آموزش خانواده‌ها است که خانواده‌ها نمی‌دانند چگونه با کودکان نابینا خود برخورد کنند و چه آموزش‌هایی را به کودک خود بدهند و امکانات و ساختار‌های لازم برای کودکان زیر شش سال متاسفانه وجود ندارد که باید در این زمینه مهد کودک‌های مخصوص وجود داشته باشد و در غیر این صورت اگر کودک به مهد کودک عمومی می‌رود باید به مدیران و مربیان آموزش‌های لازم برای برخورد با کودک نابینا ببینند که این مسئله نیز وجود ندارد و به این ترتیب این مسئله به مشکل و معضل تبدیل شده است که در این رابطه باید وزارت آموزش و پرورش و کودکان استثنائی ورود کند و برنامه‌های خاص خود را تدوین کند.
وی افزود: ضمن عرض تبریک روز جهانی نابینایان از دوستان نابینا خواهش و توصیه می‌کنم که کما فی السابق به تلاش و پشتکار خود ادامه دهند و متکی و امیدوار مسئولین دولتی نباشند. در ارتباط با جامعه و مسئولین دولتی باید این نگرش مثبتی داشته باشند و قبول بکنند و معتقد باشند که قشری از این جامعه نابینا است و نابینایان برای حضور در جامعه و احیا حقوق خود می‌بایست برنامه‌ها و تدارکات و امکانات مخصوص خود را داشته باشند و دولت موظف است آنها را برای این گروه از جامعه فراهم کند تا آنها نیز بتوانند در جامعه حضور پیدا کنند.
