رسانه ها باید ضمن بیان واقعیت ها از ایجاد هیجان منفی خودداری کنند/وظیفه رسانه اطلاع رسانی است نه دیده شدن

با توجه به بحران‌های اجتماعی و اقتصادی که گریبان‌گیر جامعه امروز ایران شده، نقش رسانه‌ها در شکل‌دهی به افکار عمومی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

در این میان، برخی رسانه‌ها با استفاده از تیتر‌های هیجانی و بزرگ‌نمایی مسائل، خواسته یا ناخواسته به تشدید ناامیدی، نگرانی و احساس ناامنی در جامعه دامن می‌زنند.

اما پرسش اساسی این است: آیا رسانه‌ها می‌توانند ضمن بازگو کردن واقعیت‌ها، از ایجاد هیجانات منفی پرهیز کنند و رسالت حرفه‌ای خود را به‌درستی انجام دهند؟

در این خصوص شبکه خبری ایران۲۴ گفت وگویی با دکتر «علیرضا شریفی ‎یزدی» جامعه‌شناس و روانشناس اجتماعی ترتیب داده و نظر وی را در این باره جویا شده است که در پی می‌آید:

شریفی یزدی تصریح کرد: رسانه آزاد، چهارمین رکن دموکراسی در جهان است و وظیفه آن اطلاع رسانی شفاف، به موقع و درست برای افراد جامعه است. اگر رسانه به اشتباه خود را یک بنگاه اقتصادی تصور کند و هدفش این باشد که خبرش فروش برود و پر بیننده باشد، به این ترتیب برای رسیدن به اهداف خود به کار‌هایی که هیجان زایی می‌کنند روی می‌آورد و از عقلانیت خارج می‌شود و طبیعتا به جامعه لطمه بسیار شدیدی وارد خواهد کرد. 

این جامعه‌شناس در مورد وظایف رسانه متذکر شد: وظیفه رسانه این است که باید شفاف باشند، واقعیت‌ها را مطرح کنند، ولی به هیجانات اضافه نکنند یا موج ایجاد نکنند یا سوار موج نشوند. اهل رسانه باید مطمئن شوند خبری که دارند منتشر می‌کنند درست، دقیق و به موقع است و اینکه تحلیل و خبری که منتشر می‌شود باعث افزایش تنش و احساس عدم امنیت در بین مردم یک جامعه نشود.

وی ادامه داد: به عنوان مثال ممکن است آمار خودکشی در جامعه‌ای بالا باشد و در دوره‌ای راجع به خودکشی صحبت بشود، اخبار خودکشی بازگو شود و خانواده‌ها و مربی‌ها از این امر آگاه شوند و چاره اندیشی کنند تا خودکشی کاهش پیدا کند. اما طبق مطالعات انجام شده مشخص شد که وقتی رسانه‌ها پدیده خودکشی را مطرح می‌کنند و در موردش زیاد صحبت می‌کنند میزان خودکشی در جامعه افزایش پیدا می‌کند. یعنی نسبتی مستقیم بین آن اطلاع رسانی و مسئله افزایش این آسیب اجتماعی بوجود می‌آید. 

این روانشناس اجتماعی افزود: در مورد اکثر آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی همین گونه است؛ یعنی ما ضمن اینکه باید در جای خود از متخصصین برای تحلیل خبر استفاده کنیم یا خبری را سریع، درست و به موقع بتوانیم منتقل بکنیم باید به این توجه کنیم که کار ما صرفا اطلاع رسانی و تحلیل نیست و باید به عواقب اخبار و تحلیل‌ها هم فکر کنیم که اگر باعث می‌شود آسیبی به جامعه وارد شود با احتیاط عمل کنیم. 

وی ادامه داد: انتخاب تیتر و سرتیتر، نوع نگارش، نوع نتیجه گیری، نوع تحلیل و خبر بسیار مهم است. همچنین باید توجه کنیم برخی افرادی که در رسانه‌ها به عنوان خبرنگار مشغول کارند «خبرنگار- بلاگر»اند؛ یعنی فقط می‌خواهند دیده شوند یا پایبند به رسالت خبرنگاری خود هستند. 

شریفی‌یزدی درباره حفظ تعادل در واقع گویی و پرهیز از تحریک احساسات در نقل اخبار رسانه‌ای گفت: رسانه‌ها با انتخاب تیتر‌های حرفه‌ای و درست که هدف آن نه صرفا دیده شدن بلکه افزایش آگاهی، اطلاع رسانی به موقع و واقعیت نگاری است، می‌توانند هم رسالت خود را انجام دهند و هم به درستی تحلیل کنند و هم اطلاع رسانی دقیق، منظم و واقع گرایانه‌ای داشته باشند و هم از ایجاد هیجان کاذب در جامعه خودداری کنند. 

وی عملکرد رسانه‌ها را اینگونه ارزیابی کرد: بخش بزرگی از رسانه‌های مستقل امروزی بسیار حرفه‌ای عمل می‌کنند. اما معدودی از رسانه‌ها نیز هستند که کارشان پروپاگاندا، تخریب و تحت فشار قرار دادن است که خود بخشی از یک جریان بزرگ‌تر هستند، اما به طور کلی بخش بزرگی از رسانه‌های مستقل ایران تا جایی که امکان دارد کاملا حرفه‌ای عمل می‌کنند.