علت گرایش مردان و زنان به سیگار متفاوت است/هر ۴ ثانیه یک نفر بر اثر مصرف سیگار جان می‌دهد
در سال‌های اخیر مصرف روزافزون سیگار در میان جوانان و مخصوصا زنان نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است. اگرچه آگاهی عمومی درباره مضرات دخانیات بیشتر شده، اما فشار‌های روانی، استرس اقتصادی و دسترسی آسان به سیگار باعث شده بسیاری از افراد همچنان به آن وابسته بمانند.
همین مسئله ضرورت توجه دوباره به تفاوت‌های جنسیتی در فرایند ترک سیگار و نقش عوامل بیولوژیک، روان‌شناختی و اجتماعی را پررنگ‌تر می‌کند.
در همین خصوص شبکه خبری ایران۲۴ در گفت و گویی با دکتر «شهرام شمس» پزشک عمومی و دبیر کمیته حقوقی مشورتی سازمان نظام پزشکی تهران و درمانگر اعتیاد به دخانیات، نظر وی را در اینباره جویا شده که در پی می‌آید.
شمس درباره آمار جهانی مصرف سیگار گفت: در جهان هر ۴ ثانیه یک نفر به طور مستقیم یا غیر مستقیم به دلیل مصرف سیگار جان خودش را از دست می‌دهد که سالانه حدود ۸ میلیون نفر است.
وی افزود: میزان مصرف سیگار در جهان در بین مردان و زنان متفاوت است. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مردان در جوامع مختلف سیگاری هستند و به طور متوسط میزان اعتیاد آقایان به سیگار حدودا سه برابر زنان است. ۵ تا ۱۰ درصد از هر جامعه را خانم‌های سیگاری تشکیل می‌دهند. اما در برخی کشور‌ها و متاسفانه در ایران نیز مصرف دخانیات و سیگار در زنان رو به افزایش است.
شمس درباره خطرات مصرف سیگار تصریح کرد: اعتیاد به سیگار همچنان یکی از مشکلات عمده سلامت جهانی است. برخلاف بسیاری از رفتار‌های ناسالم، هیچ سطحی از مصرف سیگار بی‌خطر نیست؛ حتی مقدار کم نیز می‌تواند آسیب‌های جدی به بدن وارد کند.
وی ادامه داد: نیکوتین موجود در سیگار به شدت اعتیادآور است و دود سیگار حاوی هزاران ماده سمی، شامل مواد سرطان‌زا، فلزات سنگین، سموم گیاهی و گاز‌های خطرناک است که به تمام اندام‌های بدن نفوذ می‌کند؛ از دهان و ریه گرفته تا قلب، مغز، کلیه، پوست و حتی سیستم‌های زیستی مرتبط با باروری.
این درمانگر اعتیاد به دخانیات با تاکید بر اینکه اثرات مصرف سیگار محدود به سلامت جسم نیست، افزود: سیگار باعث وابستگی روحی و روانی نیز می‌شود. مغز انسان دو نوع سیستم شادمانی و لذت را تجربه می‌کند؛ دوپامین هورمونی است که هنگام مصرف سیگار فقط لذت آنی ایجاد می‌کند و تکرار مصرف باعث تبدیل شدن آن به عادت می‌شود، به طوری که عدم مصرف موجب اضطراب می‌گردد.
شمس درباره تاثیرات گسترده سیگار بر بدن انسان گفت: مصرف سیگار و استعمال دخانیات مضرات زیادی برای بدن انسان دارد و بر همه اعضای بدن تاثیر منفی می‌گذارد. مهمترین تاثیر آن بر ریه است که التهاب مزمن، تنگی نفس، افزایش خلط و سرفه و حتی سرطان ریه و بیماری‌های انسدادی ریه را بوجود می‌آورد. مصرف سیگار بر قلب و عروق نیز تاثیر جدی دارد و باعث تنگ شدن رگ‌های قلب، خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. همچنین می‌تواند باعث کاهش اکسیژن خون شود و فشار خون را بالا برد. به علاوه سیستم توالد و تناسل را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث پایین آمدن کیفیت اسپرم در آقایان و اختلال هورمونی در زنان می‌شود و در بارداری مشکلات جدی ایجاد می‌کند که باعث کم وزنی جنین می‌شود.
وی ادامه داد: استعمال سیگار و دخانیات بر روی مغز نیز تاثیرات متعددی دارد برخلاف ادعای افرادی سیگاری مبنی بر اینکه تنها در صورت مصرف سیگار تمرکز پیدا می‌کنند باید گفت مصرف سیگار باعث اختلال تمرکز، افزایش اضطراب و پایین آمدن کیفیت خواب می‌شود؛ در واقع دود سیگار اضطراب و عدم تمرکز ناشی از نبود نیکوتین را جبران و اثر اضطرابی خودش را ترمیم می‌کند. مصرف سیگار در سیستم پاداش مغزی نیز اختلال ایجاد می‌کند که همه عوارض بسیار مهمی است.
شمس درباره تاثیر مصرف سیگار بر پوست تصریح کرد: پوست و چهره نیز بر اثر مصرف سیگار تحت تاثیر قرار می‌گیرد که معمولا برای خانم‌ها اهمیت بیشتری دارد. پیری زودرس، چروک دور چشم و تیرگی پوست ایجاد می‌کند و گا‌ها باعث ریزش مو می‌شود.
وی ادامه داد: از جمله عوارض بسیار مهم دیگر سیگار این است که بیماری‌های مزمن را تشدید می‌کند، بر اثر مصرف سیگار دیابت شدت پیدا می‌کند، سرعت بهبود زخم‌ها کاهش پیدا می‌کند و همینطور سطح ایمنی بدن را کاهش می‌دهد و در نتیجه مقاومت بدن را در برابر بیماری‌ها پایین می‌آورد. نکته مهم دیگر این است که تاثیر سیگار و عوارض آن حتی بعد از ترک بر بدن باقی می‌ماند به گونه‌ای که تا ۱۵ سال بعد از ترک سیگار بدن تقریبا مانند فردی می‌شود که هرگز سیگار نکشیده است.
وی درباره تاثیر مصرف سیگار بر کودکان و محیط زیست تصریح کرد: فرزندانی که والدینشان سیگاری هستند، ۲ تا ۳ برابر بیشتر احتمال دارد سیگار را تجربه کنند. تاثیر دود دست دوم و دود دسته سوم، که از لباس‌ها و محیط وارد بدن کودک می‌شود، خطرات جدی برای آنها ایجاد می‌کند. علاوه بر سلامت، سیگار تاثیرات زیست‌محیطی نیز دارد؛ ته سیگار‌ها پرتکرارترین زباله‌های عمومی جهان هستند که باعث آلودگی خاک و آب می‌شوند. مصرف همزمان سیگار و الکل نیز خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را افزایش می‌دهد.
شمس درباره تفاوت‌های مردان و زنان در مصرف سیگار توضیح داد: مردان معمولا بر اساس عادت و در حضور جمع سیگار می‌کشند. شروع استعمال اغلب از سنین نوجوانی ۱۵ تا ۱۸ سالگی است و عوامل موثری مانند گروه همسالان، فشار‌های اقتصادی و شغلی، کنجکاوی، هیجان‌طلبی و تبلیغات غیرمستقیم فرهنگی، مانند فیلم‌ها و سریال ها، تاثیرگذار است.
وی ادامه داد: در زنان، مصرف سیگار بیشتر احساس محور است؛ استرس‌های روحی و عاطفی، اضطراب، افسردگی، نگرانی ها، فشار‌های شغلی و محیطی و کمبود حمایت عاطفی، مهمترین عوامل سوق‌دهنده زنان به مصرف سیگار هستند.
شمس درباره سختی ترک سیگار توضیح داد: نیکوتین و وابستگی روانی به آن باعث می‌شود فرد سیگار را به یک تکیه‌گاه ذهنی تبدیل کند و سیگار رفتارهایش را کنترل کند. برخی افراد ممکن است روزانه ۲۰ تا ۳۰ نخ سیگار مصرف کنند. با این وجود که ترک سیگار دشوار است، اما غیرممکن نیست.
وی افزود: افرادی که قصد ترک دارند، اگر توانایی آن را دارند می‌توانند مصرف را به صورت ناگهانی قطع کنند در غیر این صورت با مراجعه به مراکز درمان اعتیاد و استفاده از روش‌های جایگزین، همراه با مشاوره روانشناسی و روان‌پزشکی، موفق به ترک شوند.
