رسانه بهمن، گروه فرهنگ و اندیشه: چند هفته ای است که مسابقه ای با نام جوکر در فضای فیلیمو منتشر می شود که با اقبال مخاطبان هم مواجه شده است. احتمالا با شکل این مسابقه آشنا باشید اما توضیح اجمالی در مورد جوکر این است که شرکت کنندگان در 6 ساعت سعی می کنند یکدیگر را بخندانند و در این روند هر کس بخندد، باخته و از مسابقه بیرون می رود.
اولین بار یکی از مطرح‌ترین چهره‌های کمدی ژاپن این بازی را ابداع کرد و با نام Documental آن را ساخت. پس از موفقیت برنامه، شرکت آمازون پرایم ویدئو امتیاز آن را خرید و با نام LOL مخفف Last One Laughing اقدام به ساختن نسخه‌های اختصاصی آن در کشورهای مختلف کرده است. بدنیست بدانید تا کنون علاوه بر ژاپن که طی ۵ سال ۹ فصل از این برنامه را پخش کرده، کشورهای استرالیا، آلمان، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، هند و مکزیک نیز اقدام به تولید آن کرده‌اند. کشورهای دیگری نیز مانند کانادا خبر از ساخت این برنامه داده‌اند.
اقبالی که از سوی مخاطبان به جوکر شد، نشان داد که جای خالی سرگرمی در میان تولیدات رسانه ای محسوس و مشهود است. مساله سرگرمی چه از لحاظ روانشناختی و چه از منظر دینی امری ضروری و مورد توجه است. تا جایی که در برخی روایات بر اختصاص بخشی از وقت به سرگرمی و تفریح توصیه شده است.
چندین سال بود که به جز سریال های طنز که البته در سال های مختلف با ضعف و قوت هایی همراه بود، شاهد ایده جدیدی در برنامه سازی طنز نبودیم. اگرچه خندوانه و به طور کلی شبکه نسیم توانست ایده های جدیدی را در برنامه سازی طنز به منصه ظهور برساند اما بعد از گذشت چند سال به نظر می رسد که این برنامه ها نیز با ریتم تکراری مواجه شده و ایده جدیدی خلق نکرده اند.
برنامه جوکر که البته کپی برداری از یک برنامه ژاپنی است و سازندگان آن نیز در ابتدای امر بر کپی بودن آن تصریح کرده اند، در شرایط بی برنامگی در حوزه طنز و سرگرمی توانست مخاطب خاص خود را جذب کند.
بنا بر اطلاعاتی که فیلیمو منتشر کرده قسمت دوم مسابقه جوکر توانست در ۱۶ ساعت نخست، رکورد کم‌نظیر ۱۸ میلیون و ۴۱۰ هزار و ۴۹۱ دقیقه تماشا را به نام خود ثبت کرد و به این ترتیب، رکورد تماشای یک مجموعه را به خود اختصاص دهد.
البته باید گفت تماشای زیاد نمی تواند ملاکی برای رضایت باشد چراکه همانطور که عنوان شد در برهوت برنامه سازی در این حوزه اساسا چیز دیگری وجود ندارد که خلا سرگرمی مردم را پر کند.
موضوع سرگرمی در رسانه از جمله مسائلی است که عدم توجه به آن باعث ریزش مخاطب و جذب آن به سوی رسانه های زرد و سخیف می شود. جوکر نشان داد که بدون شوخی های زشت و جنسی این رسانه های زرد، هم می توان مخاطب را با خود همراه کرد، تنها کافی است ایده ای نو در پس برنامه سازی ها باشد تا حس کنجکاوی مخاطب را برانگیزد و او را برای همراهی با خود مجاب کند.
اما باید این سوال را مطرح کرد که چرا برنامه های اینچنین در فضای شبکه خانگی و فیلیمو منتشر شده و جایی در صدا و سیمای ما نیافته است. صدا و سیما نیز در بحث برنامه سازی طنز باید به فکر ایده های جدید و نو باشد.
البته ادامه موفقیت جوکر به قسمت های بعدی بستگی دارد و باید دید که این برنامه هم به دام تکرار می افتد یا می تواند با ایده های جدید همچنان مخاطب را به خود مشغول کند.
آنچه در مورد جوکر اهمیت دارد این است که در مورد جوکر نیز می توان انتقاداتی مطرح کرد و در بررسی و مداقه بر آن می توان به مواردی از قبیل مسائل فرمی و تدوین کار مطرح کرد. اما از سوی دیگر می توان اشاره کرد که برخی بر این باورند که سرگرمی برای سرگرمی به خودی خود ارزش ذاتی ندارد و برنامه طنز هم باید درون مایه های اخلاقی داشته باشد. لذا این افراد برنامه هایی که صرفا به حوزه سرگرمی می پردازند را به نوعی مخدر می دانند. نقد هایی که پیش از این به برنامه هایی مانند عصر جدید وارد شده بود نیز از همین دست است که مثلا گفته شده بود قرار بوده تلویزیون نظامی به مثابه دانشگاه باشد و نه سیرک.
فارغ از مساله یاد شده که می تواند نکته درستی باشد باید گفت رسانه خنثی در جهان وجود ندارد و همه رسانه ها در خدمت اهداف ایدئولوژیک و یا سیاسی جریان خاصی هستند. لذا از برنانه های طنز نیز می توان برای فرهنگ سازی در حوزه های مختلف بهره جست، اما باید گفت جوکر به خودی خود و به عنوان یک برنامه صرف سرگرمی هم می تواند برنامه موفقی باشد. چراکه برای لحظات و ساعاتی می تواند مخاطب خود را از روزمرگی ها و مشکلات دور کند و فضایی لذت بخش ایجاد کند و حس خوبی را برای فرد بیافریند.
تمام برنامه های تلویزیون قرار نیست وجه آموزشی یا اخلاقی داشته باشند و همین که یک خلائی از مخاطب مانند خلاء سرگرمی را پر کنند می توانند مثمر ثمر باشند.
جوکر همه آنچه که از یک برنامه سرگرم کننده توقع داریم نیست و می توانیم به دنبال نسخه هایی با ایده های جدید باشیم. اما جوکر توانسته در شرایط فعلی که ایده های برنامه های طنز رو به افول بوده و دچار تکرار شده اند، مخاطبی را به خود جذب کند و این به نوبه خود کار در خور تحسینی است. باید دید جوکر در ادامه نیز می تواند این مخاطب را با خود همراه کرده و ایده های بدیع خلق کند یا او هم به ورطه تکرار می افتد.
