رسانه بهمن، گروه امنیت ملی و سیاست خارجی - رضا باقری پور: نشست تهران در حال برگزاری است؛ شاید بتوان این نشست را از جمله اساسی ترین رایزنی ها برای تعیین مقدرات آتی خاورمیانه دانست. حداقل این نشست بسیار مهم تر از سفر بایدن و دورهم نشینی دیکتاتورهای عرب است.
اردوغان یک شب زودتر خود را به تهران رساند و امروز پیش از پوتین به ملاقات رهبر عظیم الشان انقلاب رفت. او حرفهای جالبی از حضرت آیت الله خامنه‌ای شنید.
در این رابطه گفتگویی با دکتر روح الله مدبر، کارشناس مسائل بین الملل داشته‌ایم:
با توجه به سفر اردوغان به ایران و گفتگوهای امروز(سه شنبه 28 تیرماه) به خصوص گفتگو با مقام معظم رهبری، وضع کلی ترکیه را چطور ارزیابی می‌کنید؟ ترکیه در شبکه روابط با ایران، اسرائیل، روسیه و آمریکا و ... کجا ایستاده، چه میخواهد و سرانجامش چه می‌شود؟
من امروز را روز بسیار مهمی ارزیابی می‌کنم برای منطقه و برای مردم منطقه و برای مبارزه با تروریسم. خاطرم هست که یکی از مقامات دولت آمریکا که نمی‌خواهد اسم ایشان را بگویم. این فرد در جلسه‌ای مقام معظم رهبری را اینطور تفسیر می‌کنند: «رهبر ایران می‌تواند نقشه‌هایی که بهترین ذهن‌ها با صرف بیشترین بودجه در یک زمان طولانی کشیده است، آن نقشه را با یک سخنرانی کوتاه خنثی کند.» این یک واقعیت است.
امروز در ملاقاتی که اردوغان با مقام معظم رهبری داشتند، مباحث مهمی طرح شد. نکته اول ایشان همان بحث دوست روزهای سخت بود. نکته دوم هم همان بود که گفتند اگر جنگی صورت بگیرد در شمال سوریه به ضرر ترکیه است. نکته سوم درخصوص ژئوپلیتیک قفقاز بود. تاکید کردند که ایران اجازه نمی‌دهد این مرز تغییر کند. اینها همه نشان‌دهنده یک دیپلماسی و سیاستگذاری قاطع است که توسط رهبر معظم انقلاب تنظیم شده و اردوغان را در یک شرایطی قرار داده است که راهی ندارند جز اینکه در مسیر تکامل و همگرایی و همکاری با ایران حرکت کند؛ همچنین سعی کند در آن نقشه‌های بلندپروازانه‌ای که در حوزه ژئوپلیتیکی در ذهن خودش دارد تجدیدنظر کند. خب شرایط ترکیه شرایط خاصی است.
قضایای اوکراین چه تاثیری بر ماجرای سوریه خواهد داشت؟ چه چیزهایی عوض شده و اراده و تصمیمات جدید اطراف ماجرا چیه؟
اردوغان چند اشتباه بزرگ استراتژیک انجام داده است. اشتباه نخست آن این است که در مساله اوکراین به صورت علنی به روس‌ها خیانت کردبا وجود تمام بی اعتمادی ها روسیه با ترکیه روابط خوبی ایجاد کرده بود. حتی بعد از زدن هواپیمای روسی بازهم این روابط متوقف نشد. در اوج کرونا پروازهای روسیه به مصر و ترکیه متوقف نشد. اما اردوغان در بحث دادن پهپاد به اوکراینی‌ها و اقداماتی که در منطقه دریایی روسیه انجام داد، اشتباهات راهبردی‌ای مرتکب شد. در مقابل اراده فدراسیون روسیه اینست که در صورتی که ترکیه این مسیر را ادامه بدهد، به شکل دیگری تنظیم روابط کنند و این نکته را ترکیه نیز متوجه شده است.
خب اینکه اردوغان الان در نظام بین‌الملل به عنوان یک کشوری که قابلیت شراکت را به صورت راهبردی ندارد شناخته شده است کاملا مشخص است؛ نزدیکی‌اش به رژیم صهیونیستی هم در راستای همین خصلت بود. اردوغان گمان می‌کند با این اهرم می‌تواند فشار به سایر کشورها فشار بیشتری بیاورد.
در مذاکراتی که قرار است بین آقای پوتین و آقای اردوغان در تهران در نشستی در پشت درهای بسته صورت بگیرد، همین مساله طرح خواهد شد. امروز روسیه با ترکیه اتمام حجت خواهد کرد.
ما میتوانیم سیاست اردوغان را یک سیاست سردرگمی ارزیابی کنیم؛ در حال حاضر مشکلات متعددی گریبان اردوغان را گرفته است. سال آینده هم انتخابات در این کشور است. این مشکلات همه حاصل سیاست‌های بلندپروازانه و استراتژی‌های سینوسی‌ای بوده است که اردوغان در پیش گرفته است؛ او دوستان خودش را به این سمت برده است که دولت ترکیه، دولت قابل اعتمادی نیست.
در مذاکراتی که قرار است بین آقای پوتین و آقای اردوغان در تهران در نشستی در پشت درهای بسته صورت بگیرد، همین مساله طرح خواهد شد. امروز روسیه با ترکیه اتمام حجت خواهد کرد. اردوغان باید مشخص کند که در کجای معادلات میخواهد قرار گیرد. ترکیه اگر مسیر خود را تنظیم نکند، نمی‌تواند در این فضای جدیدی که نظام بین‌الملل ایجاد خواهد شد، نقش موثری داشته باشد و به عنوان بازیگر در کنار بازیگرهای اصلی قرار بگیرد.
طرف آمریکایی هم وعده‌هایی که به ترکیه داده است؛ وعده هایی برای ایجاد فشار علیه ایران و روسیه. در حال حاضر اردوغان دیده است که این وعده‌ها آورده‌ای در این مسیر برایش نداشته است. اکنون ترکیه جایگاه ویژه ایران را درک می‌کند؛ بحث هم‌گرایی‌ای که اردوغان با جمهوری اسلامی ایران در نزد مقام معظم رهبری مطرح کرد کم‌سابقه است. چون ترکیه آن شرایط چند سال گذشته خود را ندارد و میتوانیم اینطور ارزیابی کنیم که به یک افولی رسیده است.
باز تاکید می‌کنم که ترکیه خطای راهبردی بزرگی در حوزه اوکراین داشت؛ که خودش را به صورت نیمه مستقیم در تقابل با روسیه قرار داد. یکی دیگر از اشتباهات استراتژیکی هم که ترکیه انجام داد این بود که گمان می‌کرد به دلیل مشغله روس‌ها در قضیه اوکراین می‌توانند در فضای سوریه نقش موثری پیدا کنند؛ در این رشته هم اشتباه کرد و جابجایی استراتژیک ایران و روسیه طرح ترکیه را نابود ساخت . امروز هم مقام معظم رهبری تقریبا فرمودند که ترکیه، ایران و روسیه بنشینند و به یک نتیجه‌ای در حوزه سوریه برسند. ایشان بحث از بین بردن همه جهات تروریستی را هم اشاره کردند؛ از این رو ترکیه بهترین راهش این است که از همین مسیر به سمت رسیدن به خواسته‌های حداقلی خودش باشد.
متن بیانیه پایانی که احتمالا مبتنی بر همگرایی است تقریبا آماده شده؛ ایران و روسیه به تنظیم خوبی در روابط خود رسیده اند و بهتر است ترکیه هم همین مسیر را پیش بگیرد. برای همین بود که رهبر معظم انقلاب آنجا در حوزه روابطش با رژیم صهیونیستی به این نکته که منفورترین رژیم در نزد ملت ها، رژیم صهیونیستی است اشاره کردند. این کنایه از این بود که اردوغان باید جایگاه خودش را در بین ملت خودش بازسازی کند. به خاطر همین اشتباهش برای نزدیکی به رژیم صهیونیستی.
نکته‌ای دیگری هم که حائز اهمیت است این است که در سفر بایدن، کشورهای منطقه‌ای دیدند که ائتلاف آمریکایی هم نمی‌تواند یک محور تهدیدسازی برای ائتلاف ایران و روسیه باشد. من همواره تاکید کرده ام که روابط ایران و روسیه هرچقدر تعمیق شود دو طرف سود بالایی خواهند داشت؛ حوزه های قدرت این دو کشور تکمیل کننده هم است؛ ترکیه هم سعی می‌کند با ما هماهنگ شود. من به شما این نوید را می‌دهد که سعودی هم این کار را خواهد کرد. تقویت مناسبات ما با روس‌ها، فشار بر سعودی را هم می‌تواند افزایش دهد.
حتی دولت سابق که مدعی بود توانسته است در برجام طرف‌های خارجی را وارد کند، بازهم ما چنین سرمایه‌گذاری عظیمی را توسط یک شرکت بزرگ خارجی در این سطح نداشته‌ایم.
اخباری مبنی بر قرارداد 40 میلیارد دلاری گازپروم با شرکت ملی نفت ایران هم منتشر شد. تحلیل خود از این قرارداد را طرح کنید؛ مضلف بر این، دستورکارهای همکاری ایران وروسیه را بعد از تحریم چه میدانید؟
در بحث قرارداد چهل میلیاردی ایران و شرکت ملی نفت و گاز پروم، این موضوع از این لحاظ حائز اهمیت است که این بزرگترین سرمایه‌گذاری خارجی است. گازپروم به هر حال، بزرگترین غول انرژی دنیا است؛
حتی دولت سابق که مدعی بود توانسته است در برجام طرف‌های خارجی را وارد کند، بازهم ما چنین سرمایه‌گذاری عظیمی را توسط یک شرکت بزرگ خارجی در این سطح نداشته‌ایم.
امروز روسیه با انعقاد این قرارداد به صورت عملی نشان داد که ایران شریک راهبردی آن است. بعد از مدت‌ها این کاملا مشخص شده است. می‌رسیم به آن جمله که آقای پوتین در ملاقات با آقای رئیسی در عشق‌آباد طرح کرد که حقیقتا ایران و روسیه امروز روابط‌شان راهبردی است.
امروز هر یک دلار به 53، 54 روبل است و این قدرت و ارزش بالای روسیه را نشان می‌دهد. این در تقویت توان مالی ایران هم بسیار موثر خواهد بود. من اجلاس امروز را، یک اجلاس کم‌سابقه و موثر در رسیدن به دستاوردهای از قبل تنظیم شده می‌دانم و همه اینها به این خاطر است که ما سیاست منفعل سابق‌مان و اعتماد به غرب را کنار گذاشتیم؛ به نظام بین‌الملل نشان دادیم که ایران از هر موضوعی می‌تواند برای خودش فرصت‌سازی کند؛ این نکته باعث می‌شود که غربی‌ها به ما امتیاز بدهند؛ همچنین ما باید بسیار مراقب باشیم که این مسیر، مسیر بادوامی باشد.
انتهای پیام
