مدارس در ایران، این روز‌ها سوژه بحث بسیاری از مسئولان و کارشناسان این حوزه و حوزه‌های مرتبط با آن هستند. موضوعی که حالا بیشتر در خصوص مدارس روی آن بحث می‌شود، مربوط به جلوگیری از تعطیلی مدارس در روز‌های آلودگی هوا از طریق دستکاری شاخص‌های سنجش آلودگی‌ست؛ کاری که از طریق مقایسه شاخص‌های ایران با سایر کشور‌ها صورت می‌گیرد و اینطور گفته می‌شود که کشور‌های دیگر با این شاخص‌هایی که ما تعطیل می‌کنیم، تعطیل نمی‌کنند. این را وزارتخانه آموزش و پرورش و برخی دیگر از مسئولان مثل سازمان محیط زیست می‌گویند؛ اظهاراتی که حالا از سوی دو نفر از کارشناسان مطرح محیط زیست کشور مورد انتقاد قرار گرفته است. محمد درویش از یک سو و حسین آخانی از سوی دیگر. آخانی این کار یعنی تغییر شاخص‌ها را کم‌کاری در انجام وظیفه دانسته و درویش، گفته با عدم ارائه آمار واقعی تلفات به سمت عادی‌سازی آلودگی پیش می‌رویم. او همزمان در اظهارنظری اعلام کرده که «بابت آلودگی هوا با مساله مرده‌زایی روبه‌رو هستیم.»
ماهیت منابع آلاینده سایر کشور‌ها با ایران متفاوت است.
اما در خصوص تغییر شاخص‌های آلودگی وزیر کشور هم نظر داده و در هفته پیش گفته بود احتمالا شاخص‌های آلودگی هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس، تغییر می‌کنند. محمد درویش، کنشگر محیط زیست در ارزیابی خود از اظهار نظر اخیر وزیر کشور، گفته: «مشکل ما ذرات آلاینده‌ای است که منجر به افزایش بیماری‌های ریوی و سرطان در مردم می‌شود و به همین خاطر استاندارد‌هایی وضع شده است. وزیر محترم کشور در پاسخ به همتای خود در هیات دولت که شکایت کرده در چین با شاخص ۳۰۰ هم مدارس را تعطیل نمی‌کنند، اما کشور ما با شاخص آلودگی ۱۵۰ مدارس را تعطیل می‌کند، گفته است که ما هم شاخص‌ها را تغییر می‌دهیم تا این مشکل حل شود. ولی واقعیت ماجرا این است که اگر چین تا شاخص ۳۰۰ مدارس و اداراتش را تعطیل نمی‌کند به دلیل این است که ماهیت منابع آلاینده‌اش با ایران متفاوت است.» او ادامه داده: «در چین اغلب مردم و دانش‌آموزان با دوچرخه تردد و از وسایل حمل و نقل پاک استفاده می‌کنند. در بررسی که مرکز کنترل هوای شهر تهران انجام داده است، ۸۲/۱ درصد از گاز‌های سمی که در تهران تولید می‌شود، ریشه در منابع متحرک آلاینده دارد. همچنین ۶۰/۸ درصد گرد و غبار هم از منابع متحرک آلاینده دارد تولید می‌شود؛ بنابراین هر نوع فعالیتی مثل تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات، می‌تواند باعث تردد کمتر منابع متحرک آلاینده در شهر شود و به کاهش بار آلایندگی کمک کند.» درویش افزوده: «در چین که بیش از ۹۰ درصد مردم از دوچرخه و موتورسیکلت برقی استفاده می‌کنند، تعطیلی‌ها تاثیری ندارد، چون با دوچرخه تردد می‌کنند. رئیس سازمان محیط زیست آقای سلاجقه به جای اینکه خودش در سازمان پردیسان پیش قدم شود و تسهیلاتی فراهم کند که کارمندان و مدیران از دوچرخه استفاده کنند، پیاده یک مسیری را بروند و بعد از متروی میدان صنعت استفاده کنند، ایشان هم می‌گویند تعطیلی‌ها تاثیری ندارد و باید کیفیت خودرو‌ها و سوخت را بهتر کنیم. در صورتی که اگر سوخت هم برقی کنند با این وضعیت ترافیک تهران و تعداد خودرو‌ها که هفت برابر معابر عمومی است، بازهم ترافیک، اصطکاک بین لاستیک و آسفالت و ذرات کوچک‌تر از دو نیم و ده میکرون را در فضای تهران خواهیم داشت. اما سوالم این است که آقایان چرا از مشاورانی که در این حوزه کاربلد هستند استفاده نمی‌کنند؟»
داریم به سمت عادی‌سازی آلودگی هوا پیش می‌رویم
درویش همچنین درباره خطر عادی‌سازی آلودگی هوا، خاطرنشان کرده: «علت عادی‌سازی این است که آمار‌های واقعی را اعلام نمی‌کنند. آمار واقعی تلفات آلودگی هوا خیلی بیشتر از ۳۰ هزار نفری است که هر سال اعلام می‌شد. البته امسال برای اولین بار این رقم را به ۴۵ هزار نفر در سال افزایش دادند. از سوی دیگر ۱۰- ۱۲ درصد هم مرده‌زایی داریم. یعنی نوزادانی که به دنیا می‌آیند و به دلیل آلودگی هوا کشته می‌شوند. وقتی در بریتانیا که تقریبا به اندازه ایران جمعیت دارد و سالانه ۶۰ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا کشته می‌شوند، آن هم در شرایطی که در آن کشور تعداد خودرو‌های برقی بیشتری دارد، بیشتر مردم از دوچرخه استفاده می‌کنند و استاندارد یورو ۶ دارد، طبیعی است در ایران رقم تلفات بر اثر آلودگی بیشتر از ۴۵ هزار نفر در سال است.» این فعال محیط زیست افزوده: «وقتی واقعیت‌ها را در میان نگذاریم فشاری هم ایجاد نمی‌شود و به سمت عادی‌سازی می‌رویم. ولی واقعیت این است که بحران خیلی جدی‌تر است و هر سال هم دارد بدتر می‌شود. اما متأسفانه نه تنها کاری انجام نمی‌دهند بلکه همان اندک کار‌هایی که دوره قبل برای ایجاد مسیر‌های ایمن دوچرخه‌سواری و پیاده‌راه انجام شده بود را هم متوقف کردند و می‌گویند کار‌های فانتزی و بی‌فایده‌ای است.» از سوی دیگر، حسین آخانی، کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه تهران که او هم مانند درویش با «انتخاب» گفت‌وگویی داشته، در واکنش به این راهکار دولت، گفته: «می‌توانند هر حرفی را بزنند، ولی مساله این است که باید توسط وزارت بهداشت و متخصصان مربوطه بررسی و استاندارد‌های جهانی هم لحاظ شود. اینکه شاخص‌ها را دستکاری کنیم و بگوییم تا الان اگر شاخص روی ۱۵۰ بود بچه‌ها مدرسه نمی‌رفتند حال آن را به ۳۵۰ تغییر دهیم تا مدارس را تعطیل نکنیم، نشان از این است که سلامت مردم نیست.» این گیاه‌شناس درخصوص وظیفه وزیر کشور برای مقابله با آلودگی هوا، هم توضیح داده: «طبق قانون هوای پاک وظیفه وزیر کشور این است که حمل و نقل عمومی را توسعه دهد نه اینکه استاندارد سلامت را تغییر دهد. متأسفانه وزارت کشور و شهرداری که زیر نظر این وزارتخانه است، به جای اینکه فکرشان به سمت توسعه حمل و نقل عمومی باشد، هر روز به فکر توسعه اتوبان‌ها پل‌ها، زیرگذر‌ها و هموار کردن مسیر کسانی هستند که از وسیله نقلیه شخصی استفاده می‌کنند.»
آرمان ملی
