مذاکرات ایران و آمریکا و نفوذ ژئوپلیتیکی رو به رشد عمان
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴، تریدیوش سینگ ماینی استاد دانشگاه او. پی. جیندال هند در یادداشتی در خصوص سفر رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه برای ایران ۲۴ نوشت: سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه از ۱۳ تا ۱۶ مه ۲۰۲۵ - که طی آن از سه کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس - عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی - بازدید کرد، به طور قابل درکی توجه جهانی را به خود جلب کرده است.
اولین توقف ترامپ در عربستان سعودی بود. رئیس جمهور آمریکا در طول سفر خود به عربستان سعودی، چندین توافق‌نامه دوجانبه با این کشور امضا کرد. ایالات متحده تعهدات سرمایه‌گذاری عربستان سعودی به ارزش ۶۰۰ میلیارد دلار را از ریاض دریافت کرد و یک توافق‌نامه فروش تجهیزات دفاعی به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار امضا کرد.
در جریان سفر ترامپ به عربستان، نشستی با حضور رهبران کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس در ریاض برگزار شد.
رئیس جمهور آمریکا از بحرین و امارات متحده عربی به خاطر امضای توافق‌نامه ابراهیم با اسرائیل که منجر به عادی‌سازی روابط در سال ۲۰۲۰ شد، تقدیر کرد.
ترامپ همچنین با احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه، دیدار کرد. با این کار، او اولین رئیس جمهور ایالات متحده در ۲۵ سال گذشته شد که با یک رئیس جمهور سوریه دیدار کرد. ترامپ در ۱۳ مه ۲۰۲۵ لغو تحریم‌ها علیه سوریه را اعلام کرد. ترامپ در دیدار با رئیس جمهور سوریه، از سوریه نیز خواست تا روابط خود را با اسرائیل عادی‌سازی کند.
دیدار با قطر
در جریان سفر رئیس جمهور آمریکا به قطر، قرارداد‌هایی به ارزش بیش از ۲۴۳ میلیارد دلار بین دو طرف در زمینه‌های مختلف از جمله هوانوردی، دفاع، انرژی و فناوری امضا شد. توافقات مهم بین دو طرف مربوط به امضای قرارداد خرید هواپیما‌های بوئینگ و شرکت هوافضای جنرال الکتریک بود. انتظار می‌رود قرارداد‌های امضا شده بین دو کشور حدود ۱ میلیون شغل در ایالات متحده ایجاد کند. در بیانیه‌ای که توسط کاخ سفید منتشر شد، آمده است: «.. متحدانی مانند قطر در موفقیت ایالات متحده شریک هستند.»
عامل ایران
در حالی که تمام توجهات بر بُعد اقتصادی سفر ترامپ به شورای همکاری خلیج فارس متمرکز بود، او همچنین بر لزوم حل مناقشات ژئوپلیتیکی در منطقه تأکید کرد و تعهد خود را به کاهش تنش‌ها با ایران و تمدید برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) /توافق هسته‌ای ایران ۲۰۱۵ تکرار کرد، ضمن اینکه به وضوح شروط خاصی را نیز بیان کرد.
رئیس جمهور آمریکا در سفر به عربستان سعودی، ضمن اظهار نظر در مورد ایران گفت:«انتخاب با ایران است... پیشنهاد ایران تا ابد دوام نخواهد داشت... صادرات نفت ایران را به صفر می‌رساند.»
ترامپ در جریان سفرش به قطر گفت:«.. ما در حال مذاکرات بسیار جدی با ایران برای صلح بلندمدت هستیم و اگر این کار را انجام دهیم، فوق‌العاده خواهد بود.»
بیانیه ترامپ در زمانی منتشر می‌شود که ایالات متحده و ایران دور چهارم مذاکرات مربوط به احیای توافق هسته‌ای ایران را به پایان رسانده‌اند، در حالی که هر دو طرف ملاحظات خود را مطرح کرده‌اند، به نظر می‌رسد که با احتیاط خوش‌بین هستند. لازم به ذکر است که رویکرد ترامپ در قبال ایران، مانند بسیاری از مسائل، با موضعی که او در دوران ریاست جمهوری قبلی خود اتخاذ کرده بود، تفاوت چشمگیری داشته است.
نقش عمان در مذاکرات ایران و آمریکا
هر سه کشور شورای همکاری خلیج فارس که ترامپ در سفر خاورمیانه خود از آنها بازدید کرده است، نقش مهمی در شکل‌دهی به ژئوپلیتیک خاورمیانه ایفا کرده‌اند و مانند سایر قدرت‌های خاورمیانه، به دنبال افزایش نفوذ خود بوده‌اند. یکی از کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس که اغلب توجه زیادی به آن نمی‌شود، عمان است - که ترامپ آن را از برنامه سفر خود حذف کرد. در مذاکرات ایالات متحده و ایران، عمان واسطه بوده است (مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده که منجر به توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ شد نیز در عمان برگزار شد). خود دونالد ترامپ از عمان «به خاطر میزبانی اولین دیدار مستقیم بین ایالات متحده و ایران» تشکر کرده بود.
بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، ضمن اظهار نظر در مورد دور چهارم مذاکرات بین ایران و آمریکا گفت:
«بحث‌ها شامل ایده‌های مفید و بدیعی بود که نشان‌دهنده‌ی آرزوی مشترک برای رسیدن به یک توافق شرافتمندانه بود.»
نفوذ ژئوپلیتیکی عمان
یکی از مزایای عمان، سیاست خارجی عملگرایانه آن است. در حالی که عمان روابط صمیمانه‌ای با ایالات متحده دارد، روابط نزدیکی با ایران نیز دارد که در زمینه میانجیگری بین ایران و ایالات متحده، به عنوان یک مزیت ثابت شده است.
عنوان سخنرانی وزیر امور خارجه عمان در دانشگاه آکسفورد در فوریه ۲۰۲۴ این بود: «گفت‌و‌گو با هر کسی برای خیر همه - دیپلماسی در جهانی چندقطبی». این عنوان به بهترین شکل موضع عمان را در مورد مسائل پیچیده ژئوپلیتیکی و این واقعیت را که مایل است نقشی کلیدی ایفا کند، همانطور که در زمینه مذاکرات ایران و آمریکا ایفا کرده است، برجسته می‌کند.
علاقه عمان به کاهش تنش بین ایران و آمریکا تنها به دلیل تمایل این کشور به افزایش نفوذ و جایگاه دیپلماتیک خود نیست. دلیل عملگرایانه روشنی نیز برای این امر وجود دارد و آن موقعیت جغرافیایی این کشور است. عمان در امتداد تنگه هرمز، یک گلوگاه نفتی جهانی، قرار دارد و هرگونه بی‌ثباتی منطقه‌ای بر عمان تأثیر خواهد گذاشت.
در پایان، در حالی که همه نگاه‌ها به سفر اخیر ترامپ به خلیج فارس دوخته شده و عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی توجه بیشتری را به خود جلب کرده‌اند، شکی نیست که نقش عمان در افزایش نفوذ ژئوپلیتیکی این کشور بسیار مهم است. اگر ایران و ایالات متحده توافق هسته‌ای ایران را احیا کنند، احتمالاً نفوذ دیپلماتیک این کشور خلیج فارس بیشتر افزایش خواهد یافت.
