چگونه کودکان خود را از آسیب روانی مواقع بحرانی در امان نگهداریم؟
در شرایطی که اخبار جنگ، بمباران و ناامنی به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره مردم تبدیل شده است، کودکان بیش از هر قشر دیگری در معرض آسیب‌های روانی و عاطفی قرار دارند. ذهن و روان کودک توان تحلیل و تاب‌آوری شرایط بحرانی را به‌تنهایی ندارد و در صورت بی‌توجهی، این آسیب‌ها می‌توانند به اختلالات ماندگار در او منجر شوند. در چنین فضایی، خانواده‌ها و نهادهای مدنی، باید فضای امن و امیدوار کننده‌ای را برای کودکان مهیا کنند.
در این رابطه شبکه خبری ایران۲۴، گفت‌وگویی با دکتر «افشین طباطبایی» روانشناس، نویسنده و پژوهشگر اجتماعی ترتیب داده است که در پی می آید:
طباطبایی در مورد آشنا کردن کودکان با مفهوم جنگ تصریح کرد: برخی بر این باورند که نباید کودکان را از شرایط جنگی آگاه کرد و باید آنها را در ایزوله قرار داد. این باور اشتباه است. برعکس باید کودکان را با واقعیت‌ها آشنا کنیم. در این مورد، ماهیت و اندیشه صهیونیست و یهود را با زبان ساده برای آنها آشکار کنیم و دلایل اقدامات آنها را برایشان بازگو کنیم.
وی ادامه داد: حتی واقعیت مرگ نباید از کودکان پنهان بماند و کودکان بالای ۶ سال که در معرض شرایط جنگ قرار دارند، باید توسط والدین با مفهوم جنگ و ابعاد آن آشنا شوند. حتی می‌توان شرایط کودکان غزه را برایشان با زبان ساده شرح داد و پلید بودن دشمن را برای کودکان آشکار کرد.
طباطبایی در این باره افزود: در فرهنگ باستانی ایرانی نیز ما اهورا و اهریمن را داریم که همیشه اهریمن در برابر خوبی به پا می‌خیزد و قصد دارد مردمان را اذیت کند و ما اگر مفاهیم اهورا و اهریمن را برای کودکان خود بازگو کنیم آنها کاملا متوجه خواهند شد. ولی اگر بخواهیم بیهوده و بی‌جهت کودکان را در فضای امن ساختگی قرار دهیم این کار اشتباه است زیرا باید واقعیت جاری را برای آنها موشکافی کرد و دستاوردها و پیروزی سربازان وطن را برای آنها شرح دهیم و آنها را به سمت وطن پرست سوق داد.
این روانشناس و پژوهشگر اجتماعی در مورد آسیب های روانی کودکانی که در شرایط جنگی قرار گرفته‌اند، گفت: شرایط جنگی می‌تواند اضطراب‌ها و نگرانی بسیاری را برای کودکان بوجود آورد، حتی مادران بارداری که در شرایط جنگی قرار گرفته اند و استرس‌های بسیاری را متحمل شده‌اند، کودک آنها نیز پس از تولد دچار اضطراب می‌شود. البته این اضطراب کم‌کم با توجه به امنیت روانی محیط اطراف حال روحی آنان نیز بهبود می‌یابد.
وی ادامه داد: نکته اینجاست که اگر واقعیت‌ها را برای کودکان خود بازگو نکنیم تبدیل به اضطراب می‌شود. اضطراب یعنی ترسی با ریشه نامعلوم و مزمن. وقتی کودکان مدام در معرض اخبار رسانه‌ها قرار می گیرند دچار اضطراب‌های هیجانی و موقعیتی می‌شوند. کودکان نباید اینگونه از شرایط موجود مطلع شوند بلکه باید توسط والدین و اطرافیان مورد اعتماد توجیه شوند و از فشار روانی اخبار و رسانه‌ها دور باشند.
طباطبایی در مورد نقش خانواده‌ها، آموزش و پرورش و نهادهای مسئول تصریح کرد: اساسا کودکان به والدین خود بسیار اعتماد دارند و اگر والدین آنها در قید حیات نباشند، کودکان به دنبال قهرمان می گردند؛ در واقع آنها به دنبال منبع آرامش روانی می گردند.
وی ادامه داد: آموزش و پرورش با قهرمان پروری می تواند کودکان را به آرامش برسانند و اسطوره‌ها این قابلیت را دارند که کودکان را سرشار از آرامش کنند. آموزش و پرورش، صداوسیما و خانواده‌ها مسئول برقراری فضای آرامش‌بخش برای کودکان، حتی درشرایط جنگی و بحرانی هستند و باید حال خوب را به کودکان القا کنند. فضایی که برای کودکان حتی در شرایط خطر آرامش بخش باشد و والدین باید مراقب باشند تا ترس‌های خود را به کودکان منتقل نکنند.
طباطبایی در مورد ارائه خدمات روانشناختی توسط دولت گفت: خدمات روانشناختی و اورژانس اجتماعی باید فعال تر باشند، افراد متخصصی که توانایی بالایی در این زمینه دارند و کاریزماتیک هستند باید وارد صحنه شوند و آرامش را به خانواده‌ها القا کنند زیرا زمانی که کودک در شرایط جنگی قرار می‌گیرد و یا در این شرایط یکی از والدین یا نزدیکان خود را از دست می‌دهد، شکسته می‌شود و آسیب‌های روحی و روانی به سادگی رفع نمی شود و ممکن است سال‌ها گریبان‌گیر آنها شود. دولت باید با تقبل هزینه‌ها و ارائه خدمات روانشناختی از سلامت روانی کودکان محافظت کند.
وی افزود: والدین ضمن آشنا کردن کودکان با شرایط باید امنیت روانی آنها را نیز فراهم و نگرانی‌های آنها را رفع کنند و به آنها اطمینان دهد که نیروهای مسئول در تلاش برای امنیت آنها هستند و حرف‌های امیدوار کننده به آنها بزنند تا آنها دچار یاس و ناامیدی نشوند.
