رسانه ها در زمان جنگ از نشر اخبار التهاب آفرین پرهیز کنند/بیان حقیقت بدون تزریق اضطراب به جامعه

به گزارش شبکه خبری ایران ۲۴، رسانه‌ها در سرتاسر دنیا در زمان بحران‌هایی همچون جنگ، حساسترین و مهمترین دوران کاری خود را تجربه می‌کنند. در این زمان‌ها بیش از هر زمان دیگری توجه مردم به رسانه‌ها و محتوایی که منتشر می‌کنند جلب می‌شود.

در چنین شرایطی احتمالا روزنامه‌نگاران با این پرسش مواجه می‌شوند: باید همه اخبار و تصاویر را بی کم و کاست منتشر کنم یا شرایط جامعه و توان روحی مخاطب را در نظر بگیرم؟

 برخی مردم رسانه‌ها را به خاطر عدم انتشار تمام جزئیات اخبار و وقایع سرزنش کرده و برخی بالعکس، معتقدند انتشار هر خبری در دوران بحران ضرورت نداشته و انتقال محتوای خشونت‌آمیز و ناراحت کننده می‌تواند اضطراب افراد را تشدید کند.

با این اوصاف در میان مخاطبینی که توقع دارند تمام اخبار بی کم و کاست و بدون هیچ فیلتری به آنها منتقل شود و نیز مخاطبینی که خواستار عدم انتشار تصاویر و عناوین خشونت بار و اضطراب آور هستند، رسانه‌ها باید کدام طرف بایستند و به کدام یک پاسخ مثبت دهند؟

علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و کارشناس رسانه در گفت‌و‌گو با ایران ۲۴ درباره انتشار اخبار و تصاویر خشونت آمیز و ناراحت کننده در رسانه‌ها و نیز مرز باریکی که میان بیان حقیقت و رعایت شرایط جامعه وجود دارد، توضیحاتی ارائه داد.

وی درباره وظیفه اصلی رسانه عنوان کرد: کار اصلی رسانه به عنوان رکن چهارم دموکراسی اطلاع رسانی است اما، اطلاع رسانی چند تا ویژگی دارد که باید به آن توجه شود و اولین ویژگی این است که اطلاع رسانی باید به حد ضرورت تفاق بیفتد.

این جامعه شناس افزود: رسانه به ویژه در دوران جنگ باید یک سری اطلاعات را برای آگاهی و آمادگی شهروندان منتقل کند برای اینکه غافلگیر نشوند و لمطه بیشتری نبینند. رسالت رسانه به دوران جنگ و دوران پس از جنگ تقسیم می‌شود و در این دو دوران متفاوت است. در دوران پس از جنگ یعنی شرایطی که ما مدتی پیش در آن به سر می ‎بردیم، رسانه‌ها از تصاویر و عنوان‌هایی که اضطراب عمومی و اجتماعی یا استرس پس از سانحه را افزایش می‌دهد نباید استفاده کنند. چون به هر حال ۱۲ روز نفس گیر و پرالتهاب بر این ملت گذشته است حالا اگر رسانه به خاطر اطلاع رسانی و شفافیت، شرایط روحی روانی جامعه را در نظر نگیرد دارد معکوس رسالت خود عمل می‌کند در نتیجه معتقدم در شرایط کنونی که فشار سنگینی روی مردم بوده است هرچه کمتر از تصاویر و عناوین اضطراب زا استفاده کنیم بهتر است. اگر هم در جایی استفاده از این تصاویر و عناوین ضرورت دارد و چاره نیست، باید در حداقل تعداد و به صورت گزینشی از چنین محتوایی استفاده و دقت کنیم که تا حد امکان کمتر اضراب زا باشد.

وی در پاسخ به اینکه فعالان رسانه چگونه باید مرز باریکی که میان روایت حقیقت و رعایت حقوق مخاطب وجود دارد را تشخیص دهند، گفت: روایت حقیقت در واقع همان حقوق مخاطب است، اما در اینجا نکته ظریفی وجود دارد. حقوق مخاطب صرفا اطلاع گیری دقیق نیست. ما باید جمیع جهات مخاطب و حتی گاهی مباحث امنیتی را در انتقال خبر و گزینش محتوا و تصاویر در نظر بگیریم.

شریفی یزدی افزود: تشخیص انتشار یا عدم انتشار خبر یا تصویری که حاوی محتوای خشونت آمیز یا ناراحت کننده است، معیار‌های مختلفی دارد. یکی از اولین‌هایش این است که خبرنگار این پرسش‌ها را از خود بپرسد: این کاری که دارم انجام می‌دهم آیا بر روی روح و وران افراد اثر منفی می‌گذارد یا نمی‌گذارد؟ اضطراب اجتماعی را بالا می‌برد یا نه؟ اگر این خبریا تصویر منتشر نشود چه خلعی به وجود می‌آید که با انتشارش آن خلع پر می‌شود؟

وی تاکید کرد: صرفا به دلیل افزایش جذابیت افزایش مخاطب و صادق جلوه دادن رسانه، نمی‌توانیم اخبار را بر اساس تصویر، محتوا و عنوان گزینش کنیم. من به عنوان روزنامه نگار وقتی می‌خواهم چنین کاری کنم بحث هزینه - فایده خیلی برایم مهم است. همانطور که گفتم رسانه‌ها رکن چهارم مردم سالاری هستند آیا اگر من چنین کاری انجام دهم به مردم سالاری و آزادی کمک می‌کند؟ زیرا گاهی آزادی در نگه داشتن یک خبر یا ملایم کردن آن است. مرز خیلی باریک و دقیق است و نیاز به انسان‎هایی حرفه‌ای دارد که شرایط جامعه را بشناسند.

این روانشناس اجتماعی با اشاره به شرایط کنونی جامعه تاکید کرد: شرایط امروز جامعه رسانه ای را اصلا مناسب نمی‌بینم برای اینکه هر خبری به هر شکلی چه نوشتاری، چه دیداری و چه شنیداری به سمع و نظر مردم می رسد. نباید از اخباری استفاده شود که التهاب جامعه را بالا ببرد. جامعه به دلیل فشار‌هایی که تحمل کرده و مشکلاتی که در آن ۱۲ روز دست به گریبان بودیم هنوز در شرایط اضطرار به سر می‌برد. معتقدم اکنون نباید چنین کاری کرد.