روند ثبت جهانی قلعه «فلک‌الافلاک» در جریان است/همه ۲۱ کشور نشست پاریس به دره خرم‌آباد رای مثبت دادند
دره خرم‌آباد با غارهای پیش از تاریخ آن به عنوان بیست ونهمین اثر ملی و جهانی ایران 20 تیر 1404 در چهل و هفتمین اجلاس کمیته میراث جهانی در پاریس در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت جهانی شد.
این دستاورد که نتیجه پیگیری‌های سالیان و مستمر میراث فرهنگی با یونسکو و سازمان ایکوموس بود را می‌توان قدمی بزرگ در مسیر حفاظت و ترویج میراث تاریخی ایران عنوان کرد.
این اقدام، ارزش منحصر به فرد دره خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ آن را بر جهانیان نمایان ساخت و شرایطی بسیار امیدبخش برای توسعه معنادار فرهنگی، اجتماعی و گردشگری استان لرستان و ایران به همراه آورد.
در همین خصوص علیرضا ایزدی مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به خبرنگار ایران 24 گفت: پرونده دره خرم‌آباد از سال 2007 در یونسکو به صورت ثبت موقت قرار گرفته بود. معرفی سایت‌های برجسته تاریخی این منطقه شامل 5 غار و پناهگاهها و حتی تپه زیر قلعه فلک‌الافلاک نظر کارشناسان جهانی را به خود جلب کرد.
وی افزود: در این مسیر با دشواری‌های فراوانی مواجه شدیم. بخصوص اینکه سیاست‌های یونسکو مدام در حال تغییر است. ایران در طول 24 سال فرصت‌های طلایی را در زمینه ثبت میراث فرهنگی از دست داد.
ایزدی با اشاره به همکاری اداره‌کل میراث فرهنگی لرستان و همیاری دیگر نهادها و مردم خرم‌آباد در تحقق این موفقیت اظهار داشت: توانستیم کاری که حصول به موفقیت آن سال‌ها طول می‌کشید را در زمانی کوتاه به سرانجام برسانیم. استاندار لرستان هم در این خصوص زحمت کشید و به این مساله اهتمام جدی داشت بویژه در بحث آزادسازی محوطه‌های باستانی و مجموع این همیاری‌ها باعث شد پرونده دره خرم‌آباد به سرانجام برسد.
وی تصریح کرد: این شرایط و موفقیت به آسانی به دست نیامده است هرچند میراث ما به عنوان یک کشور دارای پیشینه منحصر به فرد تاریخی در دنیا زبان‌زد است اما سال‌هاست که دنیا و بخصوص کشورهای منطقه به دنبال تاریخ‌سازی برای خود هستند و یطور قطع از تحولات و شرایط سیاسی به نفع خود در پیشبرد ثبت میراث فرهنگی بهره می‌برند و در این خصوص با چالش‌هایی مواجه هستیم اما با پیگیری و ارائه مستندات به حق میراث فرهنگی کشور، روند ثبت آثار را با موفقیت پیش می‌بریم.
ایزدی ادامه داد: مجموعه تاریخی لرستان با پیشینه کهن و شواهد انسان‌های اولیه نئاندرتال بخصوص در غار «کلدر» که جایگاه ویژه تاریخی دارد باعث شد که این مهم به سرانجام برسد.
مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث‌فرهنگی در خصوص نپذیرفتن قلعه «فلک‌الافلاک» در این پرونده گفت: این نکته اهمیت دارد که ما تپه زیر سایت قلعه را که خاستگاه انسان‌های اولیه بوده را هم در کنار غارها و دیگر اماکن به یونسکو معرفی کردیم اما این بخش هنوز به ثبت جهانی نرسیده زیرا دارای پیچیدگی‌های است.
ایزدی درباره تاثیر شرایط و تحولات سیاسی بر نهادها و تصمیمات بین‌المللی افزود: مشکلات سیاسی همیشه موانعی ایجاد کرده و برای نمونه امسال در مهمترین پرونده ما که همین پرونده دره خرم‌آباد بود و جلسه یونسکو امسال در پاریس برگزار شد، به ما ویزا ندادند و نتوانستیم در این نشست شرکت کنیم. در این نشست کمیته میراث جهانی، پرونده اصلی ما مطرح شد و علی رغم حضور ناخواسته ما، همه 21 کشور حاضر در این کمیته، به پرونده دره تاریخی خرم‌آباد به عنوان خاستگاه و سکونتگاه انسان‌های اولیه با قدمت 63 هزار سال، رای مثبت دادند تا این مهم، موفقیتی تاریخی برای تمام مردم ایران زمین و بخصوص شهر خرم‌آباد در تاریخ ماندگار شود.
وی افزود: برگ مثبت ما در این مقطع این است که پرونده میراث ما در یونسکو هنوز باز است. لایه‌های تپه زیرین قلعه «فلک‌الافلاک» و شواهد وجود این قلعه بر روی تپه‌ای با سکونتگاه انسان‌های نئاندرتال باعث شده این پرونده همچنان باز باشد و در پروسه و روند تایید ثبت جهانی بماند.
مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث‌فرهنگی گفت: مهمترین نکته امیدبخش به ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک این است که در این سایت استمرار تاریخی وجود داشته یعنی از زمان انسان‌های اولیه در بیش از 60 هزار سال پیش تا دوره ساسانی و احداث قلعه و حتی دوره‌های بعد، این استمرار سکونت‌گاهی و فعالیت انسانی از منظر تاریخی به اثبات رسیده است که انشالله به شایسته‌ترین شکل ممکن مستندات را برای این محوطه و قلعه برای یونسکو تکمیل و ارائه خواهیم کرد و می‌تواند باعث رای مثبت به ثبت جهانی قلعه «فلک‌الافلاک» شود.
