چرا زنان فیلمساز دیگر فیلم نمی سازند؟جای بنی اعتماد، درخشنده، میلانی و حکمت در سینما خالیست
به گزارش شبکه خبری ایران۲۴، سینمای ایران در چهار دهه اخیر شاهد حضور پررنگ کارگردانان زن بوده است. کارگردانانی چون رخشان بنی اعتماد و پوران درخشنده که هر کدام با زبان و دیدی متفاوت روایتگر دغدغه‌های خود و بخشی از واقعیت‌های اجتماعی بوده‌اند.
در این گزارش نام چند تن از کارگردانان زن سینما را که در دهه‌های قبل فعالیت پررنگ و موثری در سینما داشتند و اکنون حضور آنها کم رنگتر شده مرور کرده‌ایم.
رخشان بنی‌اعتماد
خشان بنی‌اعتماد یکی از باسابقه‌ترین کارگردان‌های زن سینمای ایران است. او فعالیت هنری خود را از قبل از انقلاب و به عنوان منشی صحنه آغاز کرد و در همان سال‌های اولیه مستند سازی نیز می‌کرد.
بنی‌اعتماد سال ۱۳۶۶ نخستین فیلم بلند سینمایی خود را به نام «خارج از محدوده» ساخت. در این فیلم به نویسندگی فرید مصطفوی، بازیگرانی از جمله مهدی هاشمی، محمود جعفری و پروانه معصومی ایفای نقش کرده‌اند.
پس از آن بنی‌اعتماد تا آخر دهه ۸۰ شمسی تقریبا پیوسته در سینما فعالیت داشته و چند فیلم سینمایی از جمله «روسری آبی»، «زیر پوست شهر» و «گیلانه» را کارگردانی کرد.
بنی اعتماد فیلمنامه اغلب آثارش را خود نوشته است. این کارگردان با آخرین فیلم سینمایی خود به نام «قصه‌ها» که محصول سال ۱۳۹۰ است، توانست برنده شیر نقره‌ای بهترین فیلمنامه از هفتاد و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز شود.
بنی‌اعتماد طی این سال‌ها مستندهای زیادی هم ساخته اما بیش از یک دهه است که خبری از ساخت فیلم سینمایی جدید از سوی او منتشر نشده است.
چند ماه قبل طی مراسمی در تورنتو، از رخشان بنی‌اعتماد و فعالیت‌های این کارگردان ایرانی تجلیل به عمل آمده است.
بنی اعتماد در این مراسم از درد و رنج شخصیت‌هایی گفت که طی نزدیک به پنج دهه الهام‌بخش او برای بازگویی روایت‌های‌شان بوده است.
وی جزو فیلمسازان دغدغه‌مندی است که ضمن توجه به معضلات و مسائل اجتماعی در آثارش، به مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی واکنش نشان داده است.
پوران درخشنده
پوران درخشنده چند سال قبل از انقلاب در صدا وسیما مشغول به کار شد اما نخستین فیلم بلند سینمایی خود به نام «رابطه» را در سال ۱۳۶۵ ساخت.
یک سال بعد درخشنده «پرنده کوچک خوشبختی» را ساخت و با این فیلم لوح زرین بهترین فیلم را از ششمین جشنواره فیلم فجر به خانه برد.
«هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» یکی از شناخته شده ترین آثار اوست که در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر، بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد.
آخرین فیلم این کارکردان «زیر سقف دودی» است که سال ۱۳۹۶ اکران شد.
درخشنده که تا کنون چندین مستند نیز ساخته، اغلب در آثار خود مسائل کودکان و نوجوانان را مورد توجه قرار داده و در این زمینه کارگردانی صاحب سبک است.
وی چندی پیش با انتقاد از وضعیت سینمای کودک و مشکلات موجود در تولید فیلم گفت: من ۹ سال آماده ساخت فیلم بودم ولی مجوز آن را نگرفتم و حالا در این شرایط مثل خیلی‌های دیگر به بی‌انگیزگی رسیده‌ام. آیا کسی برای ناامیدی ما و این وضعیت بی‌ثابت پاسخی دارد؟
اما مدتی بعد از رسانه‌ای شدن انتقادات درخشنده، اعلام شد که این کارگردان توانسته موافقت شورای پروانه فیلمسازی سینمایی را برای فیلم جدید خود اخذ کند.
فیلمی به نام «مادر زمین» که درخشنده تهیه‌کنندگی، کارگردانی و نویسندگی آن را بر عهده دارد. درخشنده به تازگی جایزه یک عمر دستاورد هنری را از بنیاد نلسون ماندلا گرفته؛ جایزه‌ای که این فیلمساز پس از سال‌ها فعالیت در سینمای کودک و نوجوان دریافت کرده است.
تهمینه میلانی
تهمینه میلانی کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه کننده سینما، کار خود را در سینما به عنوان منشی صحنه در فیلم «خط قرمز» ساخته مسعود کیمیایی آغاز کرد.
میلانی سال ۱۳۶۸ نخستین اثر سینمایی خود به نام «بچه‌های طلاق» را نوشت و کارگردانی کرد.
او با این اثر در هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر:، سیمرغ بلورین بهترین فیلم را دریافت کرد. این نویسنده و کارگردان در سال ۱۳۷۷ برای فیلم «دو زن» برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه شد.
میلانی طی این سال‌ها آثاری ساخته که علاوه بر اینکه نزد عموم مردم از محبوبیت برخوردار بوده‌اند و برای او چندین جوایز داخلی و بین‌المللی را نیز به ارمغان آورده‌اند.
وی یکی از موفق‌ترین کارگردانان زن سینمای ایران است. «آتش بس»، «دو زن»، «سوپر استار» و «ملی و راه‌های نرفته‌اش» از کارهای شناخته شده میلانی هستند و جزو آثار سینمایی هستند که کمتر کسی آنها را ندیده است.
میلانی نیز مانند بسیاری دیگر از کارگردانان زن مسائل و مشکلات زنان در جامعه مردسالار را در آثار خود منعکس کرده است.
«ملی و راه‌های نرفته‌اش» آخرین اثر سینمایی میلانی و محصول سال ۱۳۹۵ است.
فیلم «آتش بس» با بازی محمدرضا گلزار و مهناز افشار سال ۱۳۸۴ ساخته شد و میلانی در سال ۱۳۹۲ «آتش بس۲» را با بازی میترا حجار و بهرام رادان ساخت اما اغلب تماشاگران «آتش بس۱» را فیلم بهتری می‌دانستند.
در زمان اکران «آتش بس۲» میلانی اعلام کرد که قرار است این فیلم پنج قسمت داشته باشد. میلانی سه سال قبل پروانه ساخت «آتش بس۳» را گرفته، سال گذشته نیز محمد نیک‌بین تهیه‌کننده فیلم و همسر تهمینه میلانی اعلام کرد که فیلمنامه سری سوم «آتش بس» تکمیل شده است و تیم سازنده منتظر فرصت مناسبی برای تولید هستند، اما تا کنون خبری از ساخت و زمان انتشار آن منتشر نشده است.
منیژه حکمت
منیژه حکمت کارگردان و تهیه کننده، در چندین فیلم سینمایی به عنوان دستیار کارگردان و نیز تهیه‌کننده حضور داشته و ساخت تنها چند اثر بلند سینمایی را در کارنامه دارد.
وی سال ۱۳۷۹ «زندان زنان» را ساخت. فیلمی که در جشنواره‌های داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفت و جوایز مختلفی را نیز کسب کرد.
حکمت در «زندان زنان» با بازی رویا تیموریان، رویا نونهالی و پگاه آهنگرانی، سراغ موضوعی خاص و جنجالی با محوریت زنان بزهکار رفت.
این فیلم در زمان پخش بسیار مورد توجه مردم و منتقدان قرار گرفت.
چند سال بعد حکمت «سه زن» را با بازی نیکی کریمی، پگاه آهنگرانی، رضا کیانیان، مریم بوبانی و آتیلا پسیانی کارگردانی کرد اما نتوانست موفقیت «زندان زنان» را تکرار کند.
پس از آن هم او چند فیلم ساخته که هیچکدام موفقیت چندانی کسب نکرد‌ه‌اند.
مرضیه برومند
مرضیه برومند کارگردان، نویسنده، صداپیشه، عروسک گردان و بازیگر است. برومند در خانواده‌ای هنری رشد یافته و خواهران وی نیز در عرصه هنر فعالیت دارند.
برومند کارنامه هنری پرباری دارد. او در آثار مختلف سینمایی و تلویزیونی چه به عنوان کارگردان و چه به عنوان بازیگر حضوری تاثیرگذار داشته است.
«مدرسه موش‌ها» و «خونه مادربزرگه» از شاخص ترین کارهای عروسکی او هستند.
برومند سال ۱۳۹۱ «آب پریا» را برای تلویزیون و برای مخاطب کودک ونوجوان نوشت و کارگردانی کرد.
«شهرک کلیله و دمنه» آخرین اثر اوست که برای شبکه نمایش خانگی ساخته است. بنابر اخبار «شهرک کلیله و دمنه» توقیف شده و برومند اظهار کرده که این مجموعه نیمه تمام مانده و قرار هم نیست ادامه آن ساخته شود.
انسیه شاه حسینی
انسیه شاه حسینی فیلمنامه‌نویس و کارگردان اهل ایران است.
شاه حسینی اغلب آثار خد را با موضوع جنگ و دفاع مقدس نوشته و ساخته است. وی همچنین فعالیت خود را با کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی فیلم‌های کوتاه آغاز کرده است.
سال ۱۳۸۳ فیلم «غروب شد بیا» را ساخت. شاه حسینی یک سال بعد فیلم «شب بخیر فرمانده» را با موضوع جنگ را کارگردانی کرد.
این فیلم در جشنواره های داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفت و جوایزی را کسب کرد. او در همان دهه ۸۰ فیلم «پنالتی» را هم با موضوع جنگ ایران و عراق ساخت.
فیلم «زیباتر از زندگی» نیز اثر دیگری از این کارگردان با موضوع جنگ و دفاع مقدس است.
این فیلم در بخش جلوه‌های ویژه میدانی سیمرغ سی و یکمین جشنواره فیلم فجر را بدست آورد.
«دست نا پیدا» محصول ۱۴۰۲ آخرین اثر سینمایی شاه حسینی است که در بخش سودای سیمرغ چهل و دومین دوره جشنواره فجر حضور داشت و برنده سیمرغ جلوه های ویژه شد.
