دفاع مقدس در قاب سینما؛ از «عقابها» تا «غریب»
به گزارش شبکه خبری ایران۲۴، طی بیش از چهار دهه گذشته تعداد زیادی فیلم سینمایی با موضوع دفاع مقدس ساخته شده است که برخی آنها بسیار پر مخاطب بوده و جزو ماندگارترین آثار سینمای پس از انقلاب هستند.
مرور آثار شاخص این ژانر در چهار دهه گذشته، نشان می‌دهد که فیلمسازان هر نسل با زبان و نگاهی متفاوت به روایت داستان‌هایی از جنگ پرداخته‌اند؛ برخی آنها به صورت مستقیم جبهه‌های جنگ را به تصویر کشیده‌اند و برخی دیگر بر شخصیت‌هایی که به نوعی جنگ بر زندگی آنها تاثیر گذاشته تمرکز کرده‌اند.
تعداد آثار سینمای دفاع مقدس کم نیست، اما در ادامه از هر دهه ۲ فیلم شاخص با موضوع دفاع مقدس به انتخاب خبرنگار گروه فرهنگی ایران ۲۴، آورده شده است:
دهه ۶۰؛ قهرمانان و حماسه‌ها
در نخستین دهه پس از انقلاب، فیلم‌های جنگی عمدتاً بر تصویر مستقیم نبرد‌ها و ایثارگری‌ها متمرکز بودند.
«عقابها» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان (۱۳۶۴) با روایت اسارت یک خلبان ایرانی در خاک دشمن و تلاش او برای بازگشت، به یکی از پرمخاطب‌ترین آثار تاریخ سینمای ایران بدل شد.
در این فیلم سعید راد و جمشید هاشم پور نقش های اصلی را ایفا می کردند.
در مقابل، «باشو غریبه کوچک» ساخته بهرام بیضایی و با بازی سوسن تسلیمی که سال ۱۳۶۴ ساخته شد و پس از چند سال توقیف در سال ۱۳۶۸ به نمایش درآمد، جنگ را از زاویه دیدی انسانی‌تر روایت کرد.
«باشو غریبه کوچک» داستان پسرکی جنگ‌زده و آواره است که کیلومتر‌ها آنطرف‌تر سرنوشتش به یک خانواده شمالی گره می‌خورد.
بیضایی در این فیلم تعامل انسان‌ها با زبان و فرهنگ متفاوت، اما با درد مشترک را به شکلی هنرمندانه به تصویر کشیده است.
دهه ۷۰؛ نقد اجتماعی و روایت متفاوت
با پایان جنگ، زبان سینمای دفاع مقدس تغییر یافت و فیلمسازان به پیامد‌های اجتماعی آن پرداختند.
کمال تبریزی در «لیلی با من است» با لحنی طنز داستان فیلمبرداری را روایت می‌کند که برای گرفتن وام راهی جبهه میشود. این اثر نشان داد قالب طنز هم می‌تواند حامل مفاهیم جنگ باشد.
پرویز پرستویی، محمود عزیزی و مازیار لرستانی بازیگران این فیلم هستند.
«آژانس شیشه‌ای» یکی از شناخته شده‌ترین آثار ابراهیم حاتمی کیاست.
او در این فیلم صدای اعتراض رزمندگان بازگشته از جبهه را به گوش مردم و مسوولین رسانید. شخصیت حاج‌کاظم با بازی پرویز پرستویی که برای گرفتن حق همرزمش دست به گروگان‌گیری می‌زند، همچنان یکی از ماندگارترین قهرمانان این سینماست.
دهه ۸۰؛ پیشرفت در تکنیک‌های فیلمسازی
در این دهه با پیشرفت‌های فنی در بازسازی تصاویر جنگی آثار متمایزی خلق شد.
«دوئل» ساخته احمدرضا درویش با هزینه زیاد و تکنیک‌های جدید صدابرداری و جلوه‌های ویژه گسترده تولید شد و جوایز بسیاری را هم از جشنواره فجر دریافت کرد.
داستان فیلم درباره زینال است که پس از بیست سال از اسارت آزاد میشود و گذشته تلخ خود را به یاد می‌آورد...
«گیلانه» ساخته رخشان بنی اعتماد و محسن عبدالوهاب، یکی از ماندگارترین آثار سینمای پس از انقلاب است.
بنی اعتماد دراین فیلم بر رنج‌های مادرانه تمرکز کرده است. ننه گیلانه به همراه پسر و دختر جوانش در کوران جنگ و در بمباران‌های تهران، زندگی دشواری را می‌گذرانند.
فاطمه معتمد آریا و بهرام رادان در این فیلم ایفای نقش کردند.
دهه ۹۰؛ بازگشت به میدان نبرد
نسل تازه‌ای از فیلمسازان در دهه ۹۰ بار دیگر جنگ را به صورت مستقیم تصویر کردند، اما با زبان متفاوت.
محمد حسین مهدویان «ایستاده در غبار» را با روایت زندگی احمد متوسلیان و با استفاده از صدا‌های واقعی ساخت تا تجربه‌ای مستندگونه از دفاع مقدس ارائه دهد.
هادی حجازی‌فر در این فیلم نقش حمد متوسلیان را ایفا کرده است.
این فیلم در سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم شده است.
«تنگه ابوقریب» ساخته بهرام توکلی بازسازی صحنه‌های نبرد در روز‌های پایانی جنگ است.
این فیلم که بر اساس واقعیت است، روایتی است از دفاع گردان عمار یاسر در برابر لشکرکشی رژیم بعث در موقعیت تنگۀ استراتژیک ابوقُرَیب.
مهدی پاکدل، جواد عزتی و امیر جدیدی از بازیگران «تنگه ابوقریب» هستند.
دهه جدید؛ بازسازی شخصیت‌های واقعی جنگ
«موقعیت مهدی» فیلمی به کارگردانی هادی حجازی‌فر و محصول سال ۱۴۰۰ است.
«موقعیت مهدی» روایتی از زندگی شهید مهدی باکری است. هادی حجازی‌فر و ژیلا شاهی در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
فیلم «غریب» ساخته محمد حسین لطیفی نیز روایتی از زندگی محمد بروجردی است. او مأموریت می‌یابد تا به‌عنوان فرمانده سپاه پاسداران در کردستان با شورش مقابله کند.
بابک حمیدیان در این فیلم نقش محمد بروجردی را ایفا کرده است.
پردیس پورعابدینی دیگر بازیگر فیلم «غریب» است که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را از چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرده است.
