قرائی مقدم: دوران مدرسه یکی از مهمترین مراحل زندگی است/معلمان ابتدایی نقش اصلی در تعلیم و تربیت دانش آموزان دارند

با آغاز فصل پاییز کودکان نیز فصل جدیدی از زندگی خود را آغاز می‌کنند؛ شروع فصلی که بازی‌های کودکانه جای خود را به مسئولیت‌ها، یادگیری و رویارویی با جامعه می‌دهد. با وجود چالش‌های موجود در این راه و شب زنده داری‌های امتحانی این دوران یکی از مهمترین و تاثیرگذار‌ترین بخش زندگی هر فرد است. 

با این حال، در بسیاری مواقع جدایی والدین از فرزند و یا وابستگی دانش‌آموز به خانواده، شروع سال تحصیلی را برای هر دو طرف دشوار می‌سازد.

در این خصوص و برای درک بیشتر این پدیده اجتماعی، شبکه خبری ایران ۲۴ در گفت‌وگویی با دکتر «امان‌الله قرایی» جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نظر ایشان را جویا شد:

قرایی‌مقدم از آغاز سال تحصیلی و مدرسه به عنوان یکی از مهمترین مراحل زندگی یاد و تصریح کرد: این دوران، مرحله‌ای از زندگی است که تا پایان عمر فرد با او همراه است و یک دوره گذار محسوب می‌شود؛ مرحله‌ای که فرد از وضعیت قبلی به وضعیت بعدی عبور می‌کند و نوعی تکامل را تجربه می‌کند. فردی که از کودکی وارد مدرسه می‌شود، این دوره را پشت سر می‌گذارد و این تجربه در ذهن او باقی می‌ماند.

وی ضمن تاکید اهمیت معلمان در دوران مدرسه گفت: معلمان برجسته‌ای مانند ماریا مونته‌سوری، جان دیویی و یوهان پستالوزی تأثیر عمیقی بر نظام آموزش جهانی داشته‌اند. در واقع، مهم‌ترین نقش در تعلیم و تربیت فرزندان بر عهده معلمان ابتدایی است، چرا که پایه و اساس موفقیت تحصیلی آینده فرد را شکل می‌دهند. این مرحله، فرد را وارد جامعه می‌کند، مسئولیت اجتماعی را به او می‌آموزد و ذهنش را شکل می‌دهد. از این نظر، اهمیت اجتماعی و پرورش شخصیت بسیار بالاست و در جامعه‌شناسی به آن «مرحله گذر» می‌گوییم. همه انسان‌ها در طول زندگی خود مراحل گذار را تجربه می‌کنند و حتی قبایل مختلف در نقاط گوناگون دنیا به سبک خود به تعلیم و تربیت کودکان می‌پردازند.

این جامعه‌شناس درباره اصظراب ناشی از جدایی والدین و دانش‌آموزان گفت: شدت علاقه و نگرانی مادر نسبت به فرزند امری غریزی است، که البته با شخصیت و سبک تربیتی مادر نیز مرتبط است. این نگرانی طبیعی است، اما در شهر‌های بزرگ بیشتر نمود پیدا می‌کند، در حالی که در مدارس روستایی و شهر‌های کوچک کمتر دیده می‌شود.

وی افزود: اضطراب بیش از حد والدین می‌تواند باعث ایجاد استرس و نگرانی در دانش‌آموزان شود؛ بنابراین والدین باید دقت کنند که فرزندانشان در مسیر رشد اجتماعی و تحصیلی قرار بگیرند و دلواپسی اضافی برای آنها ایجاد نکنند. اضطراب مادر مستقیم بر روحیه و یادگیری فرزند تأثیر می‌گذارد، بنابراین والدین باید با تقویت روحیه کودک و ایجاد اطمینان، نگرانی‌های او را کاهش دهند و مدرسه را محیطی برای رشد و یادگیری بدانند.

وی ادامه داد: این موضوع به ویژه در والدینی که تجربه کاری کمی دارند، بیشتر دیده می‌شود. پژوهش‌های بازیل برنشتای جامعه شناس برجسته و همچنین پژوهش‌های داخلی نشان می‌دهد میزان موفقیت فرزندان زنان شاغل، به ویژه معلمان، بیش از فرزندان زنان خانه‌دار است. برای مثال، میانگین معدل فرزند یک معلم ۲.۵ برابر و فرزند یک زن کارمند ۱.۵ برابر بیشتر از فرزند یک مادر خانه‌دار است.

این استاد دانشگاه افزود: متأسفانه بسیاری از کودکان کشور به دلیل مشکلات اقتصادی و گرانی‌ها از جمله هزینه لوازم‌التحریر مدرسه، از تحصیل بازمی‌مانند. طبق قانون اساسی، تحصیل در ایران رایگان است و همه باید به آموزش دسترسی داشته باشند، اما محدودیت‌های مالی خانواده‌ها مانع تحقق این حق می‌شود.

قرائی مقدم ادامه داد: این عوامل اقتصادی باعث محرومیت بسیاری از استعداد‌های درخشان می‌شود. همان‌طور که اقتصاددان بزرگ آلفرد مارشال گفته است، اگر آموزش و پرورش شهری بتواند در طول صد سال یک مخترع پرورش دهد، هزینه کل صد سال آموزش آن شهر جبران می‌شود. به قول بنجامین هگل حتی اگر کشوری منابع طبیعی و کارخانه‌های متعدد داشته باشد، بدون نیروی انسانی ماهر نمی‌تواند از آنها بهره ببرد؛ بنابراین دولت باید امکانات آموزشی مناطق فقیر و روستایی را تأمین کند و فرصت تحصیل را برای همه دانش‌آموزان فراهم آورد و منابع حاصل از ثروتمندان را به کودکان محروم اختصاص دهد.