کارشناس مسائل آمریکا : خروج ایران از ان‌پی‌تی، تصمیمی غیرعقلانی و خطرساز است
رامین نصیری دکتری اصول روابط بین‌الملل، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاسی شبکه خبری ایران۲۴ درباره تاثیرات فعال‌سازی اسنپ‌بک، فشارهای بین‌المللی، واکنش ایران و فضای واقعی سیاست جهانی اظهار داشت: بازگشت مکانیسم ماشه، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل که با پایان یافتن طرح تعلیق شش‌ماهه و آغاز رسمی فرآیند آن در شورای امنیت دیروز رقم خورد، به سرعت بازار داخل ایران را تحت تأثیر قرار داد.
وی افزود: پس از قطعی شدن این روند، قیمت دلار در ایران به حدود ۱۱۴ هزار تومان رسید؛ افزایشی که اگرچه هنوز وابسته به تحریم‌های عملیاتی نیست، اما نشان‌دهنده تورم انتظاری واضح مردم است. فعالان اقتصادی و بازیگران بازار بر اساس پیش‌فرض بازگشت تحریم‌ها، رفتارهای محتاطانه و سفته‌بازانه را آغاز کرده‌اند، در حالی که فرصت اجرایی کامل برای فعال شدن اسنپ‌بک هنوز فراهم نشده است.
نصیری تأکید کرد: اختلاف قدرت میان اسنپ‌بک و ساختار تحریم‌های آمریکایی بسیار بیشتر از آن چیزی است که در نگاه نخست به نظر می‌رسد. تحریم‌های آمریکا بر پایه قوانین داخلی، مصوبات کنگره و نظارت دقیق، ضمانت اجرایی بسیار قوی‌تری دارند. بنابراین، حتی در صورت اعمال اسنپ‌بک، بخش عمده‌ای از فشارها کماکان از کانال تحریم‌های آمریکا اعمال خواهد شد؛ کانالی که دامنه پوشش، تاثیرگذاری در نظام مالی بین‌المللی و انسداد دسترسی نفتی و بانکی ایران را شامل می‌شود.
کارشناس روابط بین‌الملل همچنین به مکانیسم ضد تحریمی ایران اشاره کرد و گفت: ایران در مقابل ساختار منسجم تحریم‌ها، با ایجاد ناوگان سایه برای فروش نفت، راه‌اندازی شرکت‌های صوری و چند ملیتی برای واردات و صادرات کالا، حذف هزینه‌های اضافی بیمه و تعرفه و ارائه بسته‌های تخفیفی جهت افزایش صادرات، فضای اقتصادی و سیاسی کشور را در سال‌های تحریم‌های شدید آمریکایی مدیریت کرده و از آسیب‌های پیش‌بینی شده جلوگیری کرده است.
نصیری در ادامه بیان کرد: فعال‌سازی اسنپ‌بک عملاً حضور موثر اروپایی‌ها به عنوان میانجی یا بازیگر مستقل در پرونده هسته‌ای را به چالش کشیده و به پایان رسانده است. اکنون اروپا کارت اصلی فشار هسته‌ای را رو کرده و امکان حرکت مستقل دیپلماسی برای این کشورها وجود ندارد. در نتیجه، اروپا در صورت ادامه فشار به ایران، نمی‌تواند نقش مستقلانه‌ای ایفا کند و عملاً همراستا با سیاست فشار آمریکا خواهد بود.
وی افزود: در سطح بین‌المللی، کارکرد اصلی اسنپ‌بک علاوه بر حوزه اقتصادی، در ایجاد قواعد حقوقی و اجماع سیاسی علیه ایران ظاهر می‌شود. سازمان ملل، مجمع عمومی، رسانه‌ها و نهادهای حقوقی بین‌المللی ممکن است پرونده‌های حقوق بشر، فعالیت هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای ایران را تحت فشار رسمی قرار دهند.
کارشناس روابط بین‌الملل توصیه کرد: جمهوری اسلامی ایران باید پیشاپیش با انعقاد تفاهم‌نامه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با کشورهای همسایه، قدرت مقاومت دیپلماسی خود را تقویت کند تا بتواند فشار اسنپ‌بک را خنثی یا تعدیل نماید. در این میان، حمایت ضمنی روسیه و چین که علی‌رغم شکست تلاش برای تعلیق شش‌ماهه اسنپ‌بک، روابط خود با ایران را ادامه داده و در اجرای این مکانیسم مشارکت نمی‌کنند، بخشی از ظرفیت کاهش فشار سیاسی برای تهران خواهد بود.
کارشناس روابط بین‌الملل همچنین خاطرنشان کرد: استراتژی اروپایی‌ها در فعال‌سازی اسنپ‌بک تنها بخش کوچکی از اهداف آنها است. در سخنرانی نتانیاهو در مجمع عمومی، او با نقل قول از صدراعظم آلمان گفت که «اسرائیل دارد کار کثیف را به جای همه ما انجام می‌دهد». این بیان نشان‌دهنده حمایت صریح اروپا از اقدامات تجاوزگرانه علیه ایران است و فعال‌سازی اسنپ‌بک صرفاً ابزاری برای مشروع‌نمایی ادامه فشار سیاسی و نظامی است نه اقدامی صرفاً حقوقی یا هسته‌ای.
نصیری گفت: یکی از مقاماتی که در جلسات سازمان ملل حضور داشت به نقل از چند دیپلمات اروپایی بیان کرده است که برخی کشورهای اروپایی حتی از اقدام سه کشور اروپایی در آغاز فرآیند اسنپ‌بک نارضایتی دارند و معتقدند نتیجه و نیت اصلی آن شفاف نیست و ممکن است هزینه سیاسی سنگینی برای خود آنها داشته باشد؛ اما واقعیت این است که سه کشور اروپایی بیشتر تابع سیاست‌های کاخ سفید بوده‌اند تا تحلیل مستقل از منافع ملی خود.
وی با بیان اینکه بسیاری از تعاملات و تصمیم‌گیری‌های طرف‌های بین‌المللی هم‌اکنون بیشتر بر محاسبات مرتبط با اوکراین، اتحاد ناتو و رابطه فراآتلانتیک متمرکز شده است تا پرونده ایران؛ اعلام کرد:در همین حال، تهران موضع خود را به وضوح اعلام کرده است. رئیس‌جمهور ایران تأکید کرده که کشور توان مقابله با هرگونه بازگشت تحریم‌ها را دارد. همچنین وزارت امور خارجه ایران هشدار داده است که در صورت اجرای مکانیسم اسنپ‌بک، ممکن است همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به حالت تعلیق درآید. به رغم فشارهای جهانی، ایران بر ادامه پایبندی خود به معاهده منع اشاعه هسته‌ای تأکید کرده و اعلام کرده قصد خروج از آن را ندارد.
این کارشناس روابط بین‌الملل ادامه داد: از سوی دیگر، به نظر می‌رسد ایران باید بیش از پیش به مدیریت مؤثر بار روانی و تبلیغاتی بازگشت اسنپ‌بک توجه کند. زیرا بازتاب نگرانی‌های افکار عمومی درباره بازگشت تحریم‌ها می‌تواند تأثیر منفی در بازار، سرمایه‌گذاری، واردات و فضای کسب‌وکار کشور داشته باشد. در این شرایط، اتخاذ یک سیاست اطلاع‌رسانی هوشمندانه، آرام‌سازی افکار عمومی و تأکید بر اراده مقاومت اقتصادی تا زمانی که فرصتی برای مذاکره یا راهکار متوازن‌تر فراهم شود، نه تنها یک ضرورت بلکه امری راهبردی و حیاتی است.
نصیری با تاکید بر اینکه بازگشت اسنپ‌بک باید به عنوان یک فشار چندلایه و فراتر از بازگشت صرف تحریم‌ها در نظر گرفته شود؛ افزود: اگرچه این مکانیسم از نظر اقتصادی قدرت گسترده‌ای ندارد، اما از جنبه‌های سیاسی، حقوقی و نمادین، تأثیرات عمیقی بر دیپلماسی و فضای بین‌المللی خواهد گذاشت. راه مقابله با این فشارها، نه انفعال بلکه مدیریت هوشمندانه بحران، تقویت روابط منطقه‌ای و بین‌المللی و کنترل روایت رسانه‌ای است. ایران اگر بتواند در این مرحله نظم داخلی، انسجام دیپلماتیک و تاب‌آوری اقتصادی خود را به نمایش بگذارد، اسنپ‌بک نه پایان مسیر، بلکه آغاز مرحله‌ای جدید در دیپلماسی مقاومت خواهد بود که قدرت جمهوری اسلامی ایران برای کنشگری مستقلانه مبتنی بر منافع ملی را تثبیت کرده و فصل تازه‌ای از نحوه توزیع قدرت در نظام بین‌الملل را نشان خواهد داد.
کارشناس مطالعات آمریکا درباره خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) و پیامدهای آن خاطرنشان کرد: به نظر من خروج از ان‌پی‌تی برای ایران دستاورد خاصی ندارد و در عین حال شرایط را برای اثبات ادعاهای واهی کشورهای غربی تسهیل می‌کند. بنابراین، این اقدام را نمی‌توان حرکت معناداری دانست.
نصیری در ادامه افزود: حضور ایران در ان‌پی‌تی هم نشانه عقلانیت است و هم نشان‌دهنده حقانیت برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ماست که می‌تواند در کاهش اجماع‌سازی بین‌المللی علیه کشور موثر باشد.» نصیری توضیح داد که خروج از معاهده باعث ضربه عمده‌ای به غرب نمی‌شود و قادر نیست تحریم‌ها را بی‌اثر کند.
این کارشناس مسائل سیاسی تاکید کرد: مذاکره و توافق‌های ایران برای رفع تحریم‌ها و خروج از انزوایی است که بر کشور تحمیل شده و بر اساس بند نخست ماده ۱۰ ان‌پی‌تی، حق ایران برای خروج از این توافقنامه محفوظ است، اما باید پیامدهای تنبیهی بین‌المللی را نیز بپذیریم.
نصیری همچنین به مسئله مهم حضور پرونده هسته‌ای ایران در چارچوب منشور سازمان ملل اشاره کرد و گفت: در وضعیت فعلی، با استفاده از مکانیسم ماشه، پرونده ایران وارد بند ۴۱ فصل هفتم منشور شده که مربوط به اقدامات سیاسی و تحریم‌هاست. اما در صورت خروج ایران از ان‌پی‌تی و گذشت سه ماه، پرونده به ماده ۴۲ از همان فصل که مجوز مداخله نظامی در کشورهایی است که تهدیدی برای نظم بین‌الملل محسوب می‌شوند، ارجاع خواهد شد.
وی با بیان اینکه این وضعیت از نظر امنیتی برای ایران بسیار خطرناک است، زیرا مشروعیت اقدامات نظامی خارجی علیه کشور را فراهم می‌کند و به هیچ وجه به مصلحت کشور نیست؛ تصریح کرد: خروج از ان‌پی‌تی تصمیمی عقلانی و به نفع کشور نیست.
