مذاکره امروز مثل آدامس، بی‌فایده اما اعتیادآور/ روند تصویب تا اجرای قانون در مجلس و دولت کند/ نیمی از بودجه ۶ همتی پیام‌رسان‌های داخلی در دولت شهید رئیسی تامین شد/ کسی که در مفاد برجام کوتاهی کرد، باید محکوم می‌شد/کوتاهی‌های عمدی، مانع پیشرفت شبکه ملی اطلاعات/ امنیت سایبر در کشور رها است/ مسئولان مطلع به فساد وابستگان متهم‌اند
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴، جریان نفوذ در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های امنیتی کشور بود که با ترور فرماندهان بزرگ و اثرگذار ما، تلاش داشت تا خون شهدای ما را نادیده گرفته و اراده ملت ایران را تضعیف کند. این نفوذ سازمان‌یافته با هدف ایجاد شکاف داخلی و کاهش توان دفاعی کشور، ضربات سنگینی به مقاومت و ایستادگی ما وارد ساخت.
در خصوص این موضوع، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد تقی نقدعلی نایب‌رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی، یکشنبه ۲۹ تیرماه ۱۴۰۴ در برنامه‌ای در استودیو شبکه خبری ایران ۲۴ حضور یافت و در گفت‌و‌گویی تفصیلی به سوالات خبرنگار گروه سیاسی درباره چالش‌های حقوقی، سیاسی و امنیتی پاسخ داد. مشروح بخش اول این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید و تماشا کنید.
ایران ۲۴: طی این جنگ تحمیلی ۱۲ روزه گفته شده که با صد سردار ما برای خرید و تهدیدشان تماس گرفته شده؛ تلاش‌های دشمن بی‌اثر بوده؛ اما می‌خواهیم بدانیم آیا تماس با صد سردار ما نشانه ضعف امنیتی و اطلاعاتی کشور نیست؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: ببینید، اینجا باید بگویم که امروز از نظر توسعه روش‌های جمع‌آوری اطلاعات، چه به صورت فیزیکی و چه الکترونیکی و ترکیب آنها، وارد جزئیات تخصصی نمی‌شوم چون صاحب‌نظران باید اصطلاحات روز را به کار ببرند. اما چیزی که برای همه قابل فهم است این است که جمع‌آوری اطلاعات با گسترش شبکه‌های اجتماعی به قدری زیاد و گسترده شده که شاید ۸۰ تا ۹۰ درصد زیرساخت‌های اطلاعاتی برای تمامی افراد و مخاطبان در این شبکه‌ها وجود دارد، به ویژه در زمینه امنیت سایبری که متأسفانه در کشور ما به دلایل مختلف، بسیار رها و یل شده است؛ گاهی تعارض بین دستگاه‌ها بوده، گاهی فضای تبلیغاتی که دشمن ایجاد کرده است. برای نمونه، زمانی در فضای تلگرام کمتر از یک میلیون مخاطب داشتند، اما این روند ادامه یافت بدون اینکه ما ورود جدی به امنیت سایبری داشته باشیم و اقدامی انجام دهیم. همه این موارد دست به دست هم داده‌اند. از طرف دیگر متاسفانه این واقعیت را باید اذهان کنیم که سیستم اطلاعاتی و دستگاه‌های امنیتی ما با وجود تلاش‌های فراوان من خودم در جلسات خصوصی با این عزیزان بوده‌ام؛ تمامی نهادهایی که به نحوی مسائل امنیتی و اطلاعاتی را دنبال می‌کنند، واقعاً بعضی موارد را نمی‌توان رسانه‌ای کرد، مانند اقدامات پیش‌دستانه و پیشگیرانه، اما در عین حال ما به یک سیستم اطلاعاتی نیازمندیم که بازطراحی دقیق داشته باشد. البته مستحضر هستید که بسیاری از زیرساخت‌ها و برنامه‌های کاربردی، مانند هوش مصنوعی و موارد مشابه، توسط کسانی ساخته شده‌اند که با ما دوست نیستند و اگر واقعا بخواهیم کاری انجام دهیم که فعلاً هم شروع کرده‌ایم باید روی پای خودمان بایستیم و بومی‌سازی کنیم.
موضوع بعدی بحث شبکه ملی اطلاعات است که متأسفانه طی سال‌ها به دلایل مختلف به اندازه کافی و جدی گرفته نشده است. من همین امروز صبح در کمیسیون اصل ۹۰ جمعی از نمایندگان دغدغه‌مند مجلس دور هم جمع شده بودیم؛ البته همه نمایندگان دغدغه دارند ولی این جمع محدودتر بود. خاطراتی از مجالس گذشته درباره همین شبکه ملی اطلاعات شنیدیم که متأسفانه برخی مواقع وقفه‌های عمدی ایجاد شده و با وجود هشدارهای مکرر، این پروژه پیشرفت نداشته است. حالا دولت مصمم شده این شبکه را به پایان برساند که بخش مهمی از امنیت کشور از همین طریق تأمین می‌شود. به طور خلاصه، بله، در بخشی از این مسائل می‌توان گفت کوتاهی‌هایی رخ داده است. البته بخشی از این کوتاهی‌ها ناشی از عدم ارتباط درست میان این مجموعه‌هاست، یعنی برخی نهادهای متولی به دلایلی مانند محذوریت‌ها و استقلال کاری، توان همکاری مشترک نداشتند و متأسفانه این عوامل باعث شده بسیاری از این عزیزان از دست بروند.
ایران ۲۴: شما شبکه ملی اطلاعات را مطرح کردید، اکنون بسیاری خواهان محدود کردن دسترسی به شبکه‌های خارجی هستند، اما تا زمانی که زیرساخت‌ها و شرایط لازم فراهم نشود، چگونه می‌توان این اصلاحات را اجرایی کرد؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: اول من این را اصلاح کنم منظور از شبکه ملی اطلاعات بسته شدن نیست؛ منظور اینکه امنیت ارتباط درون جامعه با بین‌الملل فراهم شود؛ شبکه ملی اطلاعات مثل درگاهی می‌ماند که کیفیت ورود اطلاعات به یک شکلی اتفاق می‌افتد که از کانالهایی که موجوده نتوانند نفوذ کنند مثل کاری که این چند وقت برای بانک سپه اتفاق افتاد؛ و برخی اطلاعات آسیب دید و این خلا که در اطلاع‌رسانی اتفاق افتاد. قاعدتا این شبکه هم بودجه، انگیزه و اراده جدی نیاز دارد؛ ما چند روز قبل وزیر محترم ارتباطات را در کمیسیون دعوت کردیم و به‌صورت مفصل در این زمینه صحبت کردیم. آنچه بنده برداشت کردم، این بود که اراده جدی در وزیر محترم وجود دارد و ان‌شاءالله این اراده به‌صورت عملی پیاده شود. همچنین اگر مجلس نیاز به اختصاص مجوز یا بودجه داشته باشد، مجلس در خط مقدم قرار دارد تا این اقدامات را انجام دهد.
ایران ۲۴: وقتی شرایط فعلی شبکه‌های خارجی را بررسی می‌کنیم، مثلاً نفوذی که اتفاق افتاده، مانند پیام‌رسان ایتا، مشاهده می‌شود که نرم‌افزار آن به سختی قابل دسترسی است. با این حال، ما هنوز زیرساخت‌های لازم را آماده نکرده‌ایم. پس چرا این شرایط زودتر فراهم نشده است؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: من یک نکته باید عرض کنم: مسئله را نباید منحصر کنیم به شبکه‌های مجازی و فضای سایبر. این یک بسته کامل است که همه بخش‌ها دست به دست هم می‌دهند. فضای مجازی بخشی از آن است و بخشی دیگر اطلاعات میدانی و فیزیکی حتی کاربردی که از جواسیس و عوامل استخدام شده به دست گرفته شده است. باید اشاره کنم که در بحث پدافند، نیروهای نظامی تقاضا کردند اما متأسفانه در اختصاص اعتبار کوتاهی شد. این کوتاهی هزینه زیادی برای کشور، به ویژه هزینه‌های انسانی داشت. امروز تمام نهادها، مخصوصاً آنهایی که بودجه دارند و تقسیم بودجه را سازمان برنامه انجام می‌دهد، به این درک رسیده‌اند که اگر امنیت نباشد، تمام زیرساخت‌ها و بخش‌های دیگر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. اکنون به فهم و گفتمان مشترک رسیده‌اند، حتی نهادهایی که قبلاً جدیت کار را درک نمی‌کردند که باید برای این مباحث بودجه اختصاص دهند. حتی شبکه‌هایی مانند ایتا، بله و پیام‌رسان‌های داخلی که روی آنها سوار می‌شوند و محصولات تولید شده برای مرزهای ایران هستند، با واتساپ یا تلگرام فرق دارند. اگرچه از لحاظ کیفیت یا سرقت اطلاعات کمی تفاوت دارند، اما امنیت لازم را ندارند. ما اگر بخواهیم که امروز که بخش مهمی از جنگ دنیا بر روی همین ارتباطات مجازی استوار است، باید وارد شویم و هم مجلس و هم قوه مجریه باید تا حد توان نظام هزینه کنند تا ان‌شاءالله جلوی این موضوع گرفته شود. امیدواریم این اتفاق بیفتد.
ایران ۲۴: حاج‌آقا، وقتی ما می‌خواهیم وی‌پی‌ان را فعال کنیم، اخطارهایی درباره همکاری یا جاسوسی با اسرائیل دریافت می‌کنیم. آیا این شرایط کمکی به جریان نفوذ امروز نمی‌کند؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: یارگیری و جذب افراد و جاسوسی برای دشمن چندان سخت نیست، چرا که این ارتباطات از طرق مختلف رخ می‌دهد. این وظیفه حاکمیت و مدیریت حکمرانی است که شرایط را به گونه‌ای سخت کند تا وسوسه همکاری برای افرادی که زمینه‌اش را دارند، ایجاد نشود.
یکی از راهکارها، همان مسیری است که حضرتعالی اشاره کردید. ما بر همین اساس قانون تشدید مجازات افرادی که با رژیم صهیونیستی همکاری می‌کنند را در مجلس تصویب کردیم. در دنیا تقریباً به جرات می‌گویم مجازات جاسوسی اعدام است و ما نیز در این قانون، حتی اگر موضوع محاربه نباشد، مجازات اعدام را در نظر گرفتیم. کسانی که در سطوح پایین‌تر همکاری دارند نیز با مجازات‌های سنگین‌تر و سخت‌تر مواجه خواهند شد، به‌گونه‌ای که وقتی افراد سود و زیان را بررسی کنند، زیان آن کار برایشان تا حدی محسوس باشد که انگیزه همکاری از بین برود.
البته مردم کشور ما دارای انسجام ملی و عرق به وطن هستند، اما در هر جامعه‌ای افرادی هستند که خودفروخته‌اند؛ چه تابعیت کشور را داشته باشند، چه به عنوان مهاجر ساکن باشند. ما اخیراً در مجلس شورای اسلامی، در قالب اصل ۸۵، قانون ساماندهی اتباع را تصویب کردیم، زیرا متأسفانه سال‌ها در این زمینه سستی وجود داشت. بیماری مرزهای باز که بدون کنترل افراد وارد کشور می‌شوند و این به هیچ روی قابل قبول نیست.
من در چندین برنامه تلویزیونی به این مسئله اشاره کرده‌ام که موضوع امنیتی، اجتماعی و اقتصادی مربوط به اتباع غیرمجاز و نفوذ آنها در ساختارها مسئله‌ای نیست که عقل و منطق آن را بپذیرد. البته همه کشورهای دنیا تبادل نیروی کار دارند، اما اینکه مرزها بدون نظارت باز باشد و اتباع غیرمجاز در کارخانه‌ها، گلخانه‌ها، دامداری‌ها و حتی در بخش ساخت‌وساز حضور داشته باشند، قابل قبول نیست و باید ساماندهی شود.
برای مثال، سابقاً آماری از نیروهای پاکبان (رفتگران) شهرداری تهران گرفته شد که تعداد زیادی از آنها اتباع خارجی بودند و هنوز هم این موضوع ادامه دارد. پاکبان کسی است که محله را زیر نظر دارد و مردم به او اعتماد دارند. قدیم وقتی کسی می‌خواست به مسافرت برود، کارهای خانه‌اش را به رفتگر شهرداری می‌سپرد، اما امروز متأسفانه بخش قابل توجهی از این مشاغل توسط اتباع خارجی اشغال شده است.
بنابراین، قانون طرد و کنترل اتباع غیرمجاز قطعی است و در حال اجرا می‌باشد. ان‌شاءالله بتوانیم برای این مسئله ساماندهی عاقلانه و مؤثری داشته باشیم، چرا که وضعیت کنونی می‌تواند زمینه ساز ناامنی شود.
ایران ۲۴؛ ساماندهی اتباع و طرح تشکیل سازمان مرتبط در برنامه هفتم توسعه مصوب شد، اما فاصله‌ی قابل‌توجهی بین زمان تصویب در مجلس و اجرای آن ایجاد شد. چرا در بسیاری از مصوبات مجلس، این تأخیر بین تصویب اجرا وجود دارد؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: در واقع باید گفت برنامه هفتم توسعه شامل بخش‌هایی است که حکم قانون دارند و باید بلافاصله اجرا شوند؛ البته ممکن است نیاز به آیین‌نامه داشته باشند. اما برخی احکام نیازمند تصویب قانون جداگانه و مفصل هستند. این موضوع از جمله احکامی است که به قانون جدید نیاز دارد. پیش از حضور من، هیئت رئیسه کمیسیون مشترک برای آغاز بررسی این موضوع انتخاب شده بودند.
متأسفانه روند قانون‌گذاری در مجلس و روند پیش‌بینی شده در قانون اساسی به‌گونه‌ای است که بسیار کند و زمان‌بر است. قانون ابتدا در سامانه مجلس بارگذاری می‌شود، سپس به هیئت ارجاع می‌شود، بعد به کمیسیون‌ها می‌رود، کلیات آن تصویب می‌شود، سپس به کمیته‌های تخصصی ارجاع داده شده، مجدداً در صحن علنی بررسی می‌گردد، و پس از آن در نوبت صحن قرار می‌گیرد. در این فرآیند، پیشنهادات متعددی ثبت شده و باید ذیل هر ماده بررسی شود؛ بنابراین تصویب یک قانون گاه یک سال یا بیشتر طول می‌کشد.
این کندی در جریان قانون‌گذاری مشکلاتی ایجاد می‌کند. البته در شرایط امنیتی اخیر، مجلس چندین قانون را با سرعت تصویب کرد؛ از جمله قوانین مربوط به ریزپرنده‌ها، برخورد با کسانی که با دولت‌های متخاصم همکاری می‌کنند، و تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. این نشان می‌دهد که قانون‌گذاری سریع امکان‌پذیر است و امیدوارم این تجربه درس عبرتی باشد تا در موارد ضروری بتوانیم سرعت را افزایش داده و قوانین حیاتی را هرچه سریع‌تر به تصویب برسانیم و از کندی کار جلوگیری کنیم.
ایران ۲۴: شما در تلگرام یک کانال با حدود ۲۸۱ عضو داشتید که مدت زیادی است غیرفعال شده و به نظر می‌رسد در فضای مجازی و به‌ویژه شبکه‌های خارجی مانند اینستاگرام فعالیت چندانی ندارید، در حالی که سایر نمایندگان فعال‌تر هستند. دلیل این عدم فعالیت چیست؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: بله، در گذشته در اینستاگرام دنبال‌کنندگان زیادی داشتیم، اما چندین بار به خاطر تصاویر شهید سلیمانی که در اینستاگرام منتشر شده بود، دنبال‌کنندگان ما حذف شدند و عملاً کانال اطلاع‌رسانی ما در این شبکه «پرید». به همین دلیل و به خاطر عدم اطمینان به شبکه‌های خارجی، بیشتر اطلاع‌رسانی‌هایمان را از طریق برنامه‌های داخلی مثل «ایتا» انجام می‌دهیم. هرچند که تلگرام و اینستاگرام به دلیل ویژگی‌ها و سرعت بالاتر خود، جذابیت خاصی دارند؛ این‌ها سال‌هاست که فناوری‌شان در سطح بین‌المللی توسعه یافته و زیرساخت‌های قوی برای ارائه خدمات دارند.
اما در داخل کشور نیز، خصوصاً در دولت مرحوم شهید رئیسی، واقعاً تلاش‌های زیادی برای توسعه برنامه‌های داخلی صورت گرفته است. خاطرم هست برای توسعه برنامه ایتای، جلسه‌ای برگزار شده بود که برای آموزش و توسعه فنی به ۶ میلیارد تومان نیاز داشتیم و در آن زمان حدود ۳ میلیارد تومان اختصاص یافت، اما همچنان به اندازه کافی سرمایه‌گذاری نشده است. اگر بخواهیم امنیت فضاهای مجازی را تضمین کنیم، باید نه تنها در برنامه‌های کاربردی داخلی، بلکه در زیرساخت‌های اصلی که این برنامه‌ها بر آن سوارند، سرمایه‌گذاری کنیم.
تجربه جنگ و دفاع ۱۲ روزه، برای ما درس‌های بسیار خوبی داشت و در حوزه پدافند موفقیت‌های چشمگیری به دست آوردیم. در ابتدا روزانه چندین موشک به سمت هدف‌ها شلیک می‌کردیم تا بخشی از آنها اصابت کنند، اما در روزهای پایانی حتی یک شلیک هم به هدف برخورد می‌کرد. هرچند دشمن خساراتی هم به ما زد – از نظر انسانی، جانی و مالی – ولی این تجربه گرانبهایی بود که به ما آموخت چگونه در مقابل تهدیدات ایستادگی کنیم.
امروز به ملت شریف ایران اطمینان می‌دهم که نیروهای نخبه و دانشمند ما، با انگیزه‌ای چند برابر، تلاش می‌کنند. اگرچه برخی از شهدای بزرگ را از دست داده‌ایم، اما ده‌ها نفر مانند سردار سلامی، حاجی‌زاده، تهرانچی و عباسی هستند که با جدیت ادامه می‌دهند. همانطور که در صنعت موشکی پیشرفت‌های بزرگی داشتیم، در حوزه پدافند و رادار هم تحولات چشمگیری خواهیم داشت که دشمن را متحیر خواهد کرد و شگفتی‌های جدیدی ایجاد خواهد شد.
امیدوارم دشمن دیگر به بی‌عقلی دست نزند و به مقابله با ایران اسلامی نیاید، اما اگر چنین کند، پاسخ قاطع ما را خواهد دید و شگفتی‌های ما نمایان خواهند شد.
ایران ۲۴: لطفاً درباره حضور مجدد آیت‌الله صدیقی توضیح بفرمایید. برخی صاحب‌نظران و تحلیل‌گران معتقدند که حضور ایشان ممکن است انسجام ملی را در معرض خطر قرار دهد. نظر شما در این مورد چیست؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: ببینید، در گذشته افرادی را داشتیم که وقتی فرزندانشان از سوی قوه قضاییه محکوم شدند و جرم آنها اثبات شد واکنش‌هایی نشان دادند که نه در شأن نظام بود و نه در شأن آن افراد. شرایطی هم داشتیم که وقتی قرار شد برادر برخی مسئولین تحت پیگرد قضایی قرار گرفتند، شایعاتی مطرح شد که من از بیان جزئیات آن خودداری می‌کنم، اما شنوندگان و بینندگان بهتر از همه مطلع هستند.
یقین دارم که هر کسی، از من گوینده گرفته تا هر مقام و مسئول نظام، اگر وابستگانشان مرتکب تخلف یا فساد شوند و اگر خود آن مسئول نسبت به آن مطلع باشد، آن را تایید کرده یا چشم بر آن بسته باشد، قطعا متهم به شمار می‌رود.
اما درباره موضوعی که مطرح کردید، چنین مواردی را مشاهده نمی‌کنیم بلکه برعکس، وقتی صحبت از بزرگان نظام است، آیت‌الله خزعلی رحمه‌الله علیه را مثال می‌زنم که وقتی فرزندش از مسیر ایشان منحرف شد، صریحاً اعلام برائت کرد. همچنین آیت‌الله محمدی گیلانی رحمه‌الله علیه که فقهای شورای نگهبان و از مقامات ارشد قضایی کشور بودند، علی‌رغم اینکه فرزندانشان تا سرحد اعدام رفتند، خودشان در سمت خود باقی ماندند و انسجام ملی و انقلاب محفوظ ماند.
لذا من این نظر را قبول ندارم و معتقدم اظهاراتی که درباره به خطر افتادن انسجام ملی با حضور آیت‌الله صدیقی مطرح می‌شود، صحیح نیست. ایشان نیز اعلام کرده که سیستم قضایی باید هر اتهامی را بررسی کند و هر حکمی که صادر شود باید اجرا شود.
شاید نیز مطرح نشود که در حالت‌های مشابه، افراد دیگری موضع گرفتند، قهر کردند یا تهدید کردند، اما آیت‌الله صدیقی حتی در شرایط دشوار از فرد محکوم حمایت کرد و وی را به زیارت حج فرستاد که این نشان‌دهنده رویکردی متفاوت است. بنابراین این مسأله را نباید به گونه‌ای بیان کرد که خلاف واقع باشد.
ضمناً باید اشاره کنم که غالب کسانی که این نگرانی‌ها را مطرح می‌کنند، شاید شناخت کافی از مسیر و جایگاه نماز جمعه ندارند و ممکن است تا به حال حتی یک بار در نماز جمعه شرکت نکرده باشند؛ لذا باید دقت داشت که این گونه نظرات، مبتنی بر واقعیت و آگاهی نباشد.
ایران ۲۴: با توجه به تصویب طرح تشدید مجازات جاسوسی که خودتان اشاره کردید، همچنین تصویب طرح ساماندهی پهپادهای غیرنظامی و تقویت نیروهای مسلح، می‌خواهیم بدانیم که این مصوبات تا چه حد می‌تواند امنیت اطلاعاتی و عملیاتی کشور را به طور واقعی افزایش دهد.
حجت‌الاسلام نقدعلی: امروزه در دنیا، بحث جمع‌آوری اطلاعات در همه عرصه‌ها، نه تنها در زمینه امنیت و نظامی، بلکه در حوزه‌های صنعتی، اقتصادی و فرهنگی، تحت عنوان «سایبرفیزیک» مطرح است؛ حوزه‌ای که ترکیبی از فضای مجازی یا سایبر و فضای فیزیکی است و معجونی از این دو جهان را به وجود می‌آورد. امروزه ما مبهوت این هستیم که چگونه مکان حضور فرماندهان ما مورد رصد قرار می‌گیرد؛ این موضوع درست همان ترکیب سایبر و فیزیک است. علاوه بر فضای شبکه‌های اجتماعی، برخی از ارتباطات جاسوسی از طریق خطوط تلفن و سایر بسترها انجام می‌گیرد که همه این‌ها در کنار هم ترکیبی پیچیده را ایجاد کرده‌اند.
در قوانین تصویب شده، هر یک از این طرح‌ها بخشی از این تهدیدات ضدامنیتی را هدف گرفته است. به عنوان مثال، طرح تشدید مجازات افرادی که همکاری می‌کنند، یا ساماندهی پهپادها و مجوزهای مربوط به آنها، هر یک بخشی از این چالش‌ها را مد نظر قرار می‌دهند. برای نمونه، ممکن است حمله‌ای هماهنگ برای از کار انداختن سامانه‌های موشکی از فاصله و زمان مشخصی برنامه‌ریزی شود که از این طریق عملیات دفاعی مختل گردد؛ در این شرایط تشدید مجازات‌ها می‌تواند تا حدی مانع از انجام چنین حملاتی شود.
خاطرم هست که یکی از مسئولان در حوزه مبارزه با قاچاق، با من در ارتباط بود و بر این نکته تأکید داشت که خیلی از این تهدیدات امنیتی، به ویژه در زمینه پهپادهای کوچک و ریزپرنده‌هایی که برای فیلم‌برداری بدون مجوز در مناطق مختلف پرواز می‌کنند، بدون چارچوب قانونی و بی‌ضابطه هستند. این بخشی از همان ترکیب سایبر و فیزیک است که نیاز به مدیریت بیشتری دارد.
در نهایت، تقویت نیروهای نظامی در حوزه‌های آفندی و پدافندی، چه پدافند عامل و چه غیرعامل، هدف نهایی این قوانین است تا از وقوع قصورهای احتمالی در این عرصه جلوگیری شود. مانند مسئله آفندی در حوزه موشکی که باعث حیرت دنیا شده است. درست است که رژیم صهیونیستی موفق به جلوگیری از برخی حملات نشد، اما میزان ویرانی‌ها، به ویژه آسیب‌هایی که ادعا می‌شود نزدیک به یک سوم تل‌آویو را در بر گرفته، نشان‌دهنده قدرت این حملات است. وقتی این موشک‌ها در فضای محدود سرزمین‌های اشغالی فرود می‌آیند، قطعاً خسارات جبران ناپذیری ایجاد می‌کنند.
امیدواریم این قوانین، هر یک به سهم خود، کامل‌کننده زنجیره امنیتی بوده و نهایتاً امنیت لازم برای کشور را تضمین کنند.
ایران ۲۴: دکتر، به نظر شما بزرگ‌ترین اشتباه حقوقی یا ضعف سیاسی در پذیرش مکانیزم ماشه چه بوده است؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: درباره پذیرش مکانیزم ماشه وقتی فکر می‌کنم، واقعاً جای تعجب دارد که چرا چنین تصمیمی گرفته شده است. مثلاً اگر در یک جاده مهندسی شده بارندگی شود و آب در گوشه‌ای از جاده جمع شود، آن مهندس پروژه باید درباره کیفیت کار خود تردید کند. همین‌طور اگر در یک ساختمان هنگام شستشو کف جمع شود و آب به جای خروج درست، در گوشه‌ای بماند، کسی که آن بنا را طراحی کرده است حتماً بازبینی می‌کند که چرا اصول ابتدایی رعایت نشده‌اند. مشابه همین وضعیت درباره مکانیزم ماشه است.
وقتی ما حتی ابتدایی‌ترین اصول را رعایت نکنیم، نمی‌توان انتظار داشت که در مسائل کلان موفق باشیم. مثلاً اگر من یک سخنرانی را بدون گفتن «بسم الله» شروع کنم، همه تعجب می‌کنند که این چه خطیب ابتدایی‌ای است که پایه‌های کارش را نمی‌داند. یا معلم ریاضی که نمی‌داند دو دو برابر چهار می‌شود، قطعاً نمی‌تواند به درستی وظایفش را انجام دهد.
بزرگ‌ترین اشتباه ما در پذیرش مکانیزم ماشه این بود که حتی اگر شکایتی مطرح کنیم و به آن رسیدگی شود، باید ادامه لغو تحریم‌ها نیز به رأی گذاشته شود. یعنی وقتی ما شکایت می‌کنیم که کشورهای اروپایی به تعهدات خود عمل نکرده‌اند، این مسئله باید بررسی شود و حکم صادر گردد که آیا این شکایت وارد است یا نه. سپس مسئله لغو تحریم‌ها باید به صورت اجماعی تصمیم‌گیری شود؛ نه اینکه یک‌طرفه تعهدات زیر سؤال رود.
از دیدگاه ما که طلبه هستیم، این موضوع بسیار خنده‌دار و تأسف‌بار است که کسانی این مسیر را انتخاب کرده‌اند. نمی‌خواهم وارد جزئیات شوم، اما باید بگویم رنجیده خاطرم از اینکه چنین تصمیمات غلطی گرفته شده است. در برابر فعال شدن مکانیزم ماشه، اولین اقدامی که باید انجام دهیم، خروج از برجام است؛ زیرا کمیسیون مشترکی که برای رسیدگی تشکیل می‌شود، در صورت خروج ما از برجام، دیگر ماهیت خود را از دست می‌دهد. ممکن است کشورهای اروپایی راه‌های دیگری بیابند، ولی حداقل ما مسئولیت این وضع را نمی‌پذیریم و از آن خارج می‌شویم.
پیش‌نویس خروج از برجام در مجلس آماده شده و قاطعیم که نباید با دستان خودمان به سمت ادامه تصمیمات غلط پیش برویم.
-
ایران ۲۴: با توجه به اظهارات آقای ظریف درباره نقش تیم مذاکره‌کننده در انکار وجود مکانیسم ماشه، این صحبت ایشان را از نظر شما چگونه می‌توان توجیه کرد؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: ایشان باید توضیح بدهد؛ وقتی می‌گویند «عدل و دلیل علی امکان» یعنی محکم‌ترین دلیل برای امری ممکن، باید پذیرفت آنچه پیش آمده قابل انکار نیست. امروز کل کشورهای اروپایی و طرف‌های دیگر، همین بحث مکانیسم ماشه را مطرح می‌کنند و این موضوع به یکی از مباحث اصلی مجالس تبدیل شده است. البته بعضی هنوز منکر می‌شوند یا می‌گویند هنوز زود است و اقدام نمی‌کنیم، اما واقعیت این است که آن زمان منکر بودند. اگر کلیپ‌های منتشر شده از کسانی که آن زمان نقد می‌کردند را مشاهده کنید، خواهید دید که هشدار داده بودند. این مسئله چیزی نیست که تازگی داشته باشد. هر فردی که دغدغه‌مند و دلسوز این موضوع بود، به ویژه آقای نبویان، در کتاب‌های خود - بیش از ۲۰۰۰ صفحه نقد بر برجام و نقاط ضعف آن - به این موضوع به عنوان یک ضعف جدی در روند مذاکرات اشاره کرده است. خوشبینانه‌ترین نگاه این است که بگوییم واقعاً کلاه سرشان رفته است.
ایران ۲۴: آیا در روند برجام جایگزین بهتری برای مقابله با مکانیسم ماشه وجود داشت؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: خب، حداقل همین بود که وقتی کسی نسبت به روند اجرای برجام اعتراض می‌کرد، این جایگزین باید به کار گرفته می‌شد. این از بدیهیات حقوقی است؛ اگر کسی نسبت به روند برجام اعتراض داشت، در کمیسیون مشترک باید موضوع بررسی و مستندات اخذ می‌شد و آن کسی که نسبت به مفاد برجام کوتاهی کرده بود، توسط این کمیسیون محکوم و ملزم به اجرای تعهداتش می‌شد. این موضوع کاملاً بدیهی و عقلانی است؛ فرض کنید شما با کسی شراکت دارید و توافق کرده‌اید اگر اختلافی رخ داد، یک کمیسیون مشترک یا کمیته داوری نظر دهد. وظیفه این کمیته چیست؟ مثلاً اگر من متعهد بودم یک وسیله‌ای بسازم و طرف مقابل متعهد بود پولش را پرداخت کند، کمیته بررسی می‌کند که آیا پول داده شده و تعهد من انجام شده یا نه. اگر پول داده شده و من تعهدم را انجام نداده‌ام، این کمیته می‌گوید باید تعهدت را انجام دهی، و اگر نکنید، از طریق ابزار قهری مجبور به اجرا می‌شوید.
در قضیه برجام هم همین موضوع باید رخ می‌داد؛ کمیسیون مشترک به جای مکانیسم ماشه جایگزین می‌شد، بررسی می‌کرد و کسی که در اجرای برجام کوتاهی کرده بود را ملزم به اجرا می‌نمود. متأسفانه این بدیهیات حقوقی ساده در اینجا رعایت نشده و این کلاه‌برداری بزرگ متأسفانه در برجام به ما تحمیل شده است.
ایران ۲۴: تفاوت نقش مدیریت زمان آقای ظریف با آقای عراقچی در روند مذاکره چیست؟
حجت‌الاسلام نقدعلی: خوب، ببینید، فضای امروز بسیار متفاوت شده است. اگرچه نقدهایی به عملکرد آقای عراقچی وارد می‌شود، ولی روند کاری ایشان نسبت به گذشته تفاوت قابل توجهی دارد. اول اینکه، آنها بزرگنمایی درباره مذاکرات نمی‌کنند. مذاکره امروز مثل آدامس است؛ نه چاق‌کننده است و نه سیرکننده؛ یعنی تأثیر ملموسی ندارد. دکتر قالیباف هم در مجلس، در یکی از جلسات (چه علنی و چه غیرعلنی) اشاره کردند که مذاکره نه چاق می‌کند و نه سیر، چون می‌دانیم بی‌ثمر است.
حقیقت این است که برخی مسئولان تلاش می‌کنند دست‌کم عریضه‌ای داشته باشند و کاری انجام داده باشند، اما آقای عراقچی در این زمینه متفاوت عمل می‌کند و نتایج مذاکرات را به عنوان فتح‌الفتوح اعلام نمی‌کند. در زمان آقای ظریف و رئیس‌جمهور روحانی، مشکل اصلی ما این بود که برجام و نتایج آن—وگرنه نتیجه‌ای واقعی نبود—توسط خود دولتمردان تقریباً هیچ خوانده شد، اما با این حال به عنوان فتح‌الفتوح، حلال مشکلات و درخت گلابی‌ای که کم‌کم میوه می‌دهد مطرح می‌شد که عملاً هیچ‌گاه آن گلابی را ندیدیم.
این تفاوت اصلی است؛ حالا که بزرگنمایی نمی‌کنند، مزیت آن حداقل حفظ عزت‌مندی در مذاکرات است. البته معتقدم در جریان این روزها که دشمن جنایت کرده، اعلام آمادگی جدی برای مذاکره و راستی‌آزمایی توسط دولت، دل مردم ایران را آزرده کرد. در حالی که مردم هنوز از جراحات جنگ ۱۲ روزه رنج می‌بردند و حتی کفن شهدای هم خشک نشده بود، اگر دولت قصد داشت موضوعی اعلام کند، بهتر بود زمان مناسب‌تری—مثلاً ۲۰ روز یا یک ماه بعد—صبر می‌کرد تا قلب و دل مردم کمی آرام شود. این بی‌سلیقگی بود، حتی اگر نظام به این جمع‌بندی رسیده باشد.
بار دیگر تأکید می‌کنم که مذاکره امروز مثل همان آدامس است، نه چاق‌کننده و نه سیرکننده؛ اما با این حال، بسیاری هنوز این آدامس را می‌جوند و این جویدن برای حفظ مشغولیت بد نیست.
