آزادی رسانه و آزادی بیان؛ بال‌های پرواز جامعه به سوی پیشرفت/ پس گرفتن لایحه مقابله با اخبار غلط، پیروزی بزرگ برای آزادی بیان و رسانه‌ها
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴، زهرا نژادبهرام بانوی فعال سیاستمدار اصلاح‌طلب با سابقه‌ای درخشان از جمله اولین معاون فرماندار زن در تهران و عضو پیشین شورای شهر تهران، امروز چهارشنبه ۸ مرداد ۱۴۰۴ مهمان استودیوی شبکه خبری ایران ۲۴ شد و با خبرنگار سیاسی این شبکه خبری به گفتوگو پرداخت.
وی دارای تحصیلات تخصصی در علوم سیاسی و ارتباطات از دانشگاه لندن و سوابقی چون دبیر ستاد جذب سرمایه‌گذاری خارجی و مدیرکل دفتر اجتماعی و انتخابات استانداری تهران است، در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرنگار سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴، برای اولین‌بار از استرداد لایحه مقابله با خبرهای غیرواقع در فضای مجازی مطلع شد و با استقبال نسبت به این حرکت رئیس جمهور واکنش نشان داد. جزئیات این بخش از گفتوگو را در ادامه بخوانید و تماشا کنید.
ایران ۲۴: رئیس‌جمهور چرا باید این لایحه مقابله با اخبار غلط در فضای مجازی را ارائه دهد و الان هم آن را پس گرفته است؟
نژاد بهرام: واقعاً پس گرفتن این لایحه خبر بسیار خوبی بود، چرا که زمانی اعلام شد چنین لایحه‌ای به مجلس شورای اسلامی آن هم با قید دو فوریت ارائه شده، تمام نخبگان، حقوقدانان، فعالان رسانه‌ای و سیاسی به شدت واکنش نشان دادند. چون انتظار می‌رفت که دولت لایحه‌ای را ارائه کند که به گشودگی فضای مجازی کمک کند، نه اینکه باعث محدودیت بیشتر شود.
ایران ۲۴: قبلاً خبر نداشتید پس گرفته شده؟
نژاد بهرام: نه، این موضوع برای من جدید و خبر مسرت بخشی بود، ولی واقعاً از اینکه رئیس‌جمهور این لایحه را پس گرفت بسیار خوشحال و امیدوارتر شدم. رئیس‌جمهور در شعارهای انتخاباتی خود وعده داده بود فضای مجازی را گشوده‌تر کند و فیلترینگ را کاهش دهد، اما ناگهان با چنین لایحه‌ای مواجه شدیم. امیدوارم خبری که شما دادید صحت داشته باشد، چون خودم هنوز فرصت بررسی دقیق آن را نداشتم، اما همین خبر هم برای من بسیار دلگرم‌کننده است.
ایران ۲۴: فکر می‌کنید تحت چه شرایطی این لایحه ارائه و پس گرفته شده است؟
نژاد بهرام: روند رسیدگی به لوایح بستگی به شرایط دارد. معمولاً قوه مقننه لوایح مربوط به جرم‌انگاری و مسائل قضایی را به دولت ارسال می‌کند و دولت آنها را در کمیسیون حقوقی بررسی می‌کند. ظاهراً این لایحه پیش‌نویسی این لایحه از سال ۹۹ بوده، اما هرگز به صورت رسمی بررسی نشده بود. در این دوره، معاون حقوقی رئیس‌جمهور در کمیسیون حضور داشته و برخی تعدیل‌ها انجام شده است. نهایتاً لایحه با قید دو فوریت در هیئت دولت تصویب شد، اما ظاهراً اعتماد کامل به معاون حقوقی وجود داشته و کمتر بررسی شده بود. این لایحه بسیار نگران‌کننده و غم‌انگیز بود و نیاز به حساسیت خاص داشت. با توجه به واکنش‌های اجتماعی گسترده، رئیس‌جمهور دستور بررسی مجدد و نهایتاً پس گرفتن آن را داد که اتفاق بسیار خوبی است.
علت مخالفت شما با این لایحه چه بود؟
نژاد بهرام: ما به‌عنوان فعالان رسانه و حوزه سیاسی معتقدیم نباید آزادی بیان را به بهانه مقابله با اخبار نادرست محدود کرد. این لایحه بیشتر سد راه فعالیت‌های رسانه‌ای بود تا اینکه به رفع دغدغه‌های واقعی درباره اخبار غلط بپردازد. همین حالا هم قوانین برای شکایت فردی وجود دارد و نهادهای قضایی می‌توانند به شکایات رسیدگی کنند، اما این که بخواهیم به واسطه یک قانون سرکوب‌گر، چنین محدودیت‌هایی ایجاد کنیم، اشتباه است. در لایحه، مجازات‌ها بسیار سنگین و در مواردی از جرائم جدی‌تر هم بود که این نشان‌دهنده عدم درک درست ابعاد این موضوع توسط مصوب‌کنندگان آن است.
من خودم چند یادداشت در این زمینه نوشته‌ام و آقای نوروزی، حقوق‌دان و فعال حقوق رسانه، هم به خوبی درباره این مسئله قلم زده‌اند که همه آنها را می‌توان جستجو کرد. اتفاقی که افتاد، نشان‌دهنده صداقت، شفافیت و صراحت رئیس‌جمهور بود که در نهایت این لایحه پس گرفته شد و ما هم از این بابت خوشحالیم.
من واقعاً از این اقدامی که شما به من اطلاع دادید استقبال می‌کنم، اما در نهایت می‌خواهم به شما بگویم که آزادی رسانه و آزادی بیان دو بال حرکت یک جامعه به سوی پیشرفت هستند. اگر آزادی رسانه را به هر شکلی محدود کنیم، در واقع آزادی بیان را محدود کرده‌ایم و فرصت شفافیت و پاسخگویی را از جامعه گرفته‌ایم.
تصور کنید اگر این رسانه‌ها نبودند، چگونه می‌توانستیم از جریان رویدادها باخبر شویم؟ سپس قوه مقننه وارد عمل شده و مجازات‌های لازم را صادر می‌کند. اگر آزادی این رسانه‌ها وجود نداشت، چگونه می‌توانستیم درباره موضوعاتی مانند اراضی ازگل مطلع شویم که پس از آن احکام لازم صادر شود و کسانی به این بهانه دستگیر شوند؟ مواردی از این دست را ما بارها مشاهده کرده‌ایم.
آزادی بیان وجود دارد؛ شاید در ابتدا برخی از قوا که مورد انتقاد قرار می‌گیرند واکنش نشان دهند یا تکذیب کنند، اما در نهایت با بررسی‌های دقیق‌تر، همانند موضوعاتی مانند املاک نجومی، حقوق‌های نجومی و غیره، زمینه‌های بررسی و رسیدگی از سوی قوه مقننه فراهم می‌شود.
به نظر من، امتیازات گشودگی فضای مجازی و فضای رسانه‌ای به قدری بالاست که حتی اگر در موارد نادری با اخبار نادرست روبرو شویم، هزینه آن نسبت به مزایایی که داریم بسیار ناچیز است و در نهایت، دست آزادی بیان از هر محدودیتی بالاتر است. تمام تلاش ما باید بر این باشد که آزادی بیان در کشورمان، مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد حفاظت و توجه قرار گیرد تا بتواند همه بخش‌های جامعه را به پاسخگویی، شفافیت و دوری از فساد وادارد؛ بهترین راهکار برای ارتقای جامعه ما همین است.
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی ایران ۲۴، لایحه دو فوریتی «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» در ۳۰ تیرماه با امضای رئیس‌جمهور و وزیر دادگستری به مجلس ارائه شد و در جلسه علنی ۵ مرداد با ۲۰۵ رای موافق از ۲۵۷ نماینده تصویب شد. با این حال، برخی کارشناسان و کاربران نگران سوءاستفاده از مفاد لایحه برای محدودسازی آزادی بیان بودند. به همین دلیل، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اعلام کرد که بنا به تاکید رئیس‌جمهور و برای حفظ انسجام ملی، لایحه به دولت بازگردانده شده است. همچنین الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، گفت توجه به خواست مردم برای دولت اهمیت دارد و با توجه به نقدهای مطرح‌شده، این استرداد در جلسه هیئت دولت تصویب شد. حضرتی تاکید کرد دولت به دنبال خدمتی است که نگرانی و ناراحتی مردم را به همراه نداشته باشد.
