تنگه هرمز در قبضه ایران؛ امروز عوارض فردا بستن/حامیان روحانی با التماس از مجلس خواستار استیضاحش بودند/ سیاستمداران فقط بلدند مذاکره کنند و بس

روح‌الله ایزدخواه نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، روز دوشنبه ۳۰ تیر ۱۴۰۴ در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه سیاسی شبکه خبری ایران ۲۴ در استودیو این شبکه حضور یافت و به پرسش‌های خبرنگار سیاسی درباره چالش‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی، به‌ویژه در شرایط کنونی کشور، پاسخ داد. 

در حین گفت‌وگو با روح‌الله ایزدخواه،  برق قطع شد و ادامه آن موقتا متوقف شد؛ اما نگران نباشید؛ بخش‌های باقیمانده این گفت‌وگو به‌زودی در اختیار شما مخاطبین  قرار خواهد گرفت. این روزها با شبکه خبری ایران ۲۴ همراه باشید تا از آخرین اخبار و مصاحبه‌های ویژه بهره‌مند شوید.

ایران ۲۴: ما صبح در مسیر بودیم و روی تابلو نانوایی نوشته شده بود «به علت نوسانات قیمت آرد، قیمت نان متغیر است». این وضعیت یعنی چه؟ آیا دولت معیشت مردم را گروگان گرفته است؟

ایزدخواه: این مسئله از دولت قبل مطرح شد و مرتبط با حذف ارز ترجیحی و موضوعات مشابه است که تا الان قوام لازم را پیدا نکرده. باید بدانید که ما یک زنجیره‌ای به نام آرد و نان داریم، از تولید یا واردات گندم تا تولید آرد، پخت و توزیع نان. سیاست‌گذاری باید برای کل این زنجیره به صورت یکپارچه باشد؛ نمی‌شود سیاست‌ها در زمینه آرد با نان متفاوت و متناقض باشد. کل زنجیره را باید به عنوان یک خانواده دیده و طوری سیاست‌گذاری کنیم که هم عادلانه باشد و هم مصرف‌کننده که عموم مردم هستند، از حقوقش محروم نشود. این حوزه جزو کالاهای ضروری مردم است و باید هماهنگی انجام شود تا رانت یا تبعیض ایجاد نشود.

ما هنوز سیاست‌گذاری کاملی درباره آرد و نان نداریم؛ یکبار بر روی نان تمرکز می‌کنیم، بار دیگر بر روی آرد یا گندم یا دستگاه‌های فروش نان که این نحوه پراکندگی ایراد دارد. نکته‌ی دیگر این است که متولیان مختلفی در این بخش حضور دارند؛ کشاورزی زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی است، آرد و نان در دست وزارت صنعت و تنظیم بازار است و هر کدام یک مسئول دارند. بنابراین باید دستگاه سیاست‌گذاری دولت یا اتاق فکر دولت منسجم و قوی باشد که بتواند همه ابعاد زنجیره را به سرعت هماهنگ کرده و در نظر بگیرد.

این نقیصه فقط مختص دولت فعلی نیست، دولت قبل هم همین وضعیت را داشت. نکته مهم دیگر این است که اکنون تصمیم گرفته شده قیمت‌گذاری نان به استانداران محول شود تا هر استان برای خود تصمیم بگیرد. مگر می‌شود در حالی که قیمت گندم طبق قانون و شورای تعیین قیمت و به صورت ملی تنظیم می‌شود، آرد و نان را استان‌ها به صورت مجزا قیمت‌گذاری کنند؟ این رها کردن مسئله است و اصلاً قابل قبول نیست. استاندار مسئول تعیین نرخ و سیاست قیمت‌گذاری نیست که بخواهد با اتحادیه نانوایی‌ها یا سایر اداره‌ها برای قیمت نان تصمیم بگیرد. ۳۱ استان ۳۱ شیوه متفاوت در تعیین قیمت باعث تداخل و ناهماهنگی خواهد شد، مخصوصاً در استان‌های کوچکتر.

برای من هنوز روشن نیست چرا دولت این اختیار را به استان‌ها داده، در حالی که این بخشی از سیاست اقتصادی کل کشور است و به استان‌ها واگذار نشده است. مثلاً سیاست زمین با حساب و کتاب کشوری اداره می‌شود؛ با اینکه تفاوت‌هایی میان مناطق مانند گیلان و سیستان و بلوچستان وجود دارد، اما قانون یکسان است. طبیعتاً تمرکزگرایی مطلق اشتباه است، اما اینکه مسئله‌ای اساسی را رها کنیم و بگوییم استان‌ها خودشان تصمیم بگیرند، در این شرایط قابل دفاع نیست. باید یک حد نصاب و راهکاری میانه در نظر گرفته شود.

ایزدخواه: ما قصد داریم با نرخ درمانی کار را جمع کنیم؛ اگر گران کنیم، پس درست می‌شود. کدام سیاست با گران‌سازی درست شده است؟ چه چیزی را گران کردیم که درست شده باشد؟ بنزین را گران کردیم درست شد؟ ارز را گران می‌کنیم و همیشه هم دفاع می‌کنیم از گران شدن ارز، یک تئوری هم به آن می‌بندیم و می‌گوییم سیاست بازار آزاد این را القا می‌کند. آیا الآن درست شده است؟ کشور اصلاً سیاست گران‌سازی، یک مفهوم غلطی است که در ذهن دستگاه سیاست‌گذاری ما سال‌ها کار کردند و جا انداختند که آقا، بله، تنها سیاست این است که گران کنیم تا مشکل حل شود. گران کنی بهره‌وری زیاد می‌شود، گران کنی رانت گرفته می‌شود، گران کنی فساد جمع می‌شود، گران کنی قاچاق کالا جمع می‌شود. کجا جمع شدند؟ آمار بدهند دوستان؛ این همه سال ما سیاست گران‌سازی را از دهه ۷۰ به این سو دنبال می‌کنیم. دائماً کجا، کدام بخش اقتصادی ما با گران‌سازی حل و فصل شده است که الآن فکر کنیم راه حل این است که نرخ را گران کنیم و همین، خودش درست شود، بهره‌وری‌اش بالا برود، الگوی مصرف درست شود، تولید راه بیفتد.

ایران۲۴: واقعاً برنامه مشخص دولت برای معیشت مردم چیست؟ اینکه این شرایط را گره بزنند به برنامه‌های مذاکره که انتهای برنامه مذاکره هم فعلاً به آن جنگ تحمیلی ختم شد!

ایزدخواه: خب سؤال خوبی است که بالاخره آقا، روش تنظیم معیشت مردم چیست؟ چه کاری باید انجام داد؟ آن چارچوب اصولی که ما باید در امور معیشتی به کار بگیریم، چیست؟ اول اینکه عدالت باید اصل باشد در تنظیم معیشت؛ زیرا مردم اولین مواجهه‌شان با حکومت در امر معیشت است، اولین جایی که مردم با حکومت مواجه می‌شوند تأمین آزادی‌شان و نان و آب‌شان است. پس امر معیشتی امر حاشیه‌ای نیست، امر باری به هر جهت نیست که حالا همه کارهای‌مان را انجام دهیم. معیشت موضوعی اساسی است.

ایران۲۴: همین که خودتان هم می‌گویید، آیا موضوع  گرانی را عمدی می‌شود حساب کرد یا ضعف ؟ 

واقعاً مسئله‌ای است که ضعف است، یک ضعف ساختاری؛ ما در دستگاه حکمرانی‌مان اولاً به معیشت به عنوان امر دست دوم نگاه می‌کنند؛ سیاستگذاران و مدیران ما به طور عرف، اینجا افتاده، یعنی در دستگاه بوروکراسی و حکمرانی ما، معیشت برای‌شان امر دوم و سوم است.

توجه کنید، مثلاً دولت آقای روحانی آمد گفت برجام، برجام؛  همه مشکلات را به برجام گره زد؛ رشد کشور، پیشرفت کشور، آب خوردن مردم  را به برجام گره زد. این چه افراطی است؟ چرا اینقدر سماجت داریم در یک امر غلطی که بارها تجربه کرده‌ایم؟ بس نبود، هشت سال کشور را در برجام موتور کشور را خواباندیم، رشد کشور را خواباندیم، همه را منتظر نگه داشتیم که این درخت برجام قرار است گلابی بدهد. همه را منتظر نگه داشتیم، چوبش را خوردیم، خسارت محض اتفاق افتاد، دست دشمن کاملاً رو شد، دست این کشورهای مدعی اروپایی بی‌خاصیت برای ما رو شد. باز الآن دوباره برگشتیم نقطه صفر مرزی.

وسط جنگ، جالب است؛ وسط جنگ داریم می‌گوییم آره می‌شود دوباره مذاکره کرد. آقا، اصلاً ما به اصول انقلاب کار نداریم، با آرمان استقلال هم کاری نداریم؛ ما دو تا، سه تا، چهار تا رفتیم با این طرف قرارداد بستیم، همه تعهدات را انجام دادیم. هرچه او خواست، یا نخواست، تو برایش انجام دادی، حسن نیت خود را اثبات کردی. بارها خود طرف ۲۰ بار گزارش داده اتمی نمی‌سازند. خوب، پس حالا دوباره کشور معطل گذاشتی، اقتصاد را مشروط کردی، دلار را به آن شرط گره زدی، معیشت را به آن شرط گره زدی، مذاکره. این مذاکره چه شق‌القمری می‌خواهد انجام دهد که نکرده است؟ چه تخم‌ دو زرده که تا حالا نگذاشته؟ چقدر دیگر باید مذاکره کنی که این اتفاق بیفتد؟

چه طور دیگر باید مذاکره کرد، وسط جنگ؟ «پالس» ضعف می‌دهد و می‌گوید من حاضر هستم مذاکره کنم. درب مذاکره  بسته نیست؛ الآن این سه کشور اروپایی که هیچ هنری نداشتند توی جنگ کجا بودند؟ این‌ها چه حمایتی از حقوق طبیعی و اصولی ما کردند؟ یک بیانیه دادند بگویند آقا، ایران حقش نیست بمب اتم داشته باشد، یک بیانیه دادند؟ آقای آمریکا حداقل آداب معاشرت را رعایت کن؛ وسط مذاکره جنگ نکن.

یک اظهار وجود کردند به نفع ما که ما فکر کنیم این‌ها یک ذره مثلاً منافع بشری دارند. دوباره زیر سایه تهدید برویم پیش این‌ها. چی بگوییم، چی بشنویم، چی قرار است دست ما را بگیرد؟ اصلاً اروپا کجای معادله است الآن؟

ایران ۲۴: تهدید به برگشت مکانیسم ماشه؛ هدف اصلی آقای ظریف از مکانیسم ماشه چه بوده است؟

ایزدخواه: برای دوستانی که دنبال بهانه‌اند، در برجام چیزی را امضا کردند که واقعاً خودشان هم نفهمیدند. بعد که متوجه شدند یا نشدند، متعهد شدند بدون اینکه هیچ منفعتی برایشان داشته باشد. حالا اگر مکانیسم فعال شود، یعنی اساساً برجام وجود ندارد و باید این را به صورت صریح به مردم بگوییم. بله، مکانیسم ماشه اولین ضربه و شلیک به خود برجام است؛ این خود عاملی است که برجام را از بین می‌برد. اگر می‌خواهند برجام نباشد، خب خداحافظ  ما هم فردا صبح از پیمان ناظر تسلیحات متعارف (ان پی تی) خارج خواهیم شد. گفتن این موضوع سخت نیست؛ اصلا از آژانس خارج می‌شوم  چه اصرای است در آژانس ماندن شما که هیچ استدلال و منطقی را قبول ندارید. من تمام تعهداتم را انجام داده‌ام؛ تمام تحریم‌ها که ده برابر شده‌اند، کاهش نیافته بلکه افزایش یافته‌اند. کجای تعهدات شما پابرجاست؟ ویروس هم به خط هسته‌ای ما فرستادید همان زمان تصمیمات برجام؛ وقتی برجام تصویب شد، چند درصد از تعهدات را شما اجرا کردید؟ ما دلمان خوشباشد. حتی اگر دنیا هم جنگ باشد، اگر گفتگویی اثر دارد اینجا باید نشان داده شود. ما عاشق گفتگو نیستیم، باید ببینیم شما چه می‌خواهید؛ یک تکانی به خودتان بدهید.آقا مکانیسم ماشه ، فردا از ان پی تی و آژانس خارج می‌شوم و راه خود را می‌روم؛ دیگر نقش‌ها و عذرهای بی‌مورد تمام شده است و چیز دیگری بین ما نمی‌ماند؛ حیا‌ها از بین رفته؛ حمله هم که انجام دادی؛  ببینید مردم واقعاً می‌فهمند؛ چرا فکر می‌کنید مردم نمی‌فهمند؟ چرا فکر می‌کنید فقط چند رسانه زرد و سلبریتی هستند که القا می‌کنند و مردم هم گوش می‌دهند؟ مردم متانت به خرج می‌دهند ولی بیدار هستند.

ایزدخواه: بله، مردم در دوره‌ی دولت آقای روحانی خیلی صبر و متانت به خرج دادن هشت سال؛ همین افرادی که به روحانی رای داده بودند سال ششم و هفتم که تازه نماینده مجلس شورای اسلامی شدیم  همونایی که به روحانی رای داده بودند، التماس می‌کردندکه روحانی را  استیضاح کنیم! ما  رای دادیم ولی حالاخواهش می‌کنیم؛ استیضاحش کنیند.

ایران ۲۴: درباره‌ی ریاست جمهوری هم عدم کفایت اعلام می‌کنند و می‌گویند استیضاح شود، چه نظری دارید؟

ایزدخواه: الان دردمان این نیست که آقای پزشکیان به آن نقطه رسیده باشد؛ اما بحث ما این است: همین مردمی که به روحانی رای دادند، به این دلیل بود که می‌خواستند تحریم‌ها کاهش یابد، اقتصاد به حرکت درآید و صنعت هسته‌ای پیشرفت کند، بنابراین به ایشان فرصت دادند. حتی برجام تصویب شد و مردم جشن گرفتند. مردم ما فهمیده‌اند؛ گول نمی‌خورند، فریب نمی‌خورند و بازی هم نمی‌خورند. آن‌ها اکنون فکر می‌کنند که اگر دوباره پرچم مذاکره را بلند کنیم، عزت ملت حفظ خواهد شد. ملت در جنگ ثابت کرده است که همه با هم یکدست هستند؛ هنر دیگری غیر از مذاکره داری، انجام بده. هر سلیقه‌ی سیاسی که باشد، موقع جنگ همه یک ملتیم، همه پای هم می‌ایستیم و می‌جنگیم. اما الان می‌خواهم بگویم: آقا، غیر از مذاکره، چه راهی داری؟ برو وسط همین جنگ نابرابر، چهار اتحاد استراتژیک اقتصادی بسازیم.

ایران ۲۴: راهکار مقابله با مکانیسم ماشه چیست؟

دنیا الان ۲۰۰ کشور دارد، نه فقط چهار تا به علاوه یکی. برو الان اتحادهای استراتژیک  سیاسی ، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و فرهنگی  را تماشا کن اول هم از همین همسایه‌هایه‌های خود  شروع کنید، سپس به کل دنیا نگاه کنید. ملت‌های دنیا در این جنگ به نفع ما ابراز همدردی و احساسات کرده‌اند، بسیاری آماده همکاری هستند و بعضی حتی گفتند در صورت جنگ زمینی آماده‌اند به ما کمک کنند. از این فرصت جهانی که به سود شما ایجاد شده بهره بگیرید. رهبر شما در جهان به‌عنوان قهرمان شناخته شده است؛ از این موقعیت به بهترین شکل استفاده کنید. توان و قدرت شما، نه با داشتن چند چشم، بلکه با قدرت نرم مردمی است که زیر موشک‌باران گفتند تا آخر ایستاده‌اند. همان روز اول، مردم همبستگی خود را نشان دادند، گلایه و اعتراض کنار رفت و همه گفتند: «آقا، ما پای جنگ هستیم و کوتاه نمی‌آییم.» این سرمایه شما، افتخار شماست. این داشته را به رخ طرف مقابل بکشید؛ بعد فراخوان دادند که کشورهایی که مایلند در این شرایط با ما هر نوع رابطه راهبردی و بلندمدت داشته باشند، به همکاری دعوت شوند ما استقبال خواهیم کرد.

ایران ۲۴: نظر شما درباره بستن تنگه هرمز چیست؟

ایزدخواه: اولاً این حق طبیعی ما است. اینجا آب‌های سرزمینی ماست و طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی، حق حکمرانی بر این آب‌ها را داریم. می‌توانیم از فردا از کشتی‌ها عوارض بگیریم؛ این حق ما است. حالا اینکه سیاست ما چیست؛ از کدام کشتی‌ها عوارض بگیریم و کدام‌ها را معاف کنیم، به تصمیمات ما بستگی دارد. می‌توانیم این تنگه را ببندیم و هر سیاستی که مطابق با حقوق طبیعی و بین‌المللی داریم، اعمال کنیم.

بالاخره باید همه جوانب را بسنجیم؛ منافع دوستانمان، منافع خودمان و آینده اقتصاد کشور را در نظر بگیریم. ما واقعاً کشور جنگ‌طلب نیستیم و نمی‌خواهیم در منازعات بیهوده شرکت کنیم. برای مثال، در حمله به عین‌الاسد اعلام کردیم که هدف ما جلوگیری از کشته شدن بیشتر است. ما اصلاً دنبال کشتار نیستیم و کشور جنگ‌طلب یا استعمارگری نیستیم.

ما با نظام سلطه جنگیده‌ایم، خون داده‌ایم و هزینه داده‌ایم تا در خاورمیانه و منطقه صلح برقرار شود. اما این حق ماست که اگر طرف مقابل بخواهد به رفتارهای وحشی‌گرانه‌اش ادامه دهد، ما هم تدابیر لازم را در اختیار داشته باشیم. مجلس می‌تواند قانون وضع کند و اعمال کند.

حتی در زمان جنگ، ما جلسات منظمی داشتیم. کمیسیون امنیت پیش‌نویس قانونی را آماده کرده است، البته با این نگاه که فعلاً به مرحله وضع عوارض برای کشتی‌های طرف دشمن برسیم. این پیش‌نویس آماده و در سامانه ثبت امضا شده است. دوستان امنیتی درخواست کردند که فرصت بدهیم تا از ابزارهای دیگر نیز استفاده کنیم. اگر لازم باشد، مسیرهای دیگری هم باز است.

ما بحث تعلیق همکاری با آژانس را نیز در نظر گرفته‌ایم، که فعلاً یک امر سطحی است و این را هم قانون کرده‌ایم. اما در مرحله بعد، اگر دشمن به شیطنت‌هایش ادامه دهد، می‌توانیم این اقدامات را فعال کنیم.

 ایران ۲۴:  طرح تعلیق آژانس را مطرح کردید؛ هنگام گفتگو با اروپا، یکی از خواسته‌های آن‌ها .......... و برق ما قطع شد

این گفت‌و‌گو ادامه خواهد داشت....