مصرف تفریحی مواد مخدر، دامی برای افتادن در بلایی خانمانسوز

بر اساس آمار مرکز مبارزه با مواد مخدر سازمان بهزیستی، در ایران حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر معتاد شناسایی شده‌اند و حدود ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر نیز به صورت تفریحی مواد مخدر مصرف می‌کنند. اما آیا مصرف تفریحی مواد مخدر ممکن است؟ یا اینکه فرد در نهایت در دام اعتیاد گرفتار می‌شود؟

همچنین طبق آمار از هر ۱۰۰ نفر مصرف‌کننده، فقط ۱۷ نفر مسیر درمان را طی می‌کنند، که از پیچیدگی و سختی راه رهایی از مواد مخدر حکایت دارد.

با این حال، از دیرباز تا امروز، انسان‌ها به دنبال تجربه حس‌های تازه و لذت‌های زودگذر بوده‌اند؛ از سیگار تا مصرف مواد سبک مانند ماری‌جوانا در مهمانی‌ها و جمع‌های دوستانه امروزی. 

 در این خصوص شبکه خبری ایران ۲۴ در گفت وگویی با دکتر «افشین طباطبایی» روانشناس، نویسنده و پژوهشگر اجتماعی، نظر وی را جویا شده است که در پی می‌آید: 

طباطبایی درباره تاریخچه استفاده از مواد دخانی و مخدر گفت: زمانی که در سال ۱۵۰۰ میلادی سیگار برگ از کوبا به اروپا وارد شد، مورد علاقه شدید پاپ قرار گرفت و وی به طور مداوم سیگار می‌کشید و معتقد بود این فعالیت، سرگرمی نشاط‌ آور و لذت‌بخشی است. زیرا نیکوتین موجود در سیگار باعث ایجاد احساس آرامش و نشاط در فرد می‌شود، هرچند که اعتیادآور است و به نوعی می‌توان آن را مخدر محسوب کرد.

وی ادامه داد: در سراسر دنیا، استفاده از برخی مواد مخدر سبک مانند ماری‌جوانا یا همان گل، در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها رایج است و افراد گاهی به صورت تفریحی از آنها استفاده می‌کنند، مشابه مصرف نوشیدنی‌های الکلی. افرادی که این مواد را به شکل تفریحی مصرف می‌کنند معمولاً دچار اعتیاد نمی‌شوند، مگر کسانی که به طور روزانه و مداوم از این مواد استفاده کنند.

این روانشناس افزود: البته برخی مواد مخدر مانند تریاک و هروئین به شدت اعتیادآور هستند، اما گروهی دیگر مثل ماری‌جوانا، اثر اعتیادآوری به مراتب کمتری دارند. با این حال، مصرف تفریحی هم پیامد‌های منفی دارد.

طباطبایی در مورد اثرات روانی و اجتماعی مواد تصریح کرد: افرادی که اعتماد به نفس و خودباوری پایینی دارند، ممکن است جذب مواد شوند؛ زیرا مواد حس حال خوب، جرات و اعتماد به نفس موقت ایجاد می‌کنند. البته این فواید کاذب، عوارض جدی جسمی و روانی به همراه دارد.

وی در مورد پیامد‌های جسمی و روانی مصرف تفریحی مواد مخدر گفت: افرادی که مواد مخدر حتی بصورت تفریحی مصرف می‌کنند دچار عوارض آن می‌شوند؛ برخی ممکن است عصبی و دچار حواس پرتی شوند که می‌تواند نتایج مرگباری، چون تصادف داشته باشد، به علت حال خوبی که احساس می‌کنند به افراط در مصرف آن روی بیاورند و اوردوز کنند، همچنین ممکن است دچار آسیب‌های مغزی و اثرات ناخواسته دیگر شوند.

این پژوهشگر اجتماعی درباره دلایل گرایش افراد به مصرف تفریحی گفت: فشار دوستان و محیط اجتماعی، به خصوص تشویق دوستان در مهمانی‌ها، احساس افسردگی یا ناکامی و میل به بهبود حالت روحی و تمایل به احساس بزرگ بودن به خصوص در میان نوجوانان و جوانان از جمله دلایل گرایشات جوانان به مصرف مواد مخدر است. 

این نویسنده همچنین به نقش تجارت مواد مخدر اشاره کرد و گفت: بازار مواد مخدر یک تجارت سنگین است و برای فروش بیشتر، مافیای مواد مخدر نیاز به مصرف‌کننده دارد؛ بنابراین وجود مصرف‌کننده و حتی اعتیاد برخی افراد، به سود آنهاست.

طباطبایی درباره درمان معتادان تصریح کرد: برای ترک مواد، همت فرد و حمایت خانواده ضروری است. درمان این مشکل بیشتر یک امر فردی و درونی است. گفت‌و‌گو با افرادی که قبلاً معتاد بوده‌اند و موفق به ترک شده‌اند، و مشاوره حرفه‌ای نیز بسیار موثر است.

وی افزود: مواد مخدر و دخانیات مانند سیگار، به دلیل سودآوری بالا، از طریق سازمان‌ها و کمپانی‌های بزرگ به طورغیرمستقیم تبلیغ می‌شوند و افراد را ترغیب به مصرف می‌کنند؛ بنابراین آگاهی و آموزش هم نقش کلیدی در پیشگیری دارد.