بهروز غریب‌پور: کاری که امیر نادری با من کرد باعث شد از سینما دست بکشم!

بهروز غریب‌پور در گفت‌و‌گو با ایران ۲۴، درباره اینکه چرا در سینما کم‌کار شده است، تصریح کرد: کاری که امیر نادری در «دونده» با من کرد نشان دهنده این بود که محیط سینما یک محیط غیرفرهنگی است. ایشان این گفته سیدنی لومت کارگردان «۱۲ مرد خشمگین» را فراموش کرده بودند یا نمی‌دانستند که می‌گوید: فیلمنامه انجیل کارگردان ست.

وی که به عنوان فیلمنامه نویس در «دونده» با امیر نادری همکاری کرده، شکل‌گیری این همکاری را اینگونه شرح داد: وقتی من کار را با امیر ناردی در «دونده» را شروع کردم، او یک چیز سطحی نوشته بود درباره یک پسربچه که دیر به مدرسه رفته و سنش برای آموزش و پرورش قابل قبول نیست. در آن زمان من، عباس کیارستمی و ابراهیم فروزش در شورای تولید کانون بودیم. همه کار را رد کردند. من گفتم کار جوهری دارد که من آن را دوست دارم. شخصیت داستان از زمان عقب افتاده و می‌تواند با تلاش خودش را برساند. گفتند شما می‌توانید این را به امیرنادری بگویید؟ گفتم بله!

غریب پور افزود: به امیر نادری گفتم من کار‌های شمار دیده‌ام و آنها را نمی‌پسندم! گفتند چرا؟ گفتم پر از عقده و حسادت است! بعد برایش «ساز دهنی» را مثال زدم. امیر نادری چند سالی از من بزرگتر بود و به او برخورد. گفتم تو می‌خواهی مردم را تربیت کنی. می‌خواهی به بچه‌ها بگویی اگر شخصی وسیله بهتری از شما دارد باید بزنید بشکنید؟ این را می‌خواهی به بچه‌ها بگویی که اگر کسی ماشین خوبی دارد باید رویش میخ بکشیم؟ فیلم شما حسادت و عقده را ترویج می‌کند. من من می‌خواهم در «دونده» نگاه دیگری ارائه دهم. گفت اینها را انجام می‌دهی؟ گفتم بله. آن زمان ما همسایه کامران شیردل بودیم و مثل الان که آسانسور نداریم آن موقع هم نداشتیم. امیر نادری چاق هم بود له له کنان از پله‌ها آمد بالا، گفت که من کامران را سر کوچه دیدم از شما خیلی تعریف کرد. حالا بگو ببینم می‌خواهیم چکار کنیم؟ گفتم هفته دیگر سکانس اول را می‌نویسم اگر موافقت کردید انجام می‌شود، در غیر این صورت داستان بر می‌گردد به همان قبل که قرار نبوده این فیلم ساخته شود.

کارگردان «اپرای مولوی» در ادامه روایت خود، در مورد ماجرای نگارش فیلمنامه «دونده» و نگارش سکانس اول آن توضیح داد: به نادری گفتم شخصیت «امیرو» در «دونده» به دنبال کشف جهان است. او به دلیل فقر و نداشتن پدر و مادر به مدرسه نرفته و باید جهان را کشف کند. اسم سکانس اول را سمفونی الفبا گذاشتم. آن صحنه که الفبا را تکرار می‌کند و می‌دود و با قطار مسابقه می‌دهد و می‌خواهد جهان ذهنی خودش را گسترش دهد. امیرنادری (بعد از خواندنس سکانس اول) چنان ذوق زده شد که من را بغل کرد و دور خانه گرداند و گفت که تو بی نظری! اما به محض اینکه فیلم در جشنواره نانت برنده شد، امیر نادری حتی یادش رفت در مراسمی که من و ایشان نزدیک هم بودیم، به من نکاه کند و بگوید فیلمنامه برای ایشان است. برخی دوستدارانش هم اسم من را هرجا می‌توانستند از روی پوستر‌ها حذف می‌کردند. حتی زمانیکه فیلم بازسازی شد از سمت فارابی برای افتتاحیه من را دعوت کردند؛ گفتم وقتی روی پوستر اسم بهروز غریب‌پور نیست من بیایم چکار کنم؟ بعد شیطنت کردند و نوشتند نویسنده امیر نادری، فیلمنامه بهروز غریب‌پور و امیر نادری.

کارگردان نمایش «بینوایان» ادامه داد: فکر کردم که اگر با این جهالت در بیفتم خودم نابود می‌شوم، زیرا این جهالت خیلی سنگین است؛ بنابراین دست از سینما کشیدم. ولی «تنبل قهرمان» را هم نوشتم و ساختم که در سال ۲۰۰۰ فیلمنامه اش جز بهترین آثار نوجوانان در جهان شد و جایزه گرفت. بعد «کاراگاه ۲» را ساختم. آخرین کاری که کردم «اردک لی» است.

غریب پور با بیان اینکه در سینما مثل اینکه یک نوع طلسم وجود دارد و خدا می‌داند آن طلسم کی شکسته شود، درباره آخرین اثر سینمایی خود توضیح داد: «اردک لی» درباره یک مسئله قومی و تربیتی است که تا کنون به آن توجه نشده است. اردک لی به زبان ترکی یعنی اردک آباد. داستان آن درباره پسری به نام «بایرام اردک‌لی» است که وارد مدرسه‌ای می‌شود. تمام مدرسه از بازرس گرفته تا مدیر مدرسه و بسیاری از معلمان مسخره اش می‌کنند، در حالی که خیلی باهوش است و او را قربانی می‌کنند.

وی افزود: سکانس‌های این فیلم را به جز برخی از آنها، سیاه و سفید کار کردم. اما پخش کننده به تهیه کننده می‌گفت پوستر‌ها باید رنگی باشد تا مردم به هوای رنگی بودن فیلم به سینما بیایند. غالب آثاری که اکنون ساخته می‌شود سینمای اجتماعی نیست. این سینمایی است که عاشق دکور فقر است. من در «دونده» فقر را ستایش نکردم، در «اردک لی» هم جهالت را ستایش نکردم. اعتقاد دارم هنر برای روشنگری است. اکنون خیلی از تهیه کننده‌ها فیلمنامه را که جلویشان می‌گذاری، به گفته علی حضرتی، تهیه‌کننده فیلم «اردک لی» می‌پرسند فیلم چند جای خنده دارد؟ این خیلی دردناک است. در این جزیره جهالت زده سخت است ولی هنوز به سینما فکر میکنم، خواب سینما می‌بینم، فیلم میبینم و دائما در کوران کار سینما هستم.

غریب پور با انتقاد از وضعیت کنونی سینما افرود: این سینما عاشق دکور فقر است، اما او در عین حال هنوز خواب سینما می‌بینم و به آن فکر می‌کنم.