غروب پاییز و دل های غم انگیز/از افسردگی فصلی چه می دانیم؟

با شروع فصل پاییز با برگریزان درختان و هوای گرفته و ابری، برخی شدیدا دلتنگ آفتاب می‌شوند و این دلتنگی به تغییر در خلق و خو و حتی افسردگی می‌انجامد. 

افسردگی فصلی یا به‌طور علمی‌تر اختلال عاطفی فصلی (Seasonal Affective Disorder) نوعی از افسردگی است که در یک زمان مشخص از سال بروز می‌کند و معمولاً در پاییز و زمستان شدت می‌گیرد و با آمدن بهار و تابستان برطرف می‌شود.

در این دوران، فرد ممکن است احساس غم، بی‌انگیزگی، خواب زیاد و کاهش انرژی را تجربه کند.

در این خصوص و برای درک بیشتر این اختلال عاطفی شبکه خبری ایران ۲۴ گفت و گویی با دکتر «افشین طباطبایی» روانشناس، نویسنده و پژوهشگر اجتماعی ترتیب داده که در پی می‌آید.

طباطبایی درمورد افسردگی فصلی تصریح کرد: بسیاری از تلاطمات روحی انسان، آنگونه که مورد بررسی قرار گرفته است، در شرایط اقلیمی مختلف متفاوت است. به عنوان مثال افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می‌کنند، اگر به مناطق گرمسیر مهاجرت کنند مشکلات روحی و روانی پیدا می‌کنند یا برعکس. همچنین دانشمندان به این نتیجه رسیدند که تغییر فصول نیز بر خلق و خوی افراد تاثیرگذار است. پس افراد تحت تاثیر شرایط اقلیمی و آب و هوایی قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: حتی سابقه تاثیر شرایط اقلیمی و آب و هوایی در بررسی‌های انجام شده بر روی کسانی که خودکشی کردند یا مرتکب قتل و خشونت شدند، نیز در نظر گرفته می‌شود و مشاهده شده که افراد در شرایط اقلیمی و آب و هوایی گوناگون واکنش‌های متفاوتی دارند.

این روانشناس در مورد ژنتیکی بودن این اختلال عاطفی گفت: در مشکلات روحی و روانی ژنتیک می‌تواند تاثیرگذار باشد مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی و غیره، اما افسردگی فصلی لزوما ارثی و ژنتیکی نمی‌باشد. هر فردی در هرگروه سنی بسته به شرایط روحی خود ممکن است در فصل پاییز افسردگی را تجربه کند، نکته اینجاست که افراد باید خلق و خوی خود را بشناسند.

وی ادامه داد: در روانشناسی یکی از راهکار‌هایی که سعی می‌کنند به بیماران آموزش دهند این است که افراد تلاطمات محیطی و اقلیمی که روی آنها تاثیر می‌گذراد را بشناسند تا در نتیجه بتوانند از خود مراقبت کنند. به عنوان مثال افراد باید آگاه باشند که به عنوان مثال در سرمای شدید یا در برگریزان پاییز حالشان دگرگون می‌شود. 

طباطبایی در باره راهکار‌های موجود تصریح کرد: یکی از راهکار‌های مهم هشیاری اطرافیان است. اطرفیان باید نسبت به فردی که دارای اختلال عاطفی فصلی است توجه کافی داشته باشند و در صورت امکان در فصلی که دچار اختلال عاطفی می‌شود او را به مکان معتدل تری ببرند. در مواردی نیز بیماران نیاز به دارو درمانی برای مقابله با افسردگی فصلی پیدا می‌کنند.

وی افزود: در کشور‌های پیشرفته‌تر مراکزی وجود دارد که مخصوص کسانی است که نه لزوما بیمار بلکه دچار تلاطمات روحی فصلی‌اند و در این مکان‌ها شرایط محیطی را برای این دسته افراد فراهم می‌کنند تا کمتر دچار تنش‌های روانی شوند. ولی مهمترین نکته این است که افرادی که دچار اختلال عاطفی فصلی هستند باید خودشان نیز به وضعیت روحی خود آگاه باشند و آن را بپذیرند.