موج نوی سینمای ایران و آنانی که هستند
به گزارش شبکه خبری ایران ۲۴، در اوایل دهه چهل شمسی، جریانی از فیلمسازی در واکنش به سلطه «فیلم فارسی» که عمدتاً شامل آثار سطحی، کمدی و ملودرام‌های عامه‌پسند بود، پایه‌گذاری شد که «موج نو» سینما نام گرفت.
پیش از آن، سینمای ایران هنوز نتوانسته بود پیوندی میان زبان سینما و غنای ادبیات معاصر برقرار کند. اما با ظهور فیلمسازانی، چون ابراهیم گلستان، هژیر داریوش، بهرام بیضایی، محمدرضا اصلانی، مسعود کیمیایی، ناصر تقوایی و داریوش مهرجویی نگاه تازه‌ای به سینما شکل گرفت؛ نگاهی که در پی معنا، هویت، و بازتاب فرهنگ جامعه‌ی ایرانی بود.
آثاری همچون «خانه سیاه است» از فروغ فرخزاد، «خشت و آینه» ساخته ابراهیم گلستان و «گاو» از داریوش مهرجویی، نقطه عطفی در تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شوند.
داریوش مهرجویی و ناصر تقوایی از چهره‌های شاخص موج نو سینما هستند که هر دو 22 مهر (مهرجویی سال 1402 و تقوایی سال 1404) از دنیا رفتند. بدین ترتیب سینمای ایران به فاصله دو سال، دو تن از فیلمسازان مولف و صاحب سبک خود را از دست داد.
در ادامه، نگاهی کوتاه به چند چهره‌ی برجسته موج نوی سینمای ایران داریم:
محمدرضا اصلانی/بازگشت دوباره به سینما پس از 18 سال
محمدرضا صلانی شاعر و فیلمساز روشنفکر ایرانی، از چهره‌های متفاوت موج نو است.
او در فیلم «شطرنج باد» ۱۳۵۵، با زبانی استعاری و ساختاری مدرن، طبقات اجتماعی و روابط قدرت را به تصویر کشید.
این فیلم پس از سال‌ها ممنوعیت پس از انقلاب، دوباره در جهان مطرح شد و مجله IndieWire آن را در فهرست ۱۰۰ فیلم برتر دهه ۱۹۷۰ در رتبه ۳۳ قرار داد.
آخرین فیلم اصلانی «آتش سبز» بود و طبق اخبار اخیر، اصلانی پس از ۱۸ سال قصد دارد با ساخت فیلم تازه‌ای به نام «خاکستر خیال» به سینما بازگردد.
بهرام بیضایی/فیلمسازی که جایگزین ندارد
بهرام بیضایی، نویسنده، پژوهشگر، نمایشنامه‌نویس و فیلمساز برجسته، یکی از اندیشمندترین چهره‌های موج نو سینما است. او در خانواده‌ای اهل ادب و شعر زاده شد و از همان ابتدا دغدغه هویت ایرانی را در آثار خود دنبال کرد.
از آثار ماندگار او می‌توان به «مرگ یزدگرد»، «باشو غریبه‌ی کوچک» و «چریکه تارا» اشاره کرد. بیضایی نه تنها در سینما بلکه در تئاتر نیز جایگاهی استثنایی دارد و نمایشنامه‌هایش به زبان‌های گوناگون ترجمه شده‌اند.
او در اواخر دهه هشتاد، ایران را ترک کرد و به آمریکا رفت.
آخرین فیلم سینمایی بیضایی «وقتی همه خوابیم» در سال ۱۳۸۷ ساخته شد. بسیاری از هنرمندان در حسرت همکاری دوباره با او و بسیاری از مردم در انتظار دیدن دوباره آثار بر پرده سینما و یا صحنه تئاتر هستند.
مسعود کیمیایی/استاد دیالوگ‌های کوچه‌بازاری
مسعود کیمیایی از دیگر کارگردانان مؤلف موج نو است که با فیلم «قیصر» مطرح شد. او پیش از انقلاب با آثاری، چون «گوزن‌ها» و «داش آکل» و پس از انقلاب با فیلم‌هایی مانند «دندان مار»» و «سرب»، دغدغه‌های اجتماعی و اخلاقی را در بستر داستان‌هایی پرشور و دیالوگ‌هایی ماندگار بیان کرد.
کیمیایی همواره سینما را آینه غیرت، رفاقت و عدالت دانسته و زبان سینمایی خاص خود را دارد. آخرین اثر منتشرشده او «خائن‌کُشی» است و پروژه جدیدش با عنوان «عشق در انفرادی» به تهیه‌کنندگی علی اوجی در دست تولید قرار دارد.
بهمن فرمان‌آرا/فیلمسازی که مشکلات مالی متوقفش کرد
بهمن فرمان‌آرا فیلمساز، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده‌ای است که نقش مهمی در تداوم جریان موج نو داشت.
او پیش از انقلاب با ساخت «شازده احتجاب» بر اساس داستان هوشنگ گلشیری، نگاه منتقدان را به خود جلب کرد.
فرمان آرا پس از انقلاب، مدتی در خارج از کشور زندگی کرد و سپس در دهه هفتاد با فیلم‌هایی، چون «بوی کافور، عطر یاس» و «خانه‌ای روی آب» به سینمای ایران بازگشت.
آخرین پروژه او، «چشم‌هایش» اقتباسی از رمان معروف بزرگ علوی است که اگرچه با بازی مهدی پاکدل، لاله مرزبان و علی مصفا آغاز شد، اما تولید آن به دلیل مشکلات مالی متوقف شد.
