بازگشت نوار کاست واکنشی فرهنگی به دنیای دیجیتال است
شبکه خبری ایران24 ـ گروه موسیقی: در روزگاری که پخش آنلاین بر دنیای موسیقی حکم می‌راند، نوار کاست – نماد روزهای آنالوگ – دوباره جان گرفته است. از تیلور سوئیفت گرفته تا گروه‌های مستقل، بسیاری از هنرمندان جهان آثارشان را روی کاست منتشر می‌کنند. آیا این موج نوستالژیک به ایران هم خواهد رسید؟ 
بازار جهانی موسیقی در سال‌های اخیر شاهد پدیده‌ای جالب توجه بوده است: بازگشت نوار کاست. رسانه‌ای که زمانی نماد خاطره، موسیقی مردمی و لحظه‌های جوانی نسل‌های گذشته بود، اکنون بار دیگر در فروشگاه‌های موسیقی جهان دیده می‌شود. به تازگی، هنرمندان بزرگی مانند تیلور سوئیفت، بیلی آیلیش و د ویکند آلبوم‌های خود را علاوه بر نسخه‌های دیجیتال، بر روی کاست نیز منتشر کرده‌اند. این بازگشت تنها یک موج نوستالژیک نیست؛ بلکه بازتاب میل انسان به لمس واقعیت در دنیای غیرملموس دیجیتال است.
کاست با صدای خاص، طراحی جلد و حس فیزیکی خود، تجربه‌ای متفاوت از شنیدن موسیقی را فراهم می‌کند. بسیاری از نسل جوان که هرگز دوران کاست را تجربه نکرده‌اند، اکنون با علاقه به جمع‌آوری آن روی آورده‌اند. این روند بخشی از بازگشت عمومی به عناصر گذشته در مد، سینما و فرهنگ است؛ بازگشتی که هم احساسی است و هم فرهنگی.
در ایران اما این موج هنوز فراگیر نشده است. برای بررسی چشم‌انداز بازگشت کاست در بازار موسیقی کشور، با علی عزیزی، مدیر شرکت فرهنگی و هنری «آواز بیستون» و از فعالان باسابقه صنعت موسیقی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
سوال ـ
اخیرا نوار کاست در جهان دارد بازمی‌گردد. تیلور سوئیفت پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین خواننده حال حاضر دنیا، بخشی از آلبوم جدیدش را به صورت کاست روانه بازار کرده است. هرچند هیچگاه کاست یا سی دی جای مجازی را نمیگیرد، به نظر شما این تغییر ذائقه و استقبال نسل جوان از کاست به چه دلیلی است؟
پاسخ ـ
بازگشت نوار کاست را می‌توان نوعی واکنش احساسی و فرهنگی به دنیای دیجیتال دانست. در دورانی که موسیقی تنها با یک کلیک در دسترس است، بسیاری از جوانان به دنبال تجربه‌ای ملموس‌تر و خاص‌تر از گوش دادن به موسیقی هستند. نوار کاست حس نوستالژی و ارتباط عاطفی با گذشته را زنده می‌کند، حتی برای نسلی که شاید هرگز در دوران کاست زندگی نکرده‌اند. داشتن یک کاست واقعی، با طراحی جلد، برچسب‌ها و صدای خش‌خش مخصوص آن، نوعی آیین شخصی و تجربه فیزیکی را فراهم می‌کند. این حس داشتن و جمع‌آوری، در برابر دنیای گذرا و بی‌مرز فایل‌های دیجیتال، جذابیت خاصی دارد. از سوی دیگر، بازگشت کاست بخشی از روند عمومی بازگشت به گذشته در مد، سینما و موسیقی است. هنرمندانی مانند تیلور سوئیفت با عرضه آلبوم روی کاست، این حس اصالت و منحصر‌به‌فرد بودن را تقویت می‌کنند. برای طرفداران، خرید کاست نه فقط گوش دادن به موسیقی، بلکه ابراز عشق و وفاداری به هنرمند است. این کار جنبه کلکسیونی نیز پیدا کرده است. در نهایت، استقبال از کاست نمادی از تمایل انسان به لمس واقعیت، خاطره و معنا در دنیایی است که روزبه‌روز دیجیتالی‌تر می‌شود.
سوال ـ
زمانی شرکت شما در تولید و توزیع کاست و بعدا سی دی در ایران سرآمد بود. آیا با تغییر ناگهانی نوع پخش مجازی شما متحمل زیان و خسارت شدید یا سریع خود را به محصول و نوع توزیع جدید مجهز کردید؟
پاسخ ـ
تغییر از بازار فیزیکی به دنیای مجازی برای ما همان‌قدر سریع بود که غیرمنتظره. سال‌ها تولید و توزیع کاست و بعدها سی‌دی بخشی از هویت شرکت ما محسوب می‌شد. ما در دوره‌ای فعالیت می‌کردیم که هر آلبوم، یک محصول واقعی بود؛ شامل طراحی جلد، چاپ دفترچه، بسته‌بندی و شبکه توزیع در سراسر کشور. طبیعتاً این روند هزینه‌های قابل توجهی در پی داشت و هر نسخه از کاست یا سی‌دی که فروش نمی‌رفت، عملاً به معنای زیان مستقیم بود. برخلاف فضای مجازی که محصول دیجیتال با یک‌بار تولید قابل تکثیر بی‌پایان است، در تولید فیزیکی هر واحد هزینه جداگانه دارد. با تغییر ناگهانی ذائقه مخاطبان و گسترش پلتفرم‌های آنلاین، ما هم با موجی از عدم تعادل مواجه شدیم. موجودی انبارها، سرمایه‌های بلوکه‌شده و کاهش فروش فیزیکی، فشار مالی زیادی وارد کرد. نمی‌توان انکار کرد که در ابتدای مسیر، خسارت قابل‌توجهی دیدیم. با این حال، ما تلاش کردیم خیلی سریع خود را با واقعیت جدید وفق دهیم. ورود به حوزه توزیع دیجیتال، همکاری با پلتفرم‌های پخش آنلاین و سرمایه‌گذاری در بازاریابی دیجیتال از جمله اقداماتی بود که انجام دادیم. در عین حال، تولید نسخه‌های محدود فیزیکی برای کلکسیون‌داران و طرفداران جدی موسیقی را حفظ کردیم تا ارتباطمان با ریشه‌ها قطع نشود. این گذار اگرچه پرچالش بود، اما به ما آموخت که انعطاف‌پذیری و شناخت روندهای نو، رمز بقا در دنیای موسیقی است.
سوال ـ
بحث رواج مجدد کاست در دنیا هنوز به ایران نرسیده و در اینجا خرید و فروش کاست بسیار جزیی و در حد معامله کلکسیونی آثار قدیمی هست. بنظرتان این موج به ایران هم خواهد رسید؟
پاسخ ـ
بازگشت کاست در ایران هنوز به شکل فراگیر رخ نداده، اما نشانه‌هایی از علاقه دوباره به این رسانه دیده می‌شود. فضای موسیقی کشور ما معمولاً با فاصله‌ای زمانی از روندهای جهانی تأثیر می‌پذیرد. با این حال، نسل جوان به واسطه شبکه‌های اجتماعی و آشنایی با جریان‌های جهانی، ممکن است به زودی به سمت تجربه چنین نوستالژی‌هایی برود. کاست در ایران علاوه بر جنبه نوستالژیک، بار فرهنگی و احساسی خاصی دارد که می‌تواند الهام‌بخش بازتولید آن باشد. از سوی دیگر، اگر هنرمندان مطرح ایرانی بخشی از آثار خود را روی کاست عرضه کنند، این روند می‌تواند جانی تازه بگیرد. البته بازار محدود، هزینه تولید بالا و نبود دستگاه‌های پخش کاست در زندگی روزمره، موانع جدی این بازگشت هستند. با این وجود، در قالب نسخه‌های ویژه، هنری یا کلکسیونی، می‌توان انتظار داشت که کاست در ایران هم دوباره مطرح شود؛ نه به عنوان رسانه اصلی موسیقی، بلکه به عنوان نشانه‌ای از اصالت، خاطره و سلیقه خاص.
سوال ـ
بالاخره شما در زمانی که بزرگترین تولید کننده موسیقی روی کاست و سی دی بودید، آیا محصولات موسیقایی روی این دو قالب یا سی دی و کاست خام روی دستتان ماند؟
پاسخ ـ
گفتن این حرف برایم واقعاً سخت است، چون سال‌ها تلاش، عشق و سرمایه در دل همان کاست‌ها و سی‌دی‌هایی نهفته است که امروز در انبارها خاک می‌خورند. زمانی که بازار موسیقی فیزیکی رونق داشت، هر آلبوم برای ما یک اثر هنری کامل بود؛ از طراحی جلد گرفته تا بسته‌بندی و توزیع. اما ناگهان همه چیز تغییر کرد و با ظهور پخش دیجیتال، تقاضا برای نسخه‌های فیزیکی به شدت افت کرد. انبارها پر از محصولاتی شدند که با عشق ساخته شده بودند اما دیگر خریدار نداشتند. هر بار که به آن قفسه‌ها نگاه می‌کنم، سنگینی عجیبی روی دلم می‌نشیند، انگار بخشی از خاطرات و تلاش‌هایم زیر غبار زمان مدفون شده‌اند. ما نه فقط سرمایه مالی، بلکه احساس و انرژی انسانی زیادی در این مسیر صرف کرده بودیم. دیدن اینکه صدها هزار کاست و سی‌دی بدون مقصد باقی مانده‌اند، دردناک است. با این حال، همچنان امیدوارم روزنه‌ای باز شود، شاید در قالب بازگشت نوستالژی، یا پروژه‌ای فرهنگی که بتواند این آثار را دوباره به جریان زندگی بازگرداند. شاید نسل جدید دوباره قدر لمس موسیقی واقعی را بداند و به سراغ این میراث بیاید. برای من، هر کاست و سی‌دی یادآور دوره‌ای است که موسیقی هنوز طعم لمس، صدا و خاطره داشت. امیدوارم بتوانیم راهی پیدا کنیم تا آن دوران و آن تلاش‌ها بی‌ثمر نمانند.
