فرجی‌راد: آمریکا با حمایت ترکیه نفوذ روسیه و چین را در خزر و قفقاز مهار و ایران را تحت فشار گذاشت
عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلیتیک، در گفت‌وگو با شبکه خبری ایران۲۴، درباره تحولات ژئوپلیتیکی اخیر در آسیای مرکزی و قفقاز، گفت: «آمریکا در حال پیگیری تغییرات گسترده‌ای در این منطقه است؛ با درگیر شدن روسیه در جنگ با اوکراین و فشار ناتو، همزمان در آسیای مرکزی و قفقاز تحولات قابل توجهی رخ می‌دهد که می‌تواند به محدود شدن نفوذ بلوک شرق شامل روسیه، چین و ایران منجر شود.»
وی به سفر اخیر سران پنج کشور آسیای مرکزی قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان به کاخ سفید و دیدار با دونالد ترامپ اشاره کرد و گفت: «هرچند جزئیات مذاکرات منتشر نشده، اما به نظر می‌رسد آمریکا درصدد توسعه روابط راهبردی و همچنین پیشبرد اهداف ژئوپلیتیکی در منطقه است. آمریکا با همکاری ترکیه، که عضو ناتو است، می‌کوشد حوزه نفوذ روسیه و چین را در غرب دریای خزر و منطقه قفقاز محدود کند و همچنین فشارهایی بر ایران وارد آورد.»
استاد ژئوپلیتیک با توجه به شرایط منطقه قفقاز، گفت: «در حالی که الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، سال‌ها علاقه‌مند به نزدیکی به غرب و حتی عضویت در ناتو بوده، شکست ارمنستان با حمایت ترکیه و اسرائیل باعث شده است فضای سیاسی برای گسترش همکاری با ناتو فراهم شود. به‌ویژه پروژه استراتژیک «کریدور زنگزور» که توسط رهبران آذربایجان و ارمنستان با میانجی‌گری ترامپ در واشنگتن امضا شده، مسیر جدیدی برای نزدیکی منطقه به غرب ایجاد کرده است.»
فرجی‌راد همچنین وقوع حوادثی همچون فرود موشک روسیه در نزدیکی سفارت آذربایجان در کیف و سقوط هواپیمای ترک حامل افسران در مسیر باکو-ترکیه را بی‌ارتباط با تنش‌های جاری ندانست و تاکید کرد: «نزدیک‌تر ترکیه و آذربایجان با کشورهای ترک‌زبان آسیای مرکزی، بخشی از سیاست هماهنگ آمریکا برای حضور بیشتر در منطقه است.»
وی یادآور شد: «موقعیت استراتژیک باکو همراه با ذخایر نفتی قفقاز و همسایگی با ترکیه و کشورهای آسیای مرکزی، به‌ویژه قزاقستان و ترکمنستان با منابع عظیم نفت و گاز، محرک اصلی برنامه آمریکا برای رقابت با نفوذ روسیه و چین و کنترل امنیت مرزهای شمالی ایران به شمار می‌رود.»
استاد ژئوپلیتیک، گفت: «سوال اصلی این است که روسیه درگیر در جنگ تا چه حد حاضر است با سیاست‌هایی که با اهداف مشخص برای کرملین دنبال می‌شود، به منظور حفظ روابط خود با جمهوری آذربایجان کنار بیاید؛ الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان با وجود نقش مثبت روسیه در پیروزی این کشور بر ارمنستان، تصمیم به ادامه مسیر مستقل خود گرفته و راهبردهایش را بر این اساس پیش می‌برد.»
فرجی‌راد همچنین به افت روابط میان مسکو و باکو پس از سقوط هواپیمای مسافربری آذری در قزاقستان که توسط موشک روسی هدف قرار گرفت اشاره کرد و افزود: «اگرچه پوتین بابت این حادثه از علی‌اف عذرخواهی کرد، اما روابط دو کشور هنوز به گرمی سابق بازنگشته است و باکو سیاست‌هایی را در پیش گرفته که با منافع استراتژیک روسیه در منطقه همخوانی ندارد.»
وی آینده منطقه را متاثر از دو مولفه مهم دانست: «اول، موفقیت یا ناکامی آمریکا در مقابله با تضعیف جایگاه روسیه و چین در آسیای مرکزی و قفقاز، و دوم، آمادگی کشورهای آسیای مرکزی برای قرار گرفتن در محور رقابت ژئوپلیتیکی میان شرق و غرب و پذیرش ریسک‌های ناشی از آن.»
این تحلیلگر ژئوپلیتیک تاکید کرد:«کشورهای شرق خزر تمایل دارند روابط پایدار و مناسبی با چین و روسیه برقرار کنند تا زمینه‌های ثبات و توسعه را تقویت نمایند، در حالی که همچنان همکاری با آمریکا را نیز در دستور کار خود قرار داده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده پیچیدگی و حساسیت معادلات ژئوپلیتیکی در منطقه است که آینده آن را تحت تاثیر قرار خواهد داد.»
