قهرمانان بی‌نامِ پشت دوربین/ بدلکارانی که حین فیلمبرداری جان می‌بازند
شبکه خبری ایران24 ـ گروه سینما: بدلکاری یکی از پرخطرترین و در عین حال کم‌دیده‌شده‌ترین حرفه‌ها در صنعت سینما است. صحنه‌های نفس‌گیر و هیجان‌انگیزی که تماشاگر بر پرده می‌بیند، نتیجه مهارت، جسارت و سال‌ها تجربه افرادی است که گاه نام‌شان در میان تیتراژها نیز گم می‌شود. با این حال، تاریخ سینما بارها شاهد آن بوده که بدلکاران در جریان انجام وظایف حرفه‌ای خود جانشان را از دست داده‌اند؛ حوادثی که نه‌تنها خانواده‌ها و جامعه سینمایی را داغدار کرده، بلکه بحث‌های جدی درباره ایمنی، نظارت و شرایط کاری این قشر را به میان آورده است.
با افزایش علاقه مخاطبان به صحنه‌های اکشن واقعی و کمتر شدن استفاده از جلوه‌های ویژه کامپیوتری، فشار بیشتری بر بدلکاران وارد شده است. تهیه‌کنندگان برای دستیابی به صحنه‌هایی «واقعی‌تر» گاه از تیم‌های بدلکاری می‌خواهند حرکاتی انجام دهند که ریسک آن‌ها بسیار بالاست. هرچند بسیاری از پروژه‌ها با حضور هماهنگ‌کنندگان ایمنی و متخصصان صحنه انجام می‌شود، اما حتی کوچک‌ترین خطای محاسباتی می‌تواند پیامدهایی غیرقابل جبران به همراه داشته باشد.
یکی از نمونه‌های شاخص این اتفاق‌ها مرگ جوی «جِی» هریس بدلکاری بود که در جریان فیلم Deadpool 2 در سال ۲۰۱۷ رخ داد. این بدلکار اولین زنی بود که برای این نقش انتخاب شده بود که وظیفه اجرای یک صحنه موتورسواری پرسرعت را بر عهده داشت، طی تمرینات متعدد عملکردی بی‌نقص داشت، اما هنگام ضبط اصلی دچار حادثه شد. بررسی‌ها بعدها نشان داد که فشار زمانی پروژه و تلاش برای حفظ هماهنگی ضبط در خیابان‌های شلوغ، پیچیدگی کار را افزایش داده بود. این واقعه باعث شد جامعه سینمایی بار دیگر بر ضرورت تعیین حدود مشخص برای سرعت وسایل نقلیه و شرایط اجرای حرکات پرخطر تأکید کند.
هنگامی که ایمنی قربانی مدیریت می‌شود
یکی دیگر از حوادثی که بحث‌های گسترده‌ای را در محافل سینمایی به‌وجود آورد، سانحه‌ای بود که برای بدلکار باسابقه جان برنکر در جریان تولید سریال The Walking Dead در سال ۲۰۱۷ رخ داد. برنکر هنگام اجرای یک پرش بلند دچار سقوط کنترل‌نشده شد و جان خود را ازدست داد. پس از این حادثه، اتحادیه‌های صنفی و کارشناسان ایمنی درباره اهمیت بازبینی دقیق سناریوی حرکات، انجام تست‌های چندمرحله‌ای و همچنین هماهنگی کامل میان کارگردان و تیم بدلکاری هشدار دادند.
به گفته کارشناسان، برخی حوادث نه به دلیل بی‌احتیاطی بدلکار، بلکه به دلیل نقص در برنامه‌ریزی و فشار تولید برای پیشبرد پروژه در زمان‌بندی محدود رخ می‌دهد. در چنین شرایطی، رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی باید فراتر از هر ملاحظه مالی یا زمانی قرار گیرد.
خطر فیلمبرداری در مکان‌های غیرایمن
در برخی حوادث مرگبار، مشکل نه از حرکات بدلکاری بلکه از محل فیلمبرداری ناشی شده است. نمونه بارز آن ماجرای فیلم Midnight Rider در سال ۲۰۱۴ است. در این پروژه، گروه تولید بدون دریافت مجوزهای لازم وارد مسیر فعال راه‌آهن شدند؛ اتفاقی که منجر به برخورد قطار و مرگ سارا جونز، دستیار فیلم‌بردار و مجروح‌شدن چند عضو تیم بدلکاری شد. این حادثه به یکی از مهم‌ترین پرونده‌های حقوقی صنعت سینما تبدیل شد و موجب افزایش فشارها برای سخت‌گیری در صدور مجوزهای فیلمبرداری در مکان‌های خطرناک شد.
گرچه جونز بدلکار نبود، اما تیم‌های بدلکاری از جمله افرادی بودند که در آن صحنه حضور داشتند و حادثه نشان داد نقش مدیریت ایمنی در موفقیت یک پروژه دست‌کمی از توانایی‌های فنی عوامل ندارد.
کونگ سو-یون – فیلم کره‌ای Zombie Crush: Heyri کونگ سو-یون، بدلکار کره‌ای، هنگام اجرای صحنه‌ای شامل سقوط کنترل‌شده به دلیل نقص در تجهیزات ایمنی دچار حادثه شد و جان خود را از دست داد. این رویداد توجه‌ها را به چالش‌های ایمنی در تولیدات کم‌بودجه معطوف کرد و باعث شد اتحادیه‌های بدلکاری خواستار استانداردهای سراسری و نظارت دقیق‌تری بر سازه‌های ایمنی صحنه شوند.
سونیا آندرسون – پروژه تبلیغاتی جهانی (۲۰۱۹) سونیا آندرسون هنگام اجرای یک صحنه اکشن برای یک پروژه تبلیغاتی بین‌المللی دچار سانحه شد. گزارش‌ها نشان داد که محل فیلمبرداری شرایط ایمنی کافی نداشته و تیم تولید برای کاهش هزینه‌ها برخی الزامات را نادیده گرفته است. این حادثه بار دیگر اهمیت ارزیابی دقیق محیط فیلمبرداری را برجسته کرد.
هری اُهِل – The Expendables 2 (۲۰۱۲) هری اُهِل، عضو تیم بدلکاری، هنگام ضبط صحنه‌ای انفجاری در بلغارستان جان باخت. تحقیقات بعدی نشان داد که بخشی از تجهیزات انفجاری طبق برنامه عمل نکرده بود. این حادثه موجب شد سازندگان فیلم و دیگر استودیوها در پروژه‌های اکشن از متخصصان مستقل نظارت بر مواد و افکت‌های ویژه استفاده کنند.
پیمان جلالی ابدی، بدلکار ایرانی نیز، در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۸ در حین ایفای نقش بدلکاری و بعد از سه سال بازگشتن از آلمان به کشور در فیلم «ردپایی در جاده» که بعد به «چشم‌های نامحسوس» تغییر یافت بر اثر حادثه از دنیا رفت. این سانحه به علت سهل انگاری در ملاحظات ایمنی کار و عدم دقت لازم به جوانب امنیت عملیات بدلکاری بر اثر برخورد شدید با اتوبوس و گیر افتادن مجروح شد. بعد از چندین دقیقه جرثقیل اتوبوس را از روی او بلند کرد. در لحظات اولیه با تنفس مصنوعی چندین بار تنفسش برگشت ولی به علت عدم حضور اورژانس در صحنه و فقدان امکانات پزشکی اعم از شوک و اکسیژن و تزریق خون و دیر رسیدن به بیمارستان وی از دنیا رفت. لازم به ذکر است که ارشا اقدسی ازجمله شاگردان او بود که وی نیز در سانحه یک پروژه فیلمبرداری در بیروت لبنان درگذشت.
بدلکاری؛ حرفه‌ای که نیازمند استانداردهای جهانی است
با وجود توسعه ابزارهای ایمنی، بسیاری از کشورهای جهان هنوز فاقد استانداردهای یکپارچه برای نظارت بر فعالیت بدلکاران هستند. در برخی پروژه‌ها، وجود هماهنگ‌کننده بدلکاری با تجربه کافی الزامی است، اما در برخی پروژه‌های مستقل یا کم‌بودجه، از این نقش صرف‌نظر می‌شود. همین نبود استانداردهای همسان سبب شده صحنه‌های پرخطر با کیفیت متفاوتی طراحی و اجرا شوند. کارشناسان ایمنی معتقدند ایجاد یک چارچوب جهانی یا دست‌کم منطقه‌ای برای کنترل کار بدلکاران می‌تواند نرخ حوادث را کاهش دهد. این چارچوب می‌تواند شامل الزام آموزش‌های مرحله‌ای، آزمایش‌های جسمانی، حداقل‌های ایمنی برای وسایل نقلیه و سازه‌ها، و همچنین تدوین پروتکل‌های توقف کار در شرایط ناایمن باشد.
قهرمانان خاموش
بدلکاران قهرمانانی هستند که هر روز در سایه دوربین‌ها جان خود را برای خلق صحنه‌هایی می‌گذارند که تماشاگران تنها چند ثانیه از آن‌ها را می‌بینند. مرگ یا آسیب دیدن هر یک از آن‌ها یادآور این حقیقت است که هیجان سینما بهایی دارد که نباید با جان انسان پرداخت شود. با افزایش آگاهی عمومی، فشار رسانه‌ها و تلاش اتحادیه‌های صنفی، امید می‌رود صنعت سینما به سمت استانداردهایی حرکت کند که در آن، هیچ صحنه‌ای ارزش به‌خطر انداختن جان عوامل را نداشته باشد. بدلکاری حرفه‌ای است که باید با احترام، حفاظت و برنامه‌ریزی دقیق همراه باشد؛ چرا که این افراد ستون‌های پنهان بسیاری از فیلم‌های بزرگ تاریخ سینما هستند.
