تفاوت معنادار شجریانها از «ربنای» پدربزرگ تا «پاپ ووکال انگلیسی» نوه+آهنگ
شبکه خبری ایران24 ـ گروه موسیقی: انتشار قطعه جدید «باور کن» با خوانندگی مشترک همایون شجریان و دخترش یاسمین شجریان موج گستردهای از توجه رسانهای و واکنش مخاطبان را برانگیخته است؛ اثری که بسیاری آن را «تولد نسل سوم خانواده شجریان» و نقطه عطفی تازه در مسیر هنری همایون شجریان میدانند.
پیوند سه نسل؛ از سعدی تا پاپ-وکال انگلیسی
این قطعه در دو بخش فارسی و انگلیسی ساخته شده است؛ بخش فارسی با آواز همایون بر شعر سعدی و بخش انگلیسی با صدای یاسمین. ملودی اثر را آرش گوران ساخته و نوازندگی آن توسط پدرام فریوسفی، مهرداد عالمی و آرش گوران انجام شده است. میکس و مستر نیز بر عهده کاوه عابدین بوده است.
همایون شجریان این اثر را «با اشتیاق و مهر» تقدیم «تمام پدران و دختران ایران و جهان» کرده و آن را نمادی از «پیوند سه نسل» توصیف کرده است؛ از آواز و سنت پدرش محمدرضا شجریان، تا نگاه امروزِ خود و حضور نسل تازه با صدای یاسمین.
نمود یک تفاوت نسلی آشکار
«باور کن» برای بسیاری نمادی از تغییرات ذائقه موسیقایی در سه نسل خانواده شجریان است؛ از «ربنای» محمدرضا شجریان تا اجرای انگلیسی «Believe». این تفاوت، بازتابی از تحول فرهنگی، تغییر سلیقهها و طبیعیبودن فاصله دیدگاهها در بستر زمان تلقی میشود. همایون شجریان طی سالهای فعالیت خود رویکردی تلفیقی داشته؛ وفادار به سنت ایرانی اما همراه با تجربههای نو. او برخلاف پدر که کاملاً در چارچوب آواز اصیل ایرانی میخواند، تلاش کرده تا میان تکنیک آوازی و زبان هنری امروز مخاطب تعادل برقرار کند.
واکنشها به خوانندگی زن
انتشار این اثر با استقبال گسترده مخاطبان مواجه شد، اما همزمان بخشی از کاربران با محوریت خوانندگی یاسمین شجریان واکنش منفی نشان دادند. منتقدان سنتگرا این همکاری را «عادیسازی خوانندگی زن» تلقی کرده و آن را مغایر «تقید فرهنگی» دانستند. در مقابل، طرفداران اثر، حضور یاسمین را گامی در جهت حمایت از صدای بانوان و ادامه طبیعی میراث هنری یک خانواده میدانند.
زمینهای فراتر از یک قطعه موسیقی
انتشار «باور کن» در حالی صورت گرفت که همایون شجریان پیشتر نیز در مرکز توجه رسانهها قرار داشت؛ آن هم به دلیل کنسرت رایگان میدان آزادی که قرار بود شهریور ۱۴۰۴ برگزار شود اما با موجی از مباحث امنیتی، مدیریتی و واکنشهای اجتماعی لغو شد. این ماجرا نشان داد که حتی فعالیتهای فرهنگی نیز در شرایط اجتماعی امروز ایران میتواند ابعاد چندلایه و مناقشهبرانگیز پیدا کند. آغاز فصل جدید هنری با وجود حاشیهها، بخش بزرگی از جامعه موسیقی، «باور کن» را نقطه شروعی برای حضور حرفهای یاسمین شجریان و ورود نسل سوم شجریانها به عرصه موسیقی ایران میدانند؛ نسلی که بهنظر میرسد رویکردی متفاوت از گذشتگان خود دارد و آماده است تا زبان هنری تازهای را تجربه و عرضه کند.
رویکرد همایون شجریان در موسیقی را میتوان ترکیبی از وفاداری به ریشههای آواز ایرانی و جستوجویی مداوم برای تجربههای نو دانست؛ رویکردی که او را از صرفاً یک «وارث» به یک «خالق» متمایز کرده است. او در عین تکیه بر سنتهای آوازی برگرفته از مکتب پدرش، محمدرضا شجریان، تلاش کرده زبان و بیان ویژه خود را شکل دهد؛ بیانی که با حساسیت به شعر، انعطاف در تکنیک، و ملاحظه گوش و سلیقه امروزین همراه است. در حوزه آواز کلاسیک ایرانی، همایون شجریان ادامهدهنده سنت آوازیای است که بر صدادهی طبیعی، وضوح بیان، تحریرهای سنجیده و رعایت اصول جملهبندی استوار است. او هرچند از تکنیکهای پیچیده و دشوار که در برخی آثار پدرش شنیده میشود بهره میگیرد، اما معمولاً در اجراهای خود گرایش به نوعی سادگی و بیپیرایگی کنترلشده دارد. این سادگی البته حاصل انتخاب آگاهانه است، نه محدودیت؛ زیرا او بارها نشان داده توانایی گستردهای در اجرای مقامها، گوشهها و تحریرهای دشوار دارد، اما آنها را در خدمت بیان و انتقال احساس به کار میگیرد، نه به قصد نمایش تکنیک.
