«شب یلدا»؛ حدیث نفس فیلمسازی با شب های طولانی و سرد/وقتی فروتن جای پوراحمد نشست

به گزارش شبکه خبری ایران۲۴، زنده یاد پوراحمد ۲۴ سال قبل، «شب یلدا» را نوشت و محمدرضا فروتن را به جای خود جلوی دوربین نشاند.

«شب یلدا» به کارگردانی و نویسندگی کیومرث پوراحمد، محصول ۱۳۸۰، اثری عمیق و شخصی درباره تنهایی، خیانت و رهایی است که تماماً در یک خانه می‌گذرد.

آنچه «شب یلدا» را به اثری خاص در کارنامه مرحوم پوراحمد تبدیل کرده، این است که گفته شده الهام‌گرفته از تجربیات تلخ زندگی خود اوست.

در «شب یلدا» محمدرضا فروتن، الهام چرخنده، هیلدا هاشم‌پور و پروین‌دخت یزدانیان ایفای نقش کرده‌اند.

فروتن که یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های خود را در این فیلم ارائه داده، در نقش مهندس بیکار اصفهانی ظاهر شده که علی‌رغم عشق عمیق به همسرش مهناز (الهام چرخنده)) و دخترش نازی (مریم پوراحمد)، آنها را به خارج از کشور می‌فرستد تا از فشار‌های اجتماعی در امان بمانند. حامد به خاطر تن ندادن به ریاکاری از کار اخراج می‌شود و تن به انجام اموری که کوچکترین اعتقادی به آنها دارد، می‌دهد. پس از مهاجرت همسر و فرزندش، دوستان حامد خبر خیانت مهناز با آقای شریف (دوست قدیمی حامد) را می‌دهند و او خود را در خانه حبس می‌کند و غرق در مرور خاطرات، فیلم‌های خانوادگی و نواختن سه‌تار می‌شود. در این یک سال تنهایی، تلفن‌هایی تصادفی با پریا (هیلدا هاشم‌پور)، زنی مطلقه، او را به بازنگری گذشته وامی‌دارد و فیلم با ورود پریا به خانه‌اش به پایان می‌رسد.

پوراحمد، کارگردان نامدار سینمای ایران در سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی در موزه سینما درباره این فیلم گفته بود: « شب یلدا زندگی خودم است و بدین شکل ساخته شد که خودم پلان به پلان بازی می‌کردم و محمدرضا فروتن تکرار می‌کرد. به شکلی که وقتی مادرم در اصفهان فیلم را دیده بود کاملا متوجه شده بود که زندگی خودم است زیرا حرکات و نحوه بیان محمدرضا فروتن درست مثل من بود که بلافاصله به من زنگ زد و گفت کیومرث تو واقعا خودت را یک سال در خانه حبس کرده بودی و به ما نگفته بودی.»

محمدرضا فروتن بازیگر نقش اصلی «شب یلدا» نیز درباره این فیلم گفته بود: فیلم «شب یلدا» به نظرم هم به لحاظ کارگردانی و هم به لحاظ فیلمنامه، بهترین کار پوراحمد است. نقشم را خیلی دوست داشتم، چون به‌نوعی خود پوراحمد بود؛ حس می‌کردم از اعماق دلش بیرون آمده و به همین دلیل آن داستان به دلم نشست و باورش کردم. این باور برای من از هرچیز مهم‌تر بود. دلم می‌خواست خود پوراحمد هم بگوید در آن لحظات چه حس‌وحالی داشته.

فروتن با حرکات صورت و سکوت‌هایش نقش حامد را باورپذیر بازی کرده و در سکانس رقص تنهایی‌اش در جشن تولد نازی که ابداع خودش هم بوده، لحظات ماندگاری را خلق کرده است.

وی برای ایفای این نقش جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد از پنجمین جشن خانه سینما و جایزه حافظ بهترین بازیگر نقش اول مرد از پنجمین جشن دنیای تصویر را دریافت کرده است.

مجله فیلم و سینما «شب یلدا» را به عنوان یکی از صد فیلم برتر تاریخ سینمای ایران معرفی کرده است.

موسیقی متن این فیلم را حمیدرضا یراقچیان ساخته و پری ملکی به عنوان تنظیم‌کننده موسیقی صحنه‌ها و تعلیم آواز با این پروژه همکاری کرده است. «یراقچیان» در ساخت موسیقی این فیلم از برخی ملودی‌های موسیقی سنتی ایرانی بهره گرفته و یکی از نکات مورد توجه فیلم خوانندگی محمدرضا فروتن است.

پخش آهنگ قدیمی «دل دیوانه» با صدای ماندگار ویگن در ابتدای فیلم و گریه محمدرضا فروتن با این آهنگ، تنهایی و استیصال شخصیت حامد در «شب یلدا» را به خوبی به بیننده منتقل می‌کند.

کیومرث پوراحمد در طول دوران فعالیت هنری خود، کار‌های ماندگاری را برای سینما و تلویزیون ساخت؛ از «قصه‌های مجید» تا «خواهران غریب» و «اتوبوس شب»، او بار‌ها ثابت کرده بود که برای مردم فیلم میسازد و مردم هم کارهایش را دوست داشتند.

«شب یلدا» به عنوان شخصی‌ترین فیلم زنده یاد پوراحمد برشی از روز‌های تلخ زندگی این کارگردان است؛ کارگردانی که در واپسین سال‌های عمر هم چندان دل خوشی از روزگار نداشت و بابت مجوز نگرفتن کارهایش بسیار گله‌مند و آزرده خاطر بود.